حسام سلامت به‌عنوان سخنران بخش اختتامیه این همایش به ارائه توضیحاتی درباره «من، دیگری و ساختن جهان مشترک» پرداخت و درباره اهمیت آموزش عمومی در شکل‌گیری شهروندی مدنی توضیح داد: من دانشجوی دکترا هستم و دکتر نیستم، خود این اسم‌ها و لیبل‌ها نوعی فاصله‌سازی و دیگری‌سازی است. صحبت درباره این موضوع دیگری در زمانه مناسب انتخاب شده که هم در سطح جهانی، ملی و منطقه‌ای با انواع و اقسام جریان‌های دیگری ستیز همراه هستیم. در دل چنین وضعیتی یکی از اقتضائات این خواهد بود که در همین لحظه مشخص به مسأله دیگری فکر کنیم. اگر مساله ما ساختن ایران دموکراتیک باشد مساله دیگری یکی از اساسی‌ترین مبحث‌هایش خواهد بود.
او از چهار سازوکار درباره مسائل دیگری صحبت کرد و گفت: اولین سازوکار دیگری‌دوستی است. تعریف او از دیگری دوستی این است که رابطه من با دیگری به کمترین فاصله می‌رسد که می‌تواند در قالب عشق و دوستی قرار گیرد. گویی که فاصله بین من و دیگری به کمترین حالت خود می‌رسد. سازکار دوم را دیگربودگی می‌دانم که براساس حق تفاوت عمل می‌کند؛ یعنی مساله این است که دیگرانی وجود دارند که نسبت به ما متفاوت هستند. جوامعی که ظرفیت دیگری متفاوت را دارند و آنها را به رسمیت می‌شناسند جوامع دارای شهروند مدنی هستند. یکی از معضلات تاریخی که با آن مواجه بودیم مساله به رسمیت نشناختن دیگران بود و در سطوح مختلف، خودمان نیز با آن مساله مواجه هستیم.
.jpg)
او در ادامه بیان کرد: سازوکار سوم دیگرستیزی است، یعنی نسبت من با دیگری به مساله پرتنش تبدیل می‌شود که دیگری همچون غیرخودی به حاشیه رانده می‌شود. دیگرانی که نام‌شان نیز حذف می‌شود مانند گروه هم‌جنس‌گرایان و بهائیان. سازوکار چهارم دیگری‌سازی است که خودش به دو سازوکار دشمن‌سازی و برچسب‌زنی تقسیم می‌شود. دیگری‌سازی سازوکاری است که افراد از مجرای تبدیل‌شدن به دشمنی که باید به حاشیه رانده شود، مقدمات حذفشان را فراهم می‌کند. نظام آموزشی دولت و سیاست دست اندرکاران این دیگری‌سازی هستند. دیگری‌سازی را نه تنها در سطح خرد بلکه در سطح کلان هم نیز باید دید و به آن توجه کرد. دیگری‌سازی از مجرای سازوکار دشمن‌سازی و برچسب‌زنی، سیاست‌های تبعیض را تثبیت و طبیعی‌سازی می‌کند و این کار ایدئولوژی‌ها است.
سلامت در باره مقاوت دربرابر این ایدئولوژی آموزش عمومی گفت: سطح اول رهایی از این تبعیض‌ها دست گذاشتن بر ضرورت انقلاب در آموزش عمومی است چون آنچنان که معلوم است این خانه از پای‌بست ویران است. برای بازسازی مفهوم هویت باید سه مفهوم را تعریف کنیم و آن فهم ما از گشودگی، سیالیت و دیالوژیکال است. گشودگی یعنی هویت‌های ما گشوده است و همواره در حال ساخته شدن و در اینجا باید از هویت‌یابی به جای خود هویت حرف بزنیم. سیالیت یعنی هویت سیال که کاملا همراه با وجه اول یعنی گشودگی است. رکن سوم فهم دیالوژیک است که به شکل گفت‌وگویی ساخته می‌شود.
وی همچنین در ادامه بیان کرد: تجربه دوستی، یعنی نزدیکی من با دیگری متفاوت. طرف شدن با کسی که افق من را می‌گشاید و من آنچه هستم تثبیت نمی‌کند، من را تغییر می‌دهد و دگرگون می‌کند. چنین فهمی از هویت عملا مولد آن سوژه و شهروندی خواهد بود که من نام آن را شهروند مدنی می‌گذارم که هر لحظه آمادگی مواجه شدن با دیگری متفاوت را دارد. جامعه‌ای که گرفتار تبعیض است در نهایت آن دیگری‌های متفاوت با دیگری خودش است طرد کرده و این طرد کردن را تولید خواهد کرد. جامعه‌ای که شکاف طبقاتی در آن بیشتر می‌شود انواع و اقسام تبعیض نیز در آن رواج پیدا کرده و دیگری ستیزی مشهود می‌شود.
حسام سلامت در پایان گفت: درواقع مساله فقط اصلاح نظام آموزشی نیست بلکه شکاف‌های اجتماعی و طبقاتی را باید از بین برد. برای تبدیل شدن به شهروند مدنی باید ساز و کارها را شناخت و در صدد اصلاح جامعه برآمد. تبعیض و نابرابری و شکاف ساز و کارهای مولد انوع و اقسام دیگری‌ها هستند که باید آنها را حل کرد. جامعه ما روی لبه پرتگاه قرار دارد که نمی‌توان با آن شوخی کرد و یکی از مشکلات کنونی جامعه ما عدم تخیل از آینده است و معنایش آن است که آینده‌ای مشخص در انتظار ما نیست و امید در بین مردم از بین رفته است.
گفتنی است که پخش فیلمی مستند نیز خاتمه‌بخش این همایش بود.
نظر شما