به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «درآمدی بر مردم‌نگاری» نوشته مایکل انگروزینو با ترجمه جبار رحمانی و محمد رسولی منتشر شد.
 
در پایان قرن بیستم، مباحث روش‌شناختی در مردم‌نگاری بیش از پیش شاهد چرخشی آشکار از مباحث مربوط به گردآوری داده‌ها و جست‌وجوی نقش در میدان تحقیق به سمت مباحث جدیدتر بوده است [که از آن میان می‌توان] به پرسش از شیوه نگارش، طرز تهیه گزارش از میدان تحقیق، ماهیت تحقیق و تجربه ملازم با آن اشاره کرد. تحلیل داده‌ها مردم‌نگارانه نیز اغلب به سمت جست‌وجوی الگوهایی از رفتارها، تعامل ‌ها و تجربه‌ها متمایل شده است.

در این کتاب، موضوع‌های کلیدی در مردم‌نگاری و تحقیق‌های مشارکتی مفصل توضیح داده‌ شده است. از آنجا که در سایر کتاب‌ها بر داده‌های کلامی و شفاهی؛ از جمله مصاحبه‌ها، مصاحبه‌های متمرکز، تحلیل گفت‌وگوها، یا تصاویر تأکید شده، در این مجلد از مجموعه کتاب‌های روش‌های کیفی انتشارات سیج بیشتر به فنون عملیاتی کار در میدان اشاره شده است.

در عین حال که می‌توان آن را از طریق تحلیل‌های موشکافانه‌تر از به‌کارگیری این منابع (از مصاحبه‌ها گرفته تا داده‌های بصری) در زمینه عمومی‌تر مردم‌نگاری تکمیل کرد، کتاب‌های [دیگری] را که درباره تحلیل داده‌ها (Gibbs, 2007) و طراحی و کیفیت در تحقیق کیفی (Flick, 2007a,b) نوشته شده است، آنچه در این کتاب به‌صورت کلی آمده در زمینه گسترده‌تری قرار می‌دهد.

این کتاب روی‌هم رفته این توانایی را در شما ایجاد می‌کند که درباره زمانِ درستِ استفاده از روش‌های مشاهده‌ای و مردم‌نگارانه تصمیم بگیرید. همچنین بنیادهای نظری و روش‌شناختی را برای استفاده از راهکار در میدان تحقیق در اختیارتان خواهد گذاشت. مطالعات نمونه که به‌صورت مکرر برای تشریح مطالب این کتاب به کار رفته است، برای در نظر گرفتن مردم‌نگاری ـ نه صرفاً به‌مثابه روش، بلکه بیشتر به منزله نوعی راهکار و اینکه چه زمانی می‌توان از این راهکار برای مطالعه موضوع و میدان‌های استفاده کرد ـ مفید و راهگشاست.
 
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «اصطلاح «مردم‌نگاری» هم به روش تحقیق اشاره دارد و هم به محصول یا «برون داد» آن تحقیق (Agar, 1980). روش مردم‌نگاری شامل مجموعه‌ای از اطلاعات درباره تولیدهای مادی، روابط اجتماعی، باورها و ارزش‌های اجتماعی است. گردآوری داده‌ها به مجموعه‌ای از روش‌ها وابسته است. در واقع بهتر است گردآوری داده‌ها تا حد امکان با رویکردهای متفاوت انجام شود. این امر سبب می‌شود اشیا و امور به همان صورتی که هست، مشاهده شود.

محصول (برون داد) مردم‌نگارانه نیز به گزارشی اطلاق می‌شود که اطلاعات به دست‌آمده از روش مردم‌نگاری را در توصیفی کل‌گرا از فرهنگ اجتماع مورد مطالعه در هم ادغام می‌کند. این گزارش به‌طور سنتی به شکل «تک‌نگاری» نوشتاری بوده است، با وجود این ممکن است به شکل عکس، فیلم و ویدئو، ویترین موزه‌ها، وب‌سایت یا حتی اثر ادبی (داستان، نمایشنامه، داستان کوتاه، شعر) یا اجرای هنری (رقص، گروه آواز) نیز درآید.

گرچه روش مردم‌نگاری پیش از این نیز یکی از ابزارهای تحقیق کیفی رشته‌های گوناگون، اعم از جامعه‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی، ارتباطات، تعلیم و تربیت، تجارت و بهداشت بوده است؛ برای نخستین بار این انسان‌شناسان بودند که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم آن را طراحی کردند. از آنجا که مردم‌نگاری به‌دنبال توصیف جامع و مفصل از انسان‌هاست، معمولا از طرف محققانی استفاده شده است که قادرند وقت زیادی را در اجتماع مورد مطالعه‌شان صرف کنند. از این‌روست که به تحقیق این محققان، «کار میدانی» می‌گویند.

محققان میدانی مردم‌نگار اغلب [در نقش] مشاهده‌گران مشارکتی [ظاهر] می‌شوند که وظیفه‌شان تعادل برقرار کردن بین مجموعه داده‌های عینی و بینش‌های «ذهن‌گرایانه» است که از تعامل مستمر با افرادی شکل می‌گیرد که زندگی‌شان موضوع مطالعه قرار گرفته است. روش‌های مردم‌نگارانه قطعاً از طرف دیگرانی استفاده می‌شود که مردم‌نگار نیستند؛ اما در این کتاب ما بر کار میدانی آنهایی که مردم‌نگار هستند تمرکز خواهیم کرد.

مخاطب با مجموعه‌ای از روش‌های گردآوری داده در مردم‌نگاری آشنا می‌شود؛ به‌ویژه روش‌هایی که از طرف محققان میدانی (مشاهده‌گران مشارکتی) به کار می‌رود؛ اطلاعاتی به دست می‌آورد که در تحقیق، راهنمای او در فرایند تحقیق مردم‌نگارانه (از انتخاب میدان گرفته تا نگارش گزارش نهایی) خواهد بود.»

این کتاب از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است: دلالت‌های اخلاقی تحقیق مردم‌نگارانه مدنظر قرار می‌گیرد. محققان میدانی باید از تعادل ظریفی که ذاتاً بین مشاهده‌گر فعال بودن در فعالیت‌های اجتماع مورد مطالعه و مشاهده‌گر بی‌طرف بودن فعالیت‌های آنها وجود دارد، آگاه باشند. گذشته از این، تحقیق میدانی همیشه کاملاً با الگوهای تجربی یا بالینی که در ارزیابی اخلاقی نهادها از آنها استفاده می‌شود، سازگار نیست. از این رو، در این کتاب شیوه‌های گوناگون مواجهه با پرسش‌های مربوط به رضایت آگاهانه و محرمانه بودن، [آن هم در حین] انجام تحقیق در زندگی واقعی اجتماع مدنظر قرار گرفته شده (به‌صورتی که درست در نطقه مقابل تحقیق‌های آزمایشگاهی قرار می‌گیرد).

درباره ماهیت مردم‌نگاری در هزاره جدید بحث می‌شود. امروز دیگر افراد در اجتماع محلی، در خود بسته و کوچک زندگی نمی‌کنند؛ بلکه در درون شبکه‌های گسترده جهانی احاطه شده‌اند که فناوری‌های پیشرفته ارتباطی و حمل و نقل به آن شتاب بی‌سابقه‌ای بخشیده است. از این رو، در این کتاب شیوه‌های انطباق روش‌های سنتی مردم‌نگارانه با تحقیق جدید در اجتماع «مجازی»، در عصر جهانی‌شدن و فضای مجازی به بحث گذاشته می‌شود.

این کتاب با مثال‌های مصداقی روشنگر تقویت شده است. اینکه به خوانندگان گفته شود تحقیق‌های مردم‌نگارانه چگونه انجام می‌شود، یک موضوع است و اینکه به آنها نشان دهیم چگونه راهنمایی‌های ذهنی متن را می‌توان به موقعیت‌های واقعی تحقیق ترجمه کرد، موضوع کاملاً متفاوت دیگری است. برای نیل به این هدف، در هرکدام از بخش‌های آموزشی کتاب سعی شده توصیف مختصری از تجربه میدانی نگارنده ارائه شود؛ [به‌گونه‌ای که از خلال آن بتوان] پروژه‌های تحقیقاتی در دورترین نقاط دنیا را در مقایسه و مقابله با پروژه‌های انجام شده در محیط نسبتاً آشنای وطن قرار دارد. 

کتاب «درآمدی بر مردم‌نگاری» نوشته مایکل انگروزینو با ترجمه جبار رحمانی و محمد رسولی با شمارگان 300 نسخه در 242 صفحه به بهای 11 هزار تومان از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به چاپ رسیده است.