به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، یکی از چالش‌های علوم شناختی و اعصاب، درک ارتباط میان مفاهیم انتزاعی‌ای چون «دانستن زبان» با سیگنال‌های مغزی‌ای است که در آزمایشگاه‌ها قابل مشاهده و سنجش‌اند. جاناتان برنان، دانشیار زبان‌شناسی و روان‌شناسی دانشگاه میشیگان در کتاب «زبان و مغز» با زبانی روشن و علمی به این موضوع می‌پردازد. این اثر نشان می‌دهد که چگونه داده‌های حاصل از آزمایش‌های گوناگون مرتبط با پردازش زبان در مغز، در نهایت به تصویری منسجم از نحوه عملکرد ذهن انسان در برابر زبان منتهی می‌شود.

نیره جودی، مترجم این اثر، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره اهمیت و ضرورت ترجمه این کتاب گفت: کتاب «زبان و مغز» نخستین‌بار در سال ۲۰۲۲ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شده و مخاطب را با تازه‌ترین پیشرفت‌های علوم اعصاب در زمینه درک زبان انسان آشنا می‌کند. علاقه به پیگیری ساختارهای عصبی زبان در مغز به قرن نوزدهم و آغاز پیدایش علوم اعصاب مدرن بازمی‌گردد، اما امروز با بهره‌گیری از ابزارهایی چون تصویربرداری تشدید مغناطیسی کاربردی (fMRI) و ثبت سیگنال‌های مغزی (EEG)، می‌توان به‌طور غیرتهاجمی عملکرد مغز را هنگام انجام فعالیت‌های زبانی پیچیده مانند گفتار یا خواندن بررسی کرد.

وی افزود: جاناتان برنان در این کتاب به‌وضوح نشان می‌دهد که سیگنال‌های مغزی چگونه با ساختارهای شناختی زیربنایی زبان انسانی ارتباط دارند. ساختار کتاب به نحوی طراحی شده که هر فصل آن به یکی از مراحل درک زبان اختصاص دارد؛ از جمله آواشناسی و واج‌شناسی، صرف، معناشناسی و نحو. در هر بخش، علاوه‌بر معرفی ساختار زبانی، پژوهش‌های عصبی مرتبط با آن نیز مرور می‌شود.

جودی گفت: پیش از ترجمه این اثر، با همکاری انتشارات ارجمند ترجمه «دستنامه عصب‌شناسی زبان آکسفورد» را به سرانجام رسانده بودیم، اما به دلیل تخصصی بودن آن کتاب و تنوع نگارندگان فصول، احساس کردیم جای کتابی مقدماتی‌تر که بتواند مفاهیم را برای دانشجویان تازه‌وارد یا علاقه‌مندان عمومی روشن کند خالی است. همین شد که ترجمه کتاب «زبان و مغز» را در دستور کار قرار دادیم.

وی با اشاره به پیشینه علمی نویسنده توضیح داد: دکتر برنن به‌عنوان استاد دانشگاه، هم در تدریس و هم در پژوهش‌های تخصصی علوم اعصاب زبان فعال است و تجربه علمی و آموزشی ایشان باعث شده این اثر با نیازهای آموزشی دانشجویان هم‌راستا باشد. کتاب به گونه‌ای طراحی شده که هم مقدمه‌ای برای ورود به مباحث تخصصی‌تر باشد و هم برای پژوهشگران حوزه‌های مرتبط مروری جامع از وضعیت دانش فعلی فراهم کند.

جودی درباره گروه‌های هدف این کتاب گفت: مخاطبان اصلی کتاب «زبان و مغز»، دانشجویان و پژوهشگران رشته‌هایی مانند زبان‌شناسی، روان‌شناسی، علوم اعصاب، علوم شناختی و مهندسی پزشکی هستند. با این حال، برای بهره‌مندی از این کتاب، لازم است خواننده حداقل آشنایی مقدماتی با مفاهیم زبان‌شناسی یا ابزارهای آزمایشگاهی مطالعه مغز داشته باشد. کتاب حاضر به گونه‌ای تدوین شده که ضمن حفظ دقت علمی، امکان درک برای خواننده علاقه‌مند را نیز فراهم می‌سازد.

وی افزود: نویسنده در هر فصل، مسیر درک زبان را از موج صوتی تا تفسیر نهایی توسط مغز دنبال می‌کند. برای تبیین بهتر، پژوهش‌های معتبر و برجسته در هر حوزه مرور و نتایج کلیدی آن‌ها معرفی می‌شوند. این ساختار باعث می‌شود هر فصل، دیدگاهی کامل و علمی از نحوه پردازش زبان در مغز ارائه دهد.

این مترجم در پایان گفت: از آنجا که این کتاب همسو با آخرین یافته‌های علمی تألیف شده است، منابع و مطالب آن کاملاً به‌روز و دقیق‌اند. نویسنده تلاش کرده در کنار توضیح مفاهیم پایه‌ای، جدیدترین نتایج تحقیقات علمی در زمینه پردازش زبان را نیز به مخاطب ارائه دهد. از این نظر، کتاب «زبان و مغز» منبعی ارزشمند برای علاقه‌مندان به درک علمیِ پیوند میان زبان و مغز به شمار می‌آید.

گفتنی است، کتاب «زبان و مغز» بهار امسال از سوی انتشارات ارجمند راهی بازار نشر شده است