به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) نشست «نویسنده کودک و نوجوان و خواست جهانی شدن» با حضور محبوبه نجف‌خانی، رضا نوعی و حسین بکایی، ديروز پنجشنبه 16 بهمن ماه، در محل کتابخانه انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد.
 
خواننده ادبيات كودك ايران صرفا امريكايی‌ها و انگليسي‌ها نيستند
حسين بكايي در ابتداي اين نشست گفت: كشورهايي مانند افغانستان، تاجيكستان و عراق در حوزه ادبيات كودك و نوجوان حضور چندان پررنگي ندارند. در اين منطقه فقط ايران و تركيه آثار در خور اهميتي براي كودكان و نوجوانان توليد كرده‌اند ولي ما از ميان كشورهايي كه بين ايران تا انگلستان و فرانسه وجود دارد، گذر كرده‌ايم و گمانمان اين است كه ادبيات، فقط براي انگليس و فرانسه است. در حالي كه كشورهاي بسيار زيادی در جهان وجود دارد كه كتاب‌هاي نويسندگان كودك و نوجوان ايراني مجال كافي براي رشد در آنها دارند.
 
نويسنده «داستان فكر ايراني» ادامه داد: ايران با كشورهايي كه رشد فرهنگي بيشتري دارند، راحت‌تر مي‌تواند وارد تبادل فرهنگي و انتقال كتاب شود ولي اين نكته را بايد در نظر گرفت كه ايجاد ارتباط با ديگر كشورها نياز به تلاش‌هاي بسيار فراواني دارد زيرا گاهي تمام مراحل نشر يك كتاب صورت مي‌گيرد ولي در مرحله آخر میمیزی مانع چاپ كتاب مي‌شود. از طرف ديگر، تبادل مالي و تحريم‌ها نيز راه همكاري با ديگر كشورها را تا حدي دشوار مي‌كند.
 
اين منتقد و مترجم ادبيات كودك ادامه داد: يادمان باشد كه خواننده كتاب‌هاي نويسندگان كودك و نوجوان، صرفا امريكايي‌ها و انگليسي‌ها نيستند. خواننده‌اي كه در قطر، افغانستان، پاكستان و عربستان نيز زندگي مي‌كند، مي‌تواند خواننده آثار ما باشد.
 
وي افزود: ادبياتي كه در ايران ترجمه مي‌شود، محصور شده است به زبان‌هايي كه در دانشكده‌هاي ما تدريس مي‌شود. همين امر موجب شده، به ادبيات كودك برخي كشورها آگاهي نداشته باشيم و حتي از ادبيات كودك كشورهاي نزديك خود مانند تركيه نيز غافل بمانيم.
 
نوشته‌هاي توليدي داخل كشور جزيره‌اي است
دكتر رضا نوعي، معاون بين‌الملل موسسه نمايشگاه‌هاي فرهنگي ايران، سخنران دوم اين نشست بود كه درباره مشكلات حضور نويسندگان ايراني در بازار نشر بين‌الملل گفت: كار پژوهشي و ميداني براي حضور در بازارهاي جهاني و بين‌المللي در ايران بسيار اندك است. ما علاوه بر مشكلات زباني، با نشر گلخانه‌اي مواجهيم. آثار كودك و نوجوان فقط براي مخاطب داخل كشور توليد مي‌شود. گرچه كتاب كودك به دليل حجم كم و تصاوير زياد، به ترجمه ساده‌تري نياز دارد، ولي هنوز كار جدي و چشمگيري در اين زمينه نداشته‌ايم. ما بايد با تحقيقات ميداني به اين نتيجه برسيم كه مخاطبان حوزه خليج فارس و آسياي ميانه به چه نوع آثاري نياز دارند و كدام دسته از نوشته‌ها را بيشتر مي‌پسندند.
 
وي با اشاره به محدود بودن آثاري كه قابليت ارائه شدن در خارج از مرزهاي ايران را داشته باشند، گفت: انتشار كتاب در خارج از كشور با هزار و يك مشكل مواجه است. كارهاي توليدي داخل كشور، كاملا جزيره‌اي است و براي ارسال به خارج از كشور مفيد نيست.
 
ضرورت ترجمه آثار ايراني به دست مترجمان بومي ديگر كشورها
سومين سخنران اين نشست محبوبه نجف‌خاني بود كه به عنوان نماینده انجمن نویسندگان کودک در نمایشگاه فرانكفورت سال جاري حضور داشت. او در گزارشي كه از اين نمايشگاه آماده كرده بود، گفت: نمايشگاه كتاب فرانكفورت به مدت پنج روز در فرانكفورت آلمان برگزار مي‌شود. سه‌ روز نخست اين نمايشگاه تخصصي است كه روز سوم، دانش‌آموزان از آن بازديد مي‌كنند. دو روز آخر نيز عموم مردم با بليتي كه قيمت آن نصف قيمت روزهاي نخست است، وارد نمايشگاه مي‌شوند. روز آخر نمايشگاه بسياري از ناشران به دليل قيمت بالاي بسته‌بندي و هزينه زياد حمل براي بازگرداندن كتاب به كشورهاي خود، كتاب‌ها را در غرفه‌ها رها مي‌كنند تا هر مخاطبي كه مايل است آن را بردارد. برخي نيز از پيش، با موسسات خيريه هماهنگ مي‌كنند و كتاب‌ها را به دست آنان مي‌رسانند و برخي كتاب‌ها را با تخفيف به فروش مي‌رسانند.
 
وي افزود: جمهوري اسلامي ايران امسال با شمايلي آبرومندانه‌تر در نمايشگاه فرانكفورت حضور يافته بود. چيدمان مناسب غرفه‌هاي ايران موجب شد برخي حتي بعد از 16 سال، براي نخستين بار از غرفه‌هاي ايران بازديد كنند. غرفه كودك ايران نيز چيدمان زيبايي داشت ولي در كل ما انتظار داشتيم كه بازخوردها بهتر باشد.
 
وي با طرح اين پرسش كه «چرا ادبيات كودك ايران رشد نمي‌كند؟» گفت: بزرگترين مانع رشد ادبيات كودك ايران مسأله كپي رايت است كه سياست‌گذاران ارشاد براي حل اين مشكل بايد اقدام كنند. دوم، كمبود آژانس‌هاي ادبي است. يكي از فعال‌ترين آژانس‌هاي ادبي ايران، غزال نام دارد. البته نمايشگاه فرانكفورت محل فروش رايت نيست، مگر براي ناشراني كه از 6 ماه پيش اقدامات لازم را انجام داده باشند.
 
نجف‌خاني درباره استقبال نشدن از آثار ادبيات كودك و بزرگسال ايراني گفت: ترجمه‌هاي بسيار ضعيف و نبود سليقه‌يابي براي كشوري كه كتاب بايد در آن منتشر شود، از مهم‌ترين دلايل استقبال نشدن از ادبيات كودك و بزرگسال ايراني در نمايشگاه‌هايي مانند فرانكفورت است. بهترين ترجمه از آن نويسندگان بومي آن زبان است كه خود ادبيات فارسي نيز خوانده‌اند.
 
وي با اشاره به اهميت آژانس‌هاي ادبي گفت: مگر يك آژانس ادبي خصوصي چقدر بودجه دارد تا براي تبليغ و انتشار كتاب در ديگر كشورها اقدام كند؟ همان طور كه تركيه از آژانس‌هاي ادبي حمايت جدي دارد، در ايران نيز آژانس‌هاي ادبي بايد از سوي دولت حمايت شوند تا بتوانند ادبيات ايران را به آن سوي مرزهاي كشور انتقال دهند.