وی با اشاره به هدف ایجاد رشته دانشگاهی انسان‌شناسی پزشکی افزود: در هر جامعه‌ای رفتار‌ها در چارچوب فرهنگی شکل می‌گیرد و تعریف می‌شود. مقوله بیماری یا نظام پزشکی با دو بُعد درمانگر و بیمار از فرهنگ متأثر است، اما بُعد درمانگر در این رابطه دوسویه بیشتر مورد توجه بوده و انسان یا بیمار مغفول مانده است.
بی‌توجهی بیماران به نسخه‌های درمانی
نویسنده «مبانی انسان‌شناسی پزشکی» در ادامه تصریح کرد: به‌طور معمول بیمار در پارادایم دانش پوزیتیویستی پزشکی مستهیل می‌شود و هویتش در این جریان مغفول می‌ماند. به‌عنوان مثال در مراکز درمانی، بیماران با نام و نام خانوادگی معرفی نمی‌شوند، بلکه با شماره تخت یا به‌عنوان مثال مریض کلیوی و مریض دیابتی شناسایی می‌شوند. موقعیت پزشک یا نظام درمانی زمینه‌ای را ایجاد نمی‌کند تا درمانگر بتواند شناختی از ایدئولوژی و باور‌های مراجع خود پیدا کند.
متین با اشاره به تجربیات خود در فرایند درمان بیماران مناطق مختلف کشور گفت: به‌طور معمول نسخه‌های درمانی از سوی بیماران در نقاط مختلف کشور چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. اصلی‌ترین دلیل این بی‌توجهی نیز، نبود شناخت کافی از سوی درمانگر و به‌عبارتی دیگر ناتوانی پزشکان در برقراری ارتباط با بیمار است.
لزوم توجه به ابعاد مختلف زندگی فرهنگی بیمار
نویسنده کتاب «مردم گیاه: گیاهان آیینی در فرهنگ و فولکلور ایران» افزود: هدف اصلی من در تألیف کتاب «بیماری و فرهنگ» یادآوری لزوم توجه به ابعاد مختلف زندگی فرهنگی بیمار به پزشکان است. هر فصل کتاب به یکی از بیماری‌های شایع کشور مانند افسردگی، دیابت یا ام اس اختصاص دارد که بعد از اشاره به پروتوکل‌های درمانی آن‌ها، بر لزوم توجه به دیدگاه‌های بیمار تأکید داشتم.
وی ادامه داد: در صورتی‌که ارتباط پزشک و بیمار به درستی برقرار شود، به‌طور قطع اطلاعات بیشتری برای درمان مؤثر در اختیار پزشک قرار خواهد گرفت.
متین درباره تأثیر تجربیات شخصی خود در تألیف کتاب «بیماری و فرهنگ» اظهار کرد: تحصیلات پزشکی را در دانشگاه علوم پزشکی اهواز سپری کردم، بنابراین تجربه ارتباط با عزیزان عرب زبان را به دست آوردم. از سوی دیگر برای پژوهش‌های میدانی، منطقه کردستان را انتخاب کرده بودم که تجارب بسیاری برای من به همراه داشت. همه این تجربیات زمینه آشنایی من را با رشته انسان‌شناسی فراهم کرد و به‌صورت جدی تحصیل در این رشته را آغاز کردم.
زمینه پژوهشی مناسب برای انسان‌شناسی پزشکی در ایران
نویسنده «بیماری و فرهنگ» افزود: رشته انسان‌شناسی پزشکی در ایران با توجه به وجود تنوع قومیتی، روانی و ایدئولوژیکی، از زمینه بسیار مناسبی برای پژوهش برخوردار است. کتاب «بیماری و فرهنگ» نیز با هدف معرفی بهتر رشته انسان‌شناسی پزشکی تألیف شد. این رشته در ایالات متحده آمریکا از قدمت بیشتری برخوردار است، اما ایران همزمان با نظام آموزش عالی اروپا این رشته را ایجاد کرد.
وی درباره بازخورد وزارت بهداشت در جریان ایجاد رشته انسان‌شناسی پزشکی گفت: در ابتدا تصمیم داشتم این رشته از سوی وزارت بهداشت برای دانشجویان پزشکی ایجاد شود، اما استقبال برای اجرایی شدن آن در حد حرف باقی ماند. وزارت علوم در نهایت با ایجاد این رشته موافقت کرد و در گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم‌اجتماعی ارائه شد.
بررسی 72 شهر و روستا و چندین کشور در جریان پژوهش
متین درباره مدت زمان صرف شده برای تألیف کتاب «بیماری و فرهنگ» عنوان کرد: پژوهش در این حوزه بیش از دو دهه به طول انجامید. البته به این معنا نیست که به‌صورت مدام برای تألیف این کتاب زمان صرف شده و نگارش آن نیز در چند ماه صورت گرفت. همه منابع تئوریک کتاب به دلیل جدید بودن رشته انسان‌شناسی پزشکی در ایران به زبان انگلیسی و مابقی محتوا مربوط به تجربیات شخصی است. این کتاب از سوی انتشارات فرهامه منتشر شده است.
نویسنده کتاب «انسان‌شناسی در پزشكی: آشنايی با انسان‌شناسی پزشكی» درباره حوزه تحقیقات میدانی خود توضیح داد: به‌واسطه چند تحقیق میدانی و تألیف کتاب «مردم گیاه: گیاهان آیینی در فرهنگ و فولکلور ایران» 72 روستا و شهر را در نقاط مختلف کشور و در حوزه ایران فرهنگی کشورهای افغانستان، عراق، ارمنستان و آذربایجان مورد مطالعه قرار دادم. در فرآیند پژوهش دو زبان ترکی و کردی را یادگرفتم. در مطالعات میدانی، از همکاری دکتر معصومه ابراهیمی بهره گرفتم.
وی افزود: تصمیم دارم بعد از برگزاری چند نشست نقد و بررسی، کتاب «بیماری و فرهنگ» را در سطح گسترده توزیع کنم. تألیف کتابی دیگر در حوزه انسان‌شناسی پزشکی با هدف جلب توجه مسئولان به این رشته از برنامههای آتی من است.
نظر شما