به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در این همایش که به مناسبت هفتادمین سال درگذشت اریک هرملین سه‌شنبه چهارم آذرماه در شهرکتاب مرکزی برگزار شد، پروفسور کارل گوران اکر والد، استاد دانشگاه اوپسالا، رمان نویس، محقق و مترجم، یوهان هرملین (نوه برادر اریک هرملین)، پر لینر، دبیر فرهنگی سفارت سوئد و علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی شهر کتاب حضور داشتند.

چرا هرملین برای ایرانی‌ها ناشناخته است؟

محمدخانی دلیل برگزاری این همایش یک روزه را توضیح داد و گفت: خردادماه امسال به کشور سوئد سفری داشتم و در شهر «لوند» و مرکز مطالعات خاورمیانه درباره شخصی به‌نام اریک هرملین بسیار شنیدم؛ کسی که تا به آن روز او را نمی‌شناختم.

وی ادامه داد: در این سفر شاعری ایرانی که در سوئد زندگی می‌کرد، کتابی از گزیده اشعار هرملین را که به فارسی ترجمه شده بود  به من داد و در مطالعاتی که از او داشتم به این نکته رسیدم که 10 هزار صفحه از آثار ایرانی را به زبان سوئدی ترجمه کرده است. جای تعجب داشت، کسی که تا به این اندازه برای ادبیات ایران کار کرده است، ناشناخته مانده و تجلیل از او را بر خود واجب دانستم و خوشحالم امسال به مناسبت هفتادمین سالگرد درگذشت هرملین این مراسم را برگزار کرده‌ایم.

هرملین از شخصیت‌های بوستان تقلید می‌کرد

وی در معرفی اریک هرملین گفت: هرملین در سال 1860 میلادی در خانواده‌ای اشرافی به دنیا آمد و پس از پایان تحصیلاتش به کشورهای مختلفی سفر کرد. «لیندال» محقق سوئدی در کتابی که درباره هرملین نوشته، شرح مسافرت‌ها و کار‌هایی را که او در زمان حیاتش انجام داده آورده است.

معاون فرهنگی شهر کتاب به نحوه یادگیری زبان فارسی توسط هرمیلن اشاره کرد و گفت: وی زبان فارسی و خواندن شعر را از منشی خود زمانی که در هندوستان حضور داشت، آموخت. او در آن زمان با بوستان سعدی آشنا شده و به گفته «لیندال» هرملین از شخصیت‌های بوستان تقلید می‌کرده است.

گرایش هرملین به اشعار صوفیانه ایرانی

محمدخانی با بیان این‌که هرملین به تفکر صوفیانه پناه آورد و هستی خود را در زندگی صوفیانه کشف کرد، افزود: بوستان سعدی، اولین کتابی است که هرملین به زبان سوئدی ترجمه می‌کند در حالی‌که در آن زمان در آسایشگاه روانی بستری بوده است.

وی ادامه داد: هرملین ترجمه را از اولین ساعات صبح آغاز و تا پاسی از شب ادامه می‌داد. اولین ترجمه از بوستان در همان زمان در 400 نسخه به چاپ رسید که با استقبال زیادی روبه‌رو شد و برای دومین بار بازچاپ شد. تذکره‌الاولیاء، مثنوی معنوی، رباعیات خیام، گلشن راز، خمسه نظامی، گزیده‌ای از کلیله و دمنه و چند اثر دیگر از او به زبان سوئدی ترجمه شده است.

محمدخانی با بیان این‌که ترجمه‌های هرملین در سوئد بسیار تاثیرگذار بوده است، گفت: ما از کسانی که در دیگر کشورها ادبیات ایران را ترجمه و درباره آن تحقیق می‌کنند، تشکر می‌کنیم و قدردانی از آنها را بر خود واجب می‌دانیم.
 
هرملین در بیمارستان کتاب مقدس را ترجمه کرد

در ادامه این نشست «یوهان هرملین»، (نوه برادر اریک هرملین) خود و دکتر «کارل گوران اکر والد» را نزدیک‌ترین کسانی دانست که با هرملین در ارتباط بوده و در قید حیات هستند و گفت: هرملین پدرخوانده من نیز محسوب می‌شود. هرملین در سال 1860 میلادی در خانواده‌ای اشرافی و در قلعه‌ای بزرگ به دنیا آمد. پدر او از افراد قدرتمند و ملاکان بزرگ آن منطقه بود.

هرملین با بیان این‌که بسیاری از جنبه‌های شخصیتی اریک از مادرش نشات گرفته شده است، افزود:  پدربزرگ اریک هرملین به 30 زبان صحبت می‌کرد و نبوغ او در یادگرفتن زبان از سوی خانواده مادری او بوده است. وی برای ادامه تحصیل به دانشگاه اوپسالا در استکهلم رفت اما بعد از دو سال برای فعالیت در زمینه اقتصادی و زمین‌داری به شهر خود بازگشت اما در آن ناموفق بود. به دنبال این شکست، وی به نقاط مختلف جهان سفر کرد و به خدمت ارتش‌ کشورهای آمریکا و انگلستان درآمد.

هرملین اضافه کرد: حضور او در ارتش انگلستان باعث شد تا وی به هندوستان اعزام شود و در آنجا در خدمت ارتش انگلستان باشد. وی بعد از هندوستان، مدتی در اروپا و جامائیکا به‌سر برد و سپس به خانه پدری خود بازگشت. بعد از فعالیت دوباره در زمینه اقصادی و شکست در آن، به استرالیا مهاجرت کرد و 10 سال در آن کشور ماند اما در بازگشت به سوئد، معتاد به الکل شده بود.

ترجمه 10 هزار صفحه از زبان فارسی به سوئدی

وی با بیان این‌که پزشکان درمان اعتیاد او را فرایندی وقت‌گیر تشخیص دادند، گفت: اریک برای درمان اعتیاد به بیمارستان روانی فرستاده شد اما او هرگز بیماری روانی نبود و علت حضور او در آن بیمارستان مشکل الکل وی بوده است. او سرباز و ملاک نبود بلکه فردی مذهبی و ادبی بود. او در مدت زمان حضورش در بیمارستان دست به ترجمه زد و کتاب‌های مقدس را از زبان‌های مختلف به سوئدی ترجمه کرد.

وی با بیان این‌که بیشتر ترجمه‌های هرملین از زبان آلمانی بوده است، گفت: وی ترجمه فارسی را از بوستان سعدی آغاز کرد که حاصل آن 10 هزار صفحه و 27 کتاب ترجمه از فارسی به سوئدی بوده است.

هرملین با اشاره به این‌که سفیر ایران در سال 1943 میلادی از اریک در بیمارستان عیادت کرده بود، افزود: او در نهایت سکوت از دنیا رفت و در قبرستان خانوادگی در شهر خود به خاک سپرده شد. او در زمان حیاتش مورد توجه نبود اما بعد از مرگ، شناخته شد.

هرملین اشعار صوفیانه را مقدس می‌دانست

در ادامه این نشست، کارل گوران اکر والد با اشاره به ترجمه اشعار صوفیانه توسط هرملین گفت: بستگان هرملین او را در بیمارستان روانی بستری کردند در حالی که او بیمار نبود بلکه انسان باهوشی بود که از دید وسیعی برخوردار بود اما الکل زیادی می‌نوشید.

این استاد دانشگاه در تشریح زندگی هرملین بیان کرد: اریک 36 سال در بیمارستان روانی بستری بود و گاهی به علامت اعتراض، هفته‌ها سکوت می‌کرد و گاهی هم از آنجا فرار و در شهر به شکل آوارگان زندگی می‌کرد. هرملین هنگامی که مشغول به ترجمه می‌شد، حضور خود در بیمارستان را فراموش می‌کرد.

وی زندگی هرملین را شبیه صوفیان دانست و گفت: او در کار ترجمه اشعار با دقت عمل می‌کرد و معتقد بود این نوع از اشعار از سوی خدا آمده و متون مقدسی محسوب می‌شوند. او اشعار فارسی را به درستی و نزدیک به متن آن در فارسی ترجمه کرده و زبان سوئدی با قلم او رنگ تازه‌ای به خود گرفت.

ابداع و خلاقیت هرملین در وجود شاعران سوئدی نیست

اکر والد اضافه کرد: هرملین به سخنان صوفیانه عشق می‌ورزید و ترجمه آن را خدمت به خدا می‌دانست. این کار باعث شد او سال‌ها در بیمارستان دوام بیاورد. هرملین از خانواده‌ای ثروتمند بود و بعد از اسارت در دام الکل به اعماق جامعه پا گذاشت و از جنبه‌های مادی خانواده خود چشم پوشید.

این استاد دانشگاه به ترجمه اشعار هرملین اشاره کرد و افزود: وی در ترجمه اشعار فارسی صوفیانه، هنگامی که به بیتی که از نظر او مهم محسوب می‌شد می‌رسید، آن را با حروف بزرگ می‌نوشت و یکی از مهم‌ترین آن ابیات، بیت 1875 دفتر چهارم مثنوی مولوی است.

اکر والد با بیان این‌که ابداع و خلاقیت در وجود هرملین در هیچ شاعر سوئدی وجود ندارد، گفت: هیچ شاعر سوئدی که نگاه جدی به شعر دارد، نمی‌تواند هرملین را نادیده بگیرد زیرا شیوه‌ای که مترجم برای انتقال پیام به زبان سوئدی دارد، او را نه تنها مترجم بلکه شاعر هم کرده است.

ادبیات سوئد از غنای بسیاری برخوردار است

در ادامه این نشست، پر لینر، دبیر فرهنگی سفارت سوئد که از میهمانان این مراسم بود، با اشاره به حضور سه ماهه‌اش در تهران و در این سمت گفت: من در شهر کوچکی در سوئد به دنیا آمدم که در نزدیکی آن قصر خانوادگی هرملین قرار داشت و من قبل از آمدن به تهران ازحضور چنین شخصی بی اطلاع بودم. متاسفانه در زادگاه من کمتر کسی از وجود هرملین باخبر است درحالی که او فرهنگ فارسی را در کشور‌های شمال اروپا معرفی کرد

وی ادبیات را از ارکان مهم فرهنگی که پل ارتباط میان فرهنگ‌های مختلف محسوب می‌شود، دانست و افزود: ادبیات سوئد از غنای بسیاری برخوردار است و زبان سوئدی یکی از برترین‌های زبان از نظر ترجمه است.

هفت نویسنده ایرانی کاندیدای دریافت جایزه سوئدی

دبیر فرهنگی سفارت سوئد اظهار کرد: کشور سوئد به ادبیات کودک اهمیت زیادی می‌دهد و جایزه‌ای برای این ادبیات در کشور ما در نظر گرفته شده که هفت نویسنده ایرانی از کاندیداهای دریافت جایزه آن هستند.

وی افزود: ارتباط سوئد و ایران از قدمت زیادی برخوردار است و اریک هرملین و یکصد هزار ایرانی مقیم کشور سوئد که باعث ارتباط بیشتر فرهنگی می‌شوند، نمونه‌های این قدمت فرهنگی هستند.

در این همایش مستند «مجنونی از اسکاندیناوی» به کارگردانی فرشاد اکتسابی نمایش داده شد.