به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) پرواز مسافربری شماره ۶۵۵ شرکت هواپیمایی ایران ایر با شناسه «IR655» از بندر عباس به مقصد دبی در ۱۲ تیر ۱۳۶۷ (۳ ژوئیه ۱۹۸۸ میلادی) در حرکت بود که با شلیک موشک هدایت شونده از ناو «یواس‌اس وینسنس» متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بر فراز خلیج فارس سرنگون شد و تمامي سرنشینان آن جان باختند. این سانحه از نظر میزان تلفات انسانی، هفتمین سانحه مرگبار هوایی تاریخ است. از این رویداد تاریخی كتاب زيادي به چاپ نرسيده و تنها آثار انگشت‌شماري را در اين زمینه مي‌توان يافت، شوربختانه برخي از اين كتاب‌ها نيز به صورت گذرا و خلاصه به اين حادثه تاریخی پرداخته‌اند.
آن‌چه در پی می‌آید گزارشی کوتاه از کتابشناسی سقوط هواپیمای ایراباس ایران توسط ناوگان آمریکایی است.
• هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۷ : پایان دفاع آغاز سازندگی
به اهتمام علیرضا هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۸9، 800ص، 150000 ریال.
اين كتاب هشتمین کتاب از مجموعه روزنوشت‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است كه در آن از رخدادهایی چون شرایط پذیرش آتش‌بس در جنگ، عملیات مرصاد، مسایل مربوط به قائم مقام رهبری و آیت‌الله منتظری، مذاکرات ژنو، اصلاح قانون اساسی و شورای بازنگری این قانون، مسایل بازسازی اقتصادی کشور پس از جنگ و استعفای نخست‌وزیر و ده‌ها رخداد مهم دیگر آمده است.
در آن زمان هاشمی، جانشین فرماندهی کل قوا و فرماندهی عالی جنگ را از طرف حضرت امام (ره) عهده دار بود و از طرفی ریاست مجلس را بر عهده داشت و از افراد حاضر و تاثیرگذار در مهم‌ترین تصمیم‌گیری‌های نظام به شمار می‌رفت، روایت او از رخدادها، حاوی مسايل و ناگفته‌هایی است که همانند سایر روزنوشت‌های وي، اطلاعات دست اولی را در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ انقلاب و جنگ قرار می‌دهد و بسیاری از ابهامات و پرسش‌های مطرح شده درباره مقطع پایان جنگ را روشن می‌كند.
• تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران
ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ولای‍ت‍ی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۶، 502 ص.
ولايتي در 11 فصل كتاب، چگونگي شكل‌گيري جنگ ايران و عراق و تصويب قطعنامه 598 و جريان عادي‌سازي روابط دو كشور را بررسي مي‌كند. فصل نخست به ريشه‌ها و زمينه‌ها و دلايل آغاز جنگ اختصاص دارد. نويسنده در همين فصل از نبرد چالدران و قرارداد صلح زهاب و ادعاهاي ارضي سخن مي‌گويد و در فصل دوم، چگونگي اشغال و باز پس‌گيري خرمشهر بررسي مي‌شود. فصل سوم و چهارم به تاثيرات منطقه‌اي و بين‌المللي فتح خرمشهر و واكنش سازمان ملل متحد و جنبش عدم تعهد و كنفرانس اسلامي و اجلاس سران عرب و كاربرد سلاح شيميايي توسط عراق تخصيص يافته است. در سه فصل بعدي از سياست‌هاي آمريكا، شوروي، فرانسه و انگلستان، زمينه‌هاي صدور قطعنامه 598 و تحريم تسليحاتي و اقدام نهايي براي آتش بس سخن به ميان مي‌آيد. نويسنده در فصل هشتم درباره مذاكرات ژنو و ملاقات با دبيركل سازمان ملل متحد در ژنو، در فصل نهم درباره تحريك ديپلماتيك دبيركل، در فصل دهم در باب تبادل‌نامه بين روساي جمهوري دو كشور ايران و عراق و بالاخره در فصل يازدهم درباره اجراي قطعنامه 598 گفت و گو مي‌كند.
• مرکز طوفان: روایت شخصی از تروریسم و تراژدی
ویلیام راجرز
Rogers, Will C. III; Rogers, Sharon; Gregston, Gene (June 1992). Storm Center: A Personal Account of Tragedy & Terrorism'. Naval Institute Press.
ویلیام راجرز در کتاب «مرکز طوفان» خاطرات دوران خدمتش در ارتش آمریکا را بازگو می‌کند از جمله این خاطرات، حادثه سقوط هواپیمای ایرباس ایران توسط آمریکا است وی در این کتاب روایت شخصی از تروریسم و تراژدی را بیان می‌کند. راجرز كه در سال 1991 از ارتش آمريكا بازنشسته شد در سال 1992، به همراه همسرش كتابي در اين زمينه نوشت و به توجيه اين اقدام پرداخت.
• حقوق بین‌الملل هوایی
منصور جباری، تبریز: فروزش، ۱۳۸۹.
عناوین اين كتاب مشتمل است بر کلیات، اصول و قواعد حاکم بر هوانوردی بین‌المللی، سازمان‌های حقوق هوایی، مسوولیت متصدیان حمل و نقل هوایی در برابر مسافر و کالا، خاطرات هواپیمایی، تاثیر قاچاق و استعمال مواد مخدر در امنیت هوانوردی، ممنوعیت استفاده از سلاح علیه هواپیمایی غیرنظامی در حال پرواز.
در بخشي از اين كتاب نويسنده درباره ادعاهای رسمی دولت آمریکا درباره اين رويداد نوشته است: «نماینده ایالات متحده در سازمان بین‌المللی هواپیمايی در جلسه فوق‌العاده شورای ایکائو گفته بود که در روزهای دوم و سوم ژوئیه منطقه خلیج فارس بسیار ناامن بود و کشتی‌های مختلفی از جمله یک کشتی پاکستانی و یک کشتی لیبریایی مورد حمله قرار گرفته بودند. در همان روز یک هواپیمای اف-۱۴ ایران از فرودگاه بندرعباس پرواز کرده بود و قصد حمله به کشتی آمریکایی را داشت. با توجه به اخطارهای مکرری که بی پاسخ مانده بود، فرمانده مزبور برای دفاع از کشتی خود در برابر خطر احتمالی دست به حمله زده بود.»
• چلچله‌های کاغذی
مجید پور‌ولی‌کلشتری، تهران: افراز، 1390، 88 صفحه.
اين كتاب درباره مهماندار پرواز ایرباس ایران است که از کودکی رویای پرواز را در سر می‌پروراند.
• بیست سال پس از فاجعه
حبیب احمدزاده؛ مترجمان فتحعلی‌آشتیانی ...{و دیگران}، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر، ۱۳۸۷.
اين اثر درباره نامه‌نگاری‌های «حبیب احمدزاده» با فرماندهان نظامی آمریکا در طول 10 سال نوشته شده است. بیست سال پس از فاجعه به دو زبان فارسی و انگلیسی در 290 صفحه چاپ و منتشر شده است.
• عقب‌نشینی
فائزه امیرخانی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 300 صفحه.
مضمون کتاب «عقب نشینی» به حمله ناو وینسنس آمریکایی در سال 1360 به هواپیمایی پرواز 655 ایرباس ایرانی اختصاص دارد. فائزه امیرخانی، نويسنده تاکنون بیش از 7 عنوان کتاب برای گروه سنی کودک و نوجوان و بزرگسال نوشته است و در اين كتاب روایت سرنگونی ایرباس ایرانی از سوي آمریکا را به گونه‌ای مستند بیان می‌کند.
• ايرباس - 300
به‌اهتمام:مناف يحيي‌پور؛ زيرنظر: شوراي‌نويسندگان‌وشوراي‌توليد - نشر تاريخ و فرهنگ - 96 صفحه - رقعي (شوميز) - چاپ 1 سال 1379 - 10500 نسخه - 9000 ريال.
حمله موشكي آمريكا به هواپيماي مسافربري ايران در فضاي هوايي خليج فارس يكي از مهم‌ترين محورهاي بحث اين كتاب است. از جمله حوادث ديگر سال 1367 كه در اين كتاب به آن‌ها اشاره شده عبارتند از پيام نوروزي امام خميني (ره)، پيروزي‌هاي رزمندگان اسلام در جنگ تحميلي، ادامه موشك باران شهرها، راه‌اندازي اولين هلي‌كوپتر ساخت كشور با نام «شباويز» انتخابات مجلس سوم، قبول قطعنامه 598 و پايان جنگ، عمليات مرصاد، المپيادهاي علمي، تدوين آثار امام (ره)، بازسازي مناطق جنگ‌زده، المپيك، رويدادهاي مهم ورزشي، ماجراي سلمان رشدي، سينماي ايران در سال 1367، كتاب سال 1367، تمبرهاي تاريخي منتشر شده در سال 1367 و روزشمار حوادث اين سال.
پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۳ - ۱۷:۴۱
نظر شما