«محدوده و محلات» نامي براي فصل اول كتاب است و به گستره تهران اختصاص دارد. آن گستره شامل چهار محله بازار، عودلاجان، سنگلج و چال ميدان بود. تشريح هر كدام از اين محلات، حدود بناهاي آن، آگاهيهايي است كه در اختيار خواننده قرار ميگيرد.
آشنايي با «دروازههاي تهران» در فصل دوم، شروعي براي تهرانگردي و سفر در تاريخ اين شهر است و نشان ميدهد كه تهران در روزگار فتحعلي شاه قاجار 6 دروازه و در زمان ناصرالدين شاه دوازده دروازه رسمي داشته است.
فهرست كاخها و عمارتها (شامل 44 بنا) عنوان فصل سوم كتاب است و شرح هر كدام از آنها و اشاره به برخي رويدادهاي تاريخي كه با بناهاي اين شهر ارتباط مييابند و معرفي مختصر مردان و رجالي كه باني ساخت عمارتها و كاخها بودهاند، چشمانداز ديگري از شناخت تهران را به روي خواننده ميگسترد.
پس از آن، ابريشمي در فصل چهارم، خواننده را به تماشاي «باغ و پاركها»ي تهران ميبرد. اين مكانهاي ديدني كه 32 مورد آن برشمرده شده است، هر كدام تاريخي خواندني دارند. گردش تاريخي ميان محلهها و خيابانهاي روزگاران قديم تهران، به ديدن «بازارها و بازارچهها» در فصل پنجم ميانجامد.
اما شناخت تهران كامل نخواهد شد مگر آن كه «ميدانهاي قديمي» آن را بشناسيم. ابريشمي در فصل ششم، خواننده را از آن ميدانها عبور ميدهد و از تاريخچه 25 ميدان شهر ياد ميكند و قدمت آنها را يادآوري ميكند.
فصل هفتم اختصاص به «خيابانها و گذرها» دارد و سي و سه خيابان و گذر و محله قديمي برشمرده ميشود؛ همانند خيابان ناصري (ناصرخسرو)، خيابان لالهزار كه در زمان سلطنت فتحعلي شاه در بيرون شهر قرار ميگرفت، خيابان علاءالدوله كه امروزه به نام خيابان فردوسي شناخته ميشود، گذشته تاريخي تهران را بيشتر نشان ميدهند.
ابريشمي فصلي ديگر از كتاب خود را ويژه «قريه و قبرستانهاي قديمي» تهران ساخته است و در آن از قبرستان ظهيرالدوله و قريههاي ابن بابويه، زرگنده، فرمانيه، جماران، آجودانيه، كاشانك، دروس و بسياري ديگر ياد ميكند و آگاهيهاي خود را با موضوعات تاريخي درميآميزد.
وي در فصل نهم «مساجد و مدارس قديمي» تهران را برميشمارد و ميگويد كه شمار اين دست از بناها به بيست مسجد و مدرسه ميرسد. «امامزادهها» عنوان فصل دهم و پژوهشي ديگر از ابريشمي در كتاب «تهران روزگاران قديم» است. همانند امامزاده سيد اسماعيل، امامزاده صالح و ديگر بقعهها و امامزادهها. در پايان نيز فهرستي از سقاخانههاي تهران آمده است.
كتاب «تهران روزگاران قديم» را انتشارات خانه تاريخ و تصوير ابريشمي با شمارگان 3 هزار نسخه و به بهاي 10 هزار تومان منتشر كرده است.
نظر شما