به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قزوین، در این نشست که با عنوان «دهخدا، طنز و روزنامه‌نگاری» و در آستانه سالگرد درگذشت علامه دهخدا برگزار شد سید عبدالعظیم موسوی طنزنویس و روزنامه‌نگار پیشکسوت، به بیان نکاتی در مورد طنز نویسی پرداخت.

محمدعلی حضرتی که به عنوان مجری و کارشناس ادبی در این برنامه حضور داشت صحبت‌هایش را با بیان خاطراتی از مرحوم استاد محمد دبیرسیاقی شاگرد و همکار علامه دهخدا آغاز کرد.

وی گفت: مرحوم استاد دبیرسیاقی تعریف می‌کردند وقتی کار انتشار مجموعه لغت‌نامه به اتمام رسید به دلیل علاقه‌ای که مرحوم دهخدا به قزوین داشتند من گفتم حتماً باید این مجموعه در قزوین هم رونمایی شد و به این ترتیب مراسم رونمایی باشکوهی در دانشگاه قزوین برگزار و از مجموعه لغت نامه رونمایی شد.

حضرتی افزود: به جز این برنامه که ذکر شد برنامه دیگری به یاد ندارم که با موضوع دهخدا در قزوین برگزار شده باشد و به همین دلیل برگزاری برنامه امروز را مغتنم می دانم.

این شاعر در ادامه تشریح کرد: استاد دبیرسیاقی در خاطراتشان تعریف می کردند به دلیل علاقه قلبی به علامه دهخدا، رشته حقوق را برای تحصیل در دانشگاه تهران انتخاب کردم زیرا دهخدا الگوی من بود و به همین دلیل مسیری را که او پشت سر گذاشته بود من قصد داشتم با چشمان بسته طی کنم. روزی به دیدار علامه دهخدا رفتم و گفتم من همشهری شما هستم و به دلیل علاقه‌ای که به شما دارم رشته حقوق را برای تحصیل انتخاب کردم. دهخدا در جواب گفت حالا که به تهران آمدی مبادا خودت رو ببازی. من در همه این سال‌ها سعی کردم اصالت قزوینی بودن خودم را حفظ کنم و در نهایت اگر به خاطر من رشته حقوق را انتخاب کردی بهتر است به دنبال چیزی که علاقه داری بروی، به این ترتیب استاد دبیرسیاقی به تحصیل در رشته ادبیات مشغول شد.

طنز مخاطب را جذب رسانه می‌کند

همچنین سید عبدالعظیم موسوی که به عنوان میهمان در این نشست حضور داشت در ابتدای صحبت‌هایش گفت: همان طور که می‌دانید تخلص علامه دهخدا «دخو» بود و این موضوع علت داشت. کسی که می‌خواهد طنز بنویسد باید تواضع را تا حد مناعت رعایت کند و دهخدا به همین دلیل با نام دخو طنز نویسی می‌کرد.

این طنزنویس در ادامه توضیح داد: طنز گفتار افراد خاص را در مقابل عقل افراد متوسطه جامعه قرار می‌دهد. اگر حداقل عقل را برای مخاطب در نظر بگیرد، طنز او بی‌مزه می‌شود و اگر حداکثر عقل را مبنا قرار دهد طنز او تبدیل به معما می‌شود پس بهترین گزینه در نظر گرفتن متوسط جامعه است.

موسوی تاکید کرد: سه چیز عقل و هوش را از بین می‌برد؛ قدرت، ثروت و شهوت. اگر شخص در یکی از این شرایط قرار بگیرد خیلی باید آدم خود ساخته‌ای باشد تا عقل خودش را زائل نکند. مثلاً یک مقام مسئول گاهی بدون اطلاعات کافی صحبت می‌کند و باعث می‌شود عقلش زائل شود و ناخواسته صحبت او تعبیر طنز پیدا می‌کند.

وی به جایگاه زمانی طنز اشاره کرد و افزود: گاهی طنز در زمانی زبان باز می‌کند که شما از به کارگیری منطق و استدلال ناامید شده‌اید چون حرف و بیان شما بر شنونده تاثیر ندارد و شما به طنز متوسل می‌شوید.

این روزنامه‌نگار تشریح کرد: یکی از تاکتیک‌های مهم علامه دهخدا در طنز نویسی «بگم و نگم» است. به این شکل که گفت و گویی را مطرح می کرد و طوری وانمود می کرد که یک سری از مسائل را نمی‌خواهد بگوید ولی در نهایت حرفش را می‌زد. اگر دقت کرده باشید تاکتیک «بگم و نگم» در کمدی‌های روحوضی خیلی کاربرد داشته که احتمالاً سرمشق این هنرمندان نوشته‌های دهخدا بوده است.

وی تاکید کرد: اهمیت جایگاه دهخدا در مرحله اول به دلیل تالیف «لغتنامه» است و در مرحله دوم تالیف «امثال و حکم». مطالعه امثال و حکم به مخاطب این آگاهی را می‌دهد که نسبت به ضرب‌المثل‌های ایرانی شناخت کامل به دست آورد و اتفاقاً دهخدا در طنز بهترین بهره را از ضرب‌المثل‌های عامیانه برده است و مفاهیم مدنظرش را به مخاطب منتقل کرده است.

مدیر مسئول روزنامه ولایت قزوین در خاتمه طنز را یکی از نیازهای رسانه‌های مکتوب دانست و خاطر نشان کرد: پایه اصلی رسانه بر مخاطب استوار است و مخاطب به وسیله طنز جذب رسانه می‌شود و همان طور که اشاره شد بعضی از مسائل و مطالب را فقط باید با زبان طنز در رسانه بیان کرد.