سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- سیدمجید نبوی: گلاسوری کتاب یا نمایه موضوعی و واژه‌نامه‌ای کتاب، یک بخش جداگانه در انتهای کتاب است که در آن تعاریف و توضیحات اصطلاحات و مفاهیم تخصصی استفاده شده در کتاب ارائه می‌شود. این بخش به خواننده کمک می‌کند تا مفاهیم و اصطلاحات مورد استفاده در کتاب را بهتر درک کند و اینکه بداند کدام اصطلاحات در چه صفحاتی آمده‌است این بخش غالبا ترتیب الفبایی دارد و توسط نویسنده کتاب یا یک فرد متخصص در زمینه موضوع کتاب(یا نرم افزارهای خاص) ایجاد می‌شود و معمولا باعث زیباتر شدن و غنی‌تر شدن کتاب می‌شود و برخی مراکز علمی و دانشگاهی به کتاب‌هایی که گلاسوری دارند؛ امتیاز بیشتری می دهند.
نقد کتاب به لحاظ نبود نمایه یا گلاسوری (یا ضعف تدوین گلاسوری) به بررسی این مسئله می‌پردازد که آیا کتاب دارای این اجزای مهم در آخر کتاب هست یا خیر؟ یا اینکه گلاسوری به خواننده کمک می‌کند تا به راحتی به مطالب مرتبط در کتاب دسترسی پیدا کند و معنی و تعریف واژه‌ها و اصطلاحات مختلف را که در جای جای کتاب استفاده شده، درک کند؟. در ادامه سوالاتی مطرح می شود که به واسطه آن می‌توان گلاسوری کتاب را به خوبی و با دقت ارزیابی کرد. به عبارت دیگر در نقد وجود نمایه و گلاسوری (یا ضعف آن) در یک کتاب، پرسیدن سوالات زیر بسیار مهم است:
آیا کتاب دارای نمایه‌ای از موضوعات و مطالب اصلی در انتها (یا ابتدای) کتاب است؟
آیا نمایه و واژه‌نامه به درستی تدوین شده‌اند و مفید هستند؟ این موارد باید به صورت جامع و دقیق تهیه شده باشند تا به خواننده در دسترسی به اطلاعات مورد نیاز کمک کنند.
آیا نمایه به طور کامل شامل تمامی مفاهیم، موضوعات و نکات کلیدی کتاب است؟
آیا نمایه به تفکیک حروف الفبا یا موضوعات طبقه‌بندی و سازماندهی شده است؟
آیا تعاریف اصطلاحات، واژگان و نام‌های خاص به طور کامل در واژه‌نامه آمده است؟
آیا ارجاعات صفحه به صفحه برای یافتن مفاهیم در متن کتاب ارائه شده است؟
نبود نمایه و واژه‌نامه تا چه حد مانع دسترسی آسانتر و بهتر به مطالب کتاب شده‌است؟
به طور کلی باید گفت که ناقد باید بر اساس این معیارها، نقش و اهمیت نمایه و واژه‌نامه را در کتاب مورد نقد قرار دهد. لازم به ذکر است که وجود گلاسوری در کتاب مزایایی داراست که در ادامه، به برخی از مزایای آن اشاره می‌شود:
سادگی و سرعت در دسترسی به اطلاعات: نمایه موضوعی و واژه‌نامه یا گلاسوری، به خواننده کمک می‌کند تا به سرعت و آسانی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد.
کاهش خستگی خواننده: جستجو در تمام کتاب برای پیدا کردن اطلاعات مورد نیاز، می‌تواند برای خواننده خسته کننده باشد. وجود نمایه موضوعی و واژه نامه یا گلاسوری، این مشکل را برطرف می‌کند.
افزایش دقت و صحت در استفاده از کتاب: نمایه موضوعی و واژه نامه یا گلاسوری، به خواننده کمک می‌کند تا از کتاب به درستی و بادقت بیشتر استفاده کند. در نهایت، می‌توان گفت که وجود نمایه موضوعی و واژه نامه یا گلاسوری در پایان کتاب، یک ویژگی مهم و مثبت محسوب می‌شود که به خواننده کمک می‌کند تا از کتاب استفاده بهتری داشته باشد و ناقد می‌تواند کتاب را بر اساس معیارهای گفته شده نقد کند.
دوشنبه ۳ مهر ۱۴۰۲ - ۱۱:۱۳
نظر شما