سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به مناسبت سالروز رحلت پیامبر اکرم (ص) گفت‌وگویی را درباره جایگاه و ابعاد شعر نبوی با مصطفی محدثی‌خراسانی، شاعر، منتقد ادبی و پژوهشگر ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
شعر نبوی چه جایگاهی در میان اشعار آیینی دارد؟
شعر آیینی در دهه‌های اخیر مرسوم شده و به مدح و مرثیه پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) می‌پردازد و فضای مذهبی دارد. سابقه مدح و مرثیه در مورد پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) ریشه در گذشته‌های شعر فارسی دارد که یکی از موضوعات درخشان آن تحمیدیه‌هاست. تحمیدیه به معنای حمد و ستایش خداوند است و در قدیم شاعران کتاب‌های خود را با ستایش و حمد خداوند متعال آغاز می‌کردند. بیشترین بسامد شعر آیینی در فارسی پس از تحمیدیه‌ها، مدح پیامبر اکرم است و کمتر شاعری را می‌توان یافت که مستقیم و غیرمستقیم در اشعارش به پیامبر (ص) نپرداخته باشد و مدح و منقبتی نسروده باشد. امروزه از نوع جدیدی شعر به نام شعر نبوی نام می‌بریم که یکی از موضوع‌های مهم در شعر فارسی است. در دوره جدید با توجهی که به شعر آیینی شده، آثار تولیدی در این حوزه گسترش یافته و به‌ویژه جوانان در ارتباط با جشنواره‌های شعر آیینی، آثار بسیاری خلق کرده‌اند. معرفت شاعران معاصرنسبت به مفهوم نبوت و خاتم پیامبران قابل قبول است و جشنواره‌ها باعث شده که شاعران برای مطرح شدن آثارشان سراغ مطالعه و کسب معرفت بیشتر نسبت به پیامبر اکرم (ص) بروند.
شعر نبوی تا چه اندازه می‌تواند در افزایش وحدت بین مسلمانان موثر باشد؟
بدیهی است اولین تاثیر پرداختن به پیامبر اکرم در هر زمینه‌ای وحدت است زیرا ایشان نقطه مشترک تمام مسلمانان هستند. مسلمانان با وجود مذاهب محتلف در نهایت نقطه مشترکشان خدا و وجود نورانی پیامبر است و پرداختن به پیامبر اکرم (ص) از عوامل ایجاد وحدت و همزیستی مسالمت‌آمیز بیشتر بین فرق مذهب اسلام است .پرداختن به پیامبر اسلام در قالب‌های ادبی و هنری تنها ستایش ایشان نیست و وقتی شاعران با معرفت و شناخت کامل سراغ پیامبر می‌روند مهربانی، نیکی، رحمت و مروت را ستایش می‌کنند. وقتی این مفاهیم حول و حوش پیامبر در آثار ادبی تجلی می‌بابد، باعث ترویج خوبی‌ها بین مردم می‌شود و می‌توان گفت به‌نوعی شعر نبوی سرودن و شنیدن و گسترش آن، توسعه زیبایی، مهر، رحمت، نیکی، شرف، انسانیت و روشنایی بین مردم است. جا دارد که بیشتر در این زمینه سرمایه‌گذاری شود زیرا برکات فرهنگی به‌وجود آمده مستقیم و غیرمستقیم نصیب جامعه خودمان و جامعه بین‌المللی می‌شود.
در میان اشعار نبوی اشعار مرتبط با رحلت پیامبر اکرم تا چه اندازه مورد توجه شاعران کهن و معاصر قرار گرفته است؟
وقتی در مورد وجود نورانی پیامبر شعر می‌گوییم چه در ارتباط با ولادت، بعثت و یا رحلت ایشان اینها بهانه‌هایی برای پرداختن به پیامبراست. در اصل خصلت‌ها و ارجمندی‌های پیامبر در شعر متجلی می‌شود. حال شاعر می‌تواند در ولادت یا در رحلت ایشان به این موارد بپردازد. در حقیقت شعر در مورد پیامبر صرف بیاناحساس نیست بلکه بیان ارجمندی و تاثیر وجود مبارک حضرت بر بشریت است حال چه شعر در میلاد پیامبر باشد یا رحلت فرقی نمی کند.
برای گسترش اشعار نبوی چه اقداماتی باید انجام شود؟
برگزاری جشنواره‌های مختلف می‌تواند برای شاعران جوان ایجاد انگیزه کند که در مورد پیامبر شعر بگویند. نظام فرهنگی در کنار برگزاری مسابقات و جشنواره‌ها می‌تواند کارهای بزرگ‌تری انجام دهد و چه اشکالی دارد که مسئولان فرهنگی به بهانه بعثت و یا هفته وحدت شاعران باذوق را به زیارت حرم پیامبر اکرم ببرند و یک اردوی زیارتی ترتیب دهند؛ در حالیکه در طول سال سفرهای سیاسی بسیاری انجام می‌شود،جای سفرهای فرهنگی خالی است. در حوزه شعر نبوی جا دارد سفر زیارتی برای شاعران خوب پیش‌کسوت و جوان ترتیب داده شود که حاصل آن اشعار درخور و موثری خواهد بود.
پنجشنبه ۲۳ شهریور ۱۴۰۲ - ۰۸:۳۳
نظر شما