به گزارش خبرنگار خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در راستای برگزاری سلسله نشست‌های موضوعی هفته وحدت به میزبانی خانه کتاب و ادبیات ایران، امروز (20 مهر) جلسه نقد و بررسی کتاب «صور سکوت» نوشته محمد قائم‌خانی با حضور نویسنده اثر و عبدالله نظری، نویسنده و پژوهشگر حوزه دین و منتقد ادبی برگزار شد.

داستان این رمان حول محور جست‌وجو در پی گم‌شده چهار نسل از یهودیان خوزستان بنا شده؛ گم‌شده‌ای که نشانه‌اش در آسمان است اما عقل فراموش‌کار و پنهان‌کار بشرِ منفعت‌طلب، ردپایش بر زمین را پاک کرده است؛ گم‌شده‌ای که پاسخ به تمام سوالات انسان است اما گویا منافع بزرگان کنیسه شهر، بر باقی ماندن و دست و پا زدن انسان در مرداب جهل استوار شده؛ جهلی که حاصلش، سرگشتگی و تهی‌روحی انسان معاصر است. یوشع نوری در آسمان می‌بیند و خبر از نزدیکی ظهور موعود آخرالزمان می‌دهد. کنیسه به هم می‌ریزد. یهود با یک تناقض بزرگ روبه‌روست: گویا موعودی که سال‌ها سینه به سینه، نشانه‌اش را به نسل‌نسل خود یادآوری کرده، از تبار یهود نیست. جنگ درمی‌گیرد، جنگ تبار، جنگ حفظ قدرت در نسل و ریشه یهود، جنگ گاه برای کشتن دل‌های منتظر و گاه برای کشتن چراغ عقل. چه باید کرد جز سفر؟ یوشع بنیان حرکت را می‌گذارد و ابراهیم آغاز می‌کند. بر مرکب یوشع سوار می‌شود و به نشانی ستارگان به قلب تاریکی صحرا می‌زند. مشکل راحیل، نواده یوشع و ابراهیم با ایمان به موعود همین است. او محمد را ندیده است. آنچه از موعود آخرالزمان برایش باقی مانده، انحراف و عناد و جهل پیروان اوست. دست‌خط عمویش، یافث، نشان از دروغین بودن موعود مکه دارد. او که مانند اصلابش به شوق موعود، خطر سفر را به جان خریده، حالا آتش اشتیاق درونش کور می‌شود. کدام نشانه عقلانی وجود دارد که راحیل را از دین برگزیدۀ پدرانش برگرداند به دین پیامبری که نه خودش را دیده و نه شاخه‌ای از نورش در میان پیروانش باقی است؟ پیامبری که هنوز نیامده، تیغ و شمشیر به سوی پیروان یهود کشیده. راحیل یک چیز کم دارد و آن ماوراست... 
در نشست نقد و بررسی این اثر، محمد قائم‌خانی با بیان اینکه جرقه نگارش «صور سکوت» در دوران دانشگاه و ایام فاطمیه در ذهنش زده شده، توضیح داد: در آن ایام تصمیم گرفتم که نگارش مطالب کوتاه را کنار بگذارم و داستانی کوتاه خلق کنم. در این راستا یکی از صحنه‌های مدینه به ذهنم آمد و خاندان یهودی نیز در ادامه به خاطرم آمدند و وارد جریان داستانی درباره یهودیت شدم.

قائم‌خانی با بیان اینکه گروهی از خوانندگان این اثر بر سخت‌خوان بودن آن خرده گرفتند و جمعی شیفته آن شدند، افزود: وقتی سراغ متون دینی می‌رویم می‌توانیم لایه‌های خاکستری را که می‌تواند محور شخصیت‌سازی شود را کشف کنیم و معتقدم در رمان تاریخی نیز نویسنده می‌تواند وارد عرصه‌های تخیل شود.

وی با اشاره به اینکه شیعیان با چالش اصالت مواجه هستند، گفت: یهودیت با اصالت حلقه‌ای بسته می‌سازد و انبیای عهد عتیق آمده‌اند تا این اصالت را بشکنند. در مذهب تشیع امر، متفاوت است؛ چراکه قصد داریم به یک نقطه وصل شویم تا به خدا برسیم و همین امر یک حلقه بسته ایجاد می‌کند.

این نویسنده تصریح کرد: فرار ما شیعیان از فکر کردن به یهود فرار از مواجهه با مسایل اصلی خودمان یعنی اصالت است. اوصیا مشخص هستند و ما در بین ظاهر و باطن در رفت و آمد هستیم که چگونه به خدا و اوصیا وصل شویم که این مساله هم یک چالش و نیز یک پدیده جدید است. در نگارش این رمان تلاش کردم، داستان از حالت کلاسیک خارج شود و دوباره آن را بازنویسی کردم.

وی همچنین با بیان اینکه «صور سکوت» قابل اقتباس است، گفت: در عین حال این نگرانی وجود دارد که با تبدیل شدن این رمان به داستان با حفره‌های پیرنگ که جدی هستند و مربوط به تاریخ یهود هستند مواجه شویم.

توالی اتفاقات رمان به درستی طراحی شده و ساختارداستان با بسط شخصیت قرابت دارد
همچنین در این نشست، عبدالله نظری، نویسنده، پژوهشگر حوزه دین و تاریخ و منتقد کتاب «صور سکوت» در سخنانی تاکید کرد: نوشتن کتاب درباره شخصیت‌های دینی توفیق می‌خواهد در عین حال باید اثر نوشته شده جذاب و تاثیرگذار باشد. نویسنده‌ای که وارد عرصه نگارش درباره شخصیت‌های دینی می‌شود باید با شیوه کلاسیک مواجهه با متن ادبی آشنا باشد و سپس به رمان‌نویسی اقدام کند. چگونگی بسط طرح داستان بسیار اهمیت دارد و اگر به درستی پرداخته نشود نویسنده نمی‌تواند موضوع را به خوبی پرورش دهد.

نظری با تاکید بر اینکه «صور سکوت» طراحی استواری دارد، افزود: اتفاقات مربوط به هم در این رمان به خوبی طراحی شده‌اند و با بسط شخصیت قرابت دارند. راحیل که شخصیت اصلی داستان است بر سردوراهی قرار دارد و باید مسیر سختی را انتخاب کند و پشت سربگذارد.

وی عنوان کرد: «صور سکوت» رمانی تاریخی و پژوهشی است که تنها یک روایت ساده نیست و نگاهی تحقیقی دارد. این نگاه تحقیقی به نویسنده کمک کرده بتواند خیال‌پردازی نیز داشته باشد.
نظری با تاکید بر اینکه یهودیت در برابر امور مقدس سخت‌گیرترین دین و مسیحیت آسان‌گیرترین و اسلام در میانه قرار دارد، گفت: متاسفانه با نوعی نگاه امنیتی در حوزه پرداختن به امور مقدس مواجه هستیم و وقتی کسی به خطوط قرمز نزدیک می‌شود تصور می‌کنیم یا ترجیح می‌دهیم بگوییم نویسنده با یهودیان ارتباط دارد.

وی تعارض با خدا را قدیمی‌ترین موضوع داستان آفرینش عنوان کرد و افزود: در آغاز آفرینش با تعارض آدم و خدا مواجه هستیم که انسان فرمان خداوند را اطاعت نکرد و چنین تعارضی را در «صور سکوت» نیز داریم. قیام راحیل که می‌خواهد به جست‌وجوی خدا برود، خدایی که با پروردگاری که پیشتر به او معرفی کرده‌اند، متفاوت است.

نظری در پایان گفت: «صور سکوت» دارای طراحی قوی عناصر داستانی است و بر پژوهش نیز تکیه دارد. این اثر می‌تواند به یک سریال تلویزیونی تبدیل شود.