به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، امروز هفتم بهمن در حاشیه برگزاری دومین نمایشگاه مجازی کتاب نشست «جوایز ادبی و هنری در حوزه کتاب: جایگاه، رویه‌ها و تجربه‌ها» به صورت غیرحضوری با میزبانی خانه کتاب و ادبیات ایران و با شرکت آلیزه نایجل از بنیانگذاران و مدیران انتشارات لیلز آن‌مار لاتویا و غزل فتح‌الهی از تصویرگران موفق ، نامزد نهایی مسابقه تصویرگری بلونیا و نیز منتخب شرکت در مسابقه تصویرگری براتیسلاوا برگزار شد.

در این نشست آلیزه نایجل در سخنانی با اشاره به سابقه فعالیت 17 ساله انتشارات لیلز آن‌مار گفت: این انتشارات تنها در حوزه کتاب‌های تصویری، شعر و داستان کودکان به صورت‌های ترجمه و تالیف فعالیت می‌کند. این انتشارات تاکنون جوایز متعددی از جمله جایزه ملی ادبایت کودک و جشنواره ملی زیاترین کتاب را کسب کرده و چهار سال پیاپی نامزد جایزه بهترین نشر سال بوده است. همچنین جایزه بهترین کتاب ترجمه‌ای سوئد را کسب کرده و کتاب‌های تصویری این انتشارات نامزد جایزه‌های بین‌المللی متعددی شده است. هر سال کتاب‌های ما در نمایشگاه بلونیا شرکت داده می‌شود و برای انتخاب ترجمه‌ها به جایزه‌های این نمایشگاه توجه داریم. کاتالوگ انتشارات لیلز آن‌مار طویل است و یکی از کتاب‌های موفق ما «کاته، دختری که می‌خواست پدربزرگ شود» است که به نسل‌های مختلف و اهمیت حضور پدربزرگ و مادربزرگ اشاره می‌کند.

وی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه به سلیقه داوران در جشنواره‌ها توجه دارید؟ توضیح داد: همیشه سلیقه و معیار داوران در جایزه‌های هنری و ادبی ما مشخص نیست، البته مهمترین معیار، کیفیت متن و تصویرگری کتاب است که اثر الهام‌بخش و دارای موضوع مهمی باشد. در عین حال ممکن است قوانین حاکم بر جشنواره‌ها مختلف باشد و معیارهایی چون تاریخ انتشار، سن پدیدآورنده، منطقه جغرافیایی و اینکه نویسنده پیش از این برگزیده این جایزه نشده باشد و حتی ملاحظات سیاسی را درنظر بگیرند. به عنوان نمونه در یکی از جوایز ادبی لاتویا که نامش را از یک نویسنده حوزه طبیعت و محیط زیست اخذ کرده، توجه خاصی به ارتباط اثر با طبیعت قایل می‌شوند و تنها کیفیت کتاب محور انتخاب نیست.


نایجل تصریح کرد: باید در انتخاب برگزیدگان جوایز ادبی و هنری تنها به کیفیت خود آثار توجه شود و اینکه نویسنده‌ای پیش از این برگزیده شده نباید دلیلی برای کنار گذاشتن وی باشد. متاسفانه مسائل حاشیه‌ای و سیاسی همچنین اعمال سلیقه‌ها وارد داوری می‌شوند که بستگی به داور دارد.

وی همچنین درباره تاثیر منتخب شدن در جشنواره‌ها بر میزان فروش کتاب گفت: برنده شدن باعث جلب توجه و فروش بیشتر کتاب می‌شود و در بازار بین‌المللی نیز با تایید و استقبال بیشتری رو به رو می‌شود. این فرصت برای نویسنده و صاحب اثر فراهم می‌شود که ناشران خارجی به سمت کتاب وی جلب شوند ولی در عین حال تنها دلیل پرفروش شدن کتاب و انتخاب از سوی خواننده نخواهد بود.

نایجل به بازار کتاب لاتویا نیز اشاره کرد و افزود: کشور ما تنها دو میلیون نفر جمعیت دارد ولی دارای یک انتشارات بزرگ و حدود 30 دفتر نشر مستقل است که در حوزه‌های تالیف و ترجمه کار می‌کنند. سال 2020 در مجموع 2000 عنوان کتاب جدید در این کشور منتشر شد که هر یک هزار نسخه شمارگان داشتند. 25 درصد کتاب‌های منتشر شده ترجمه‌ای از انگلیسی، آلمانی، کشورهای اسکاندیناوی و استونی هستند.

وی همچنین عنوان کرد: هر سال کمپینی برای انتخاب بهترین کتاب کودک و نوجوان به انتخاب بچه‌ها نیز برگزار می‌شود که اثر برگزیده را به طور گسترده خریداری و به مدارس و کتابخانه‌ها ارسال می‌کنند.

نایجل درباره وضعیت تصویرگری کتاب‌های لاتویا توضیح داد: تصویرگران این کشور نمی‌توانند تنها با شغل تصویرگری امرار معاش کنند و ناچار به انجام کارهای تبلیغاتی هم هستند. بیشتر تصویرگران در دانشکده هنر گرافیک تحصیل کرده‌اند و روند واحدی برای انتخاب تصویرگران کتاب‌ها وجود ندارد.

وی همچنین به استقبال انتشارات لیلز آن‌مار از کتاب‌های شعر نیز اشاره کرد و افزود: مجموعه کتاب شعر در قطع جیبی را منتشر کرده‌ایم که شامل آثار شاعران گذشته ما با تصویرگری جدید است. هر کتاب یک شعر دارد که سناریو برای تصاویر است. این مجموعه، موفق بوده و توانسته به فروش قابل توجهی برسد. همچنین دو کتاب مجموعه شعر را نیز به سفارش یک مرکز بیمارستانی تهیه و منتشر کرده‌ایم که مورد توجه قرار گرفته است.

تصویرگر به سلیقه داوران توجه نکند
همچنین در این نشست، غزل فتح‌الهی، تصویرگر حوزه کودک و نوجوان و نامزد و منتخب چندین جایزه بین‌المللی در سخنانی عنوان کرد: سال 2017 به یک ورک شاپ ایرانی دعوت شدم که به مدت دو هفته با تعدادی از نویسندگان و تصویرگران در آن حضور داشتیم و برگزیده شدن در آن مسابقه به حضور من در نمایشگاه بلونیا منجر شد که شروعی خوب بود. به مدت یکسال با همکاری نویسنده و ناشر روی کتاب « تو یک جهانگردی» کار کردیم تا اینکه در نهایت این اثر توانست پلاک طلای دوسالانه تصویرگری براتیسلاوا ۲۰۲۱ را کسب کند.

وی افزود: این کتاب درباره خواهر و برادری است که کشورشان دچار جنگ شده و ناچار به مهاجرت هستند، برادر برای راضی شدن خواهر به مهاجرت در بازی به وی می‌گوید که باید جهانگردی کنیم. آنچه نظر داوران را جلب کرد تناقض روایت تصویر و متن بود که جنگ تنها در تصویر کتاب است. از ابتدای داستان متن به گونه‌ای نوشته شده که گویی برادر شجاع است ولی در تصویر نشان داده شده که برادر ترسیده است. به تدریج مشکلات را پشت سرمی‌گذارند تا به مرز می‌رسند و استقبال خوبی هم از آنها نمی‌شود. اینجا برادر ناامید است ولی خواهرش به من امید می‌دهد که نقطه اوج داستان همین است. در پایان داستان سرانجامی خوش دارد و خواهر که این کتاب را در دست دارد به مدرسه رفته یعنی به جای امنی رسیده است.



همچنین سال گذشته کتاب «پنبه دونه» با تصویرگری من در لیست نامزدان جایزه بلونیا قرار گرفت. داوران اشاره کردند که چرا فضای کتاب تاریک است و شاید همین دلیل برنده نشدن اثرم بود. من توضیح دادم که فضای داستان به شب و یک جنگل خالی و برفی اختصاص دارد که شخصیت‌ها نور هستند و بی‌رنگ است. همچنین توضیح خواستند که چرا شخصیت اصلی در پنج فریم اصلی حضور ندارد.

فتح الهی تصریح کرد: تاکنون در تصویرگری آثار به سلیقه داوران توجه نکرده‌ام و به طور آگاهانه تنها دنبال محک زدن خود بوده‌ام. تصویرگر موفق نباید به سلیقه داوران توجه کند. گاهی لازم نیست خود را شبیه سلیقه جهانی کنیم و تنها باید از فرهنگ خود وام بگیریم. منتخب شدن شیرین است ولی تصویرگر باید از خود اثرش لذت ببرد و پیامش را به طور کامل به مخاطب منتقل کند.