خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، براساس تصمیم دست‌اندرکاران در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «سامانه الکترونیکی فروش کتاب» در همه بخش‌های سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اجرایی خواهد شد. نخستین‌ تجربه استفاده از این سامانه به نمایشگاه دوره سی‌ودوم  و در بخش ناشران خارجی برمی‌گردد؛ علاوه‌براین در سال جاری این سامانه در چند نمایشگاه استانی نیز استفاده شده است.

«هدف از ایجاد سامانه فروش الکترونیکی، ساماندهی یارانه نشر و پیشگیری از تخلفات» اعلام شده است. درباره نحوه استفاده از این سامانه با فرشید فرح‌خواه، مدیر سامانه فروش الکترونیکی کتاب و هدفمند‌سازی یارانه‌‌ خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گفت‌‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
          
با توجه به تغییراتی که امسال در بحث ثبت فروش و استفاده از بن‌های الکترونیکی خرید کتاب در نمایشگاه کتاب تهران خواهیم داشت، یکی از دغدغه‌های موجود، ناآشنایی با سامانه فروش الکترونیکی کتاب است. در این‌باره چه توضیحی دارید؟
همانطور که می‌دانید سامانه فروش الکترونیکی کتاب نخستین‌بار در بخش فروش یارانه‌‌ای و لاتین سی‌‌و‌دومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اجرا شد؛ علاوه‌براین در شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتب کاربردی و دانشگاهی که در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌‌المللی تهران هم‌زمان با هفته پژوهش برپا شد نیز مورد استفاده قرار گرفت. بنابراین ناشران دانشگاهی، در این نمایشگاه با سامانه فروش الکترونیکی کتاب از طریق نسخه‌های pdf و یا فضای مجازی آشنا شدند.
 
اما در توضیح استفاده از این سامانه باید بگویم، ناشران متقاضی که ثبت‌نام آن‌ها برای حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تائید شده باشد به‌طور خودکار، صاحب پنلی در سامانه فروش الکترونیکی کتاب به آدرس https://sale.tibf.ir می‌شوند. ناشران می توانند برای ورود به سامانه از گذرواژه و رمز عبور سایت ثبت نام نمایشگاه‌ها به آدرس   https://register.tibf.ir استفاده کنند. درواقع نام کاربری و رمز عبور همان رمزی است که در سامانه ثبت‌نام نمایشگاه‌ها از آن استفاده می‌شوند و در صورت تمایل می‌توانند نسبت به تغییر آن در سامانه ثبت‌نام اقدام کنند.

درباره امکانات و بخش‌های مختلف سامانه بفرمایید.
سامانه شامل بخش‌‌ کتاب‌ها، فاکتور‌ها، گزارش‌ها و تنظیمات است. ناشر در صفحه اصلی می‌تواند میزان فروش شتابی و بن‌ کارتی، کل مبلغ پرداخت فاکتور‌ها و همچنین عنوان کتاب‌های پرفروش خود در نمایشگاه‌های استانی را مشاهده کند. ناشر در بخش کتاب‌ها با انتخاب عنوان «سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» و کلیک «ورود» به درگاه بانک اطلاعاتی موسسه خانه کتاب متصل و عناوین کتاب‌های خود از سال 1393 تا سال جاری در سامانه فروش الکترونیکی کتاب، ثبت می‌شود.

ناشران برای به‌روزرسانی، کافی است فهرست عنوان کتاب‌ها را در قالب اکسل دریافت کنند و به‌صورت دستی، به‌روزرسانی قیمت‌ها را فقط یکبار انجام دهند. ناشر بعد از دریافت فهرست کتاب‌ها، فقط مجاز به تغییر ستون «قیمت جدید» است؛ علاوه براین اگر موفق نشد کتابی ‌را برای عرضه در نمایشگاه آماده کند یا کتابی را نخواهد به نمایشگاه بیاورد، در این فایل اکسل، در ستون مربوطه عدد صفر را درج می‌کند. فایده این کار، جستجوی سریع‌‌تر موجودی کتاب‌ها‌ در لحظه فروش نمایشگاهی است. برای ناشران امکان تعیین «کد کتاب» نیز پیش‌بینی شده است که در جستجوی سریع به ناشر کمک مِی‌کند. هر ناشر بنابه حجم فعالیت، چند منبع پُر‌فروش دارد و تعیین کد کتاب در جستجوی سریع‌تر این کتاب‌ها بسیار موثر است. البته همه این مراحل به‌صورت دستی نیز امکان دارد؛ به این ترتیب که بعد از انتخاب نمایشگاه در صفحه اصلی، عنوان کتاب‌ و قیمت به‌صورت دستی به‌روزرسانی می‌شود.

ناشر، چند بار مجاز به به‌روزرسانی قیمت است؟
فقط یکبار. بعد از ذخیره قیمت به‌روز شده، سامانه امکان تغییر قیمت دوباره را به کاربر نمی‌دهد؛ اما ناشران هرچندبار که نیاز داشته باشند، می‌توانند نمایش کتاب در سیستم فروش را فعال و یا غیرفعال کنند. به‌عنوان مثال؛ یک عنوان کتاب طی یک سال با قیمت‌های مختلف تجدید چاپ  شده است و ناشر می‌تواند، فرمان نمایش آ‌خرین چاپ یا همه چاپ‌ها را به سامانه بدهد. مهم‌ترین نتیجه این اقدام، ایجاد نظم در سیستم فروش است. مجموع فعالیت‌هایی که تا اینجا شرح داده شد، مهم‌ترین مرحله محسوب می‌شود؛ چراکه به‌معنای چیدمان ویترین است. اگر ویترین دقیق و منظم چیده شود، ناشر با سهولت بیشتری به مشتری پاسخگو خواهد بود.

درباره بخش فاکتورها هم لازم است توضیح بدهم که صدور پیش‌فاکتور‌ به معنای خرید قطعی نیست؛ در سیستم ناشر، ثبت می‌شود تا زمانی که خرید قطعی و برای مشتری اعم از فرد یا سازمان  صادر شود.

آیا امکان تغییر قیمت در این مرحله برای ناشر وجود دارد؟ آیا ناشر پیش از صدور فاکتور نهایی می‌تواند قیمت را به‌روزرسانی کند؟
اگر پیش‌تر، قیمت را به‌روز کرده باشد خیر، مجاز به تغییر مجدد قیمت نیست؛ اما اگر قبلا به این کار اقدام نکرده، در مرحله صدور پیش‌فاکتور می‌تواند قیمت را تغییر دهد. زمان خرید قطعی، ناشران مختارند در سامانه، نام مشتری، شامل شخصیت حقیقی و حقوقی، درج کد ملی و یا شماره تلفن همراه را هم ثبت کنند. درصورتی‌که موارد از سمت ناشر درج شود، در فاکتور قابل مشاهده است و ناشران می‌توانند در این قسمت نیز، جستجوی لازم را داشته باشند.

در بخش «افزودن کتاب» جستجوی کتاب به چند طریق امکان دارد. ابتدا با استفاده از بارکد خوان؛ البته اگر بارکد پشت جلد درج و صحیح چاپ شده باشد و راه دوم؛ وارد کردن کد کتاب است.

بنابراین توصیه می‌‌شود، ناشران برای سهولت در فروش، پشت جلد کتاب‌هایشان بارکد داشته باشد؟
بله. البته تجربه نشان می‌دهد ناشران بزرگ، همچنین ناشران تازه‌کار در درج بارکد کتاب، بسیار دقیق عمل می‌کنند.
  
پیش از این اعلام شده بود، ناشران در غرفه به رایانه دستی و یا pc نیاز دارند با این تاکید باید به بارکد خوان نیز مجهز باشند؟  همان‌طور که در آئین‌نامه نمایشگاه کتاب آمده به بار‌کدخوان نیاز است اما با وجود سیستم «اندروید پوز» ناشران نیازی به رایانه ندارند؛ چراکه همه عملیات فروش و صدورفاکتور با این دستگاه قابل اجرا است. اگر بارکد‌خوان به این فرآیند اضافه شود، سرعت فروش افزایش قابل توجهی پیدا خواهد کرد.
 
برمی‌گردیم به موضوع «افزودن کتاب» و جستجوی کتاب. درباره این بخش بیشتر توضیح دهید.
ناشر می‌تواند از بارکد‌خوان و یا کد کتاب برای افزودن کتاب در سبد خرید مخاطب استفاده کند. با درج کد کتاب، عنوان کتاب برای کاربر قابل مشاهده می‌شود. در این بخش، مبلغ تخفیف نقدی و همچنین میزان خرید با بن کارت را وارد سیستم می‌‌کند. باید تاکید کنم بدون درج میزان تخفیف، سیستم به کاربر اجازه ورود به مرحله بعد را نمی‌دهد. در مرحله بعد، مجددا میزان پرداخت از بن کارت را «ثبت» می‌کند که این مبلغ در pcپُز نمایش داده می‌شود، بن‌کارت در دستگاه کشیده و مبلغ ثبت شده کسر خواهد شد. مابقی هزینه کتاب نیز در صورت تمایل در سامانه ثبت و از طریق سیستم شتاب پرداخت می‌شود.

فهرست فاکتور‌های خرید، موجودی کتاب‌ها، گزارش کتاب‌های فروخته شده براساس دوره فروش نمایشگاهی که بیشتر برای ناشران بزرگ کاربرد دارد؛ از دیگر قابلیت‌های سامانه است. در بخش «تنظیمات» سامانه امکان تعیین رمز ورود و گذر‌واژه با هدف تعریف سطوح دسترسی متنوع برای کاربران مختلف از‌جمله فروشنده، صندوق‌دار و دیگر افراد فعال در غرفه وجود دارد.

در درباره دستگاه اندرویدپُز که در اخبار به آن اشاره شده، توضیح دهید؟
برنامه‌ سامانه، ویژه اندروید‌پز نیز طراحی شده است. کاربران با گذر‌واژه و رمز عبور ثبت‌نام در سایت نمایشگاه می‌توانند وارد این برنامه بشوند. اندروید‌پز از شش بخش تشکیل شده است؛ در بخش تنظیمات مشاهده ریز تراکنش‌های موفق روزانه قابل مشاهده و چاپ است. بخش موجودی کارت برای اعلام میزان موجودی که البته در بخش خریدار‌های شتابی نیز قابل اجراست.

برای خرید از طریق بن کارت‌، حتما باید ثبت فاکتور انجام شود و بعد از ثبت فاکتور، ناشر از سه طریق می‌تواند کتاب‌ها را جستجو کند؛ نخست «اسکن بارکد» که از طریق بارکد‌خوان اندروید انحام می‌شود. دوم از طریق کد و یا شابک که اگر کد کتاب پیش‌تر تعریف شده باشد کافی است؛ به‌طوری‌که ناشر کد را وارد کند که بلافاصله عنوان کتاب را نمایش می‌دهد. سوم جستجو در فهرست کتاب‌ها که ناشر می‌تواند با اندروید‌پز فهرست کتاب‌های فاکتور شده را مشاهده و یا تعداد آن‌ها را کاهش و یا افزایش دهد. امکان تغییر درصد تخفیف نیز با این دستگاه قابل اجراست. قابلیت دو نوع پرداخت بن‌کارتی و شتابی نیز با این دستگاه وجود دارد؛ در فاکتور چاپی عنوان کتاب، درصد تخفیف نام اپراتور یا همان فروشنده درج شده است. بنابراین ناشر با دستگاه اندروید‌پز راحت‌تر است تا رایانه. همه اطلاعات شامل میزان فروش و عنوان کتاب‌های فروخته شده برای ادمین سامانه فروش الکترونیکی قابل مشاهده است.

همچنین ناشر می‌تواند فهرست فاکتور‌های صادر شده را در دستگاه اندروید ‌پز مشاهده و حتی تقسیم‌بندی کند؛ به این معنا که پرداخت‌ شده‌ها، پرداخت‌‌نشده‌ها،‌ باطل شده‌ها و باطل‌نشده‌ها قابل‌ مشاهده باشد و یا نه. قابلیت ثبت تاریخ روز برای فاکتور‌ها نیز پیش‌بینی‌ شده است؛ علاوه‌براین مجموع عملیات فروش و صدور فاکتور در سامانه نیز قابل مشاهده است. 

تامین این دستگاه‌ها چکونه انجام می‌شود؟
دستگاه‌های اندروید‌پوز از سوی بانک عامل تامین می‌شود و احتمال دارد برای تحویل دادن به ناشران، از آن‌ها ودیعه‌ای دریافت شود.
 
در مجموع چند ناشر آموزش استفاده از سامانه فروش الکترونیکی کتاب را آموزش دیده‌اند؟
بجز ناشرانی که در نمایشگاه‌های قبلی تجربه کارکردن با سامانه را دارند، تا الان نزدیک به 250 ناشر نیز در پنج جلسه آموزش دیده‌اند. البته در نمایشگاه استانی کتاب قم نیز 180 ناشر و پیش‌تر 80 ناشر دانشگاهی با این سامانه آشنا شدند.

نکته قابل توجه دیگر این است که میزان رضایت ناشران شرکت‌کننده در نمایشگاه کتاب استانی اهواز که با اندروید‌پوز سروکار داشتند بسیار بیشتر از نمایشگاه  قم بود که با رایانه دستی، فروش غرفه را ثبت کردند. تاکید می‌کنم برای سهولت در فروش، ناشران پیش از آغاز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، فرآیند به‌روزرسانی قیمت و همچنین ثبت کتاب‌‌ها را انجام دهند.