از انقلاب سوسیالیستی تا جامعه آنارشیستی در سیارهای دوردست
«خلعشدگان» اثری از نویسندهای که با واقعگرایان مشکل دارد!
رمان خلعشدگان داستانی علمی-تخیلی است که به قلم اورسولا کی.لهگوئین و با ترجمه حامد کاظمی از سوی نشر چشمه منتشر شده است.
او در خلعشدگان تلاش کرده است با به تصویرکشیدن دنیاهایی خیالی و سیارههایی ناشناخته و ناموجود، آینده بشری را که با تمام سرعت به سمت ناکجا آباد میرود، پیش روی ما قرار دهد. به عبارتی زندگی موجوداتی در سیارهها و کهکشان به نوعی تمثیلی از زندگی بشر از قرن نوزدهم به بعد شده است تا شاید خواندن توصیفاتی از آن باعث شود انسانها کمی در مسیری که در پیش گرفتهاند تجدید نظر کنند.
اورسولا کی.له گوئین
اورسولا کی.له گوئین درباره کارهای واقعگرایان، با طعنه و کنایه صحبت میکند. او در سخنرانی خود پس از دریافت جایزه ملی کتاب ایالات متحده در سال 2015، بر این نکته تاکید کرد که دنیای امروز با این سرعت تغییرات فنی، علمی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تنها با نویسندگان واقعگرا که واقعیتهای حال دنیای معاصر را به تصویر میکشند، پیش نمیرود، ادبیات گمانهزن و نویسندگان فعال در این وادی، پیشگو هستند و انسانها از دیرباز سعی کردهاند با فالگیری، طالعبینی، کیمیاگری و تلاش برای اختراعاتی مانند ماشین زمان از آینده خود باخبر شوند و حتا آن را تغییر دهند. وقتی علم و فناوری، حداقل تا امروز، در راستای این اهداف ناکام ماندهاند، شاید بشود دست به دامن ادبیات شد. شاید بتوان این سخنان را به نوعی مانیفست لهگوئین دانست. آزادی، آزاداندیشی و ایستادگی در برابر هر آنچه بخواهد هنرمند و نویسنده در واقع «انسان» را محدود کند. با این حال او نهتنها منکر ارزش کار واقعگرایان نیست، بلکه کتابهای متعددی را از نویسندگان واقعگرا در لیست کتابهایی که زندگیاش را تغییر دادهاند قرار میدهد.
اورسولا کروبر در 1929 در برکلی کالیفرنیا به دنیا آمد و همان جا بزرگ شد. پردش اَلفرد کروبر یک مردمشناس و مادرش تئودورا کروبر یک نویسنده بود. او به کالج رادکلیف رفت و تحصلات عالیه را در دانشگاه کلمبیا به پایان رساند. او در 1953 در پاریس با شارل ای. لهگوئین، یک تاریخدان، ازدواج کرد و نام فامیل شوهرش را به نام فامیل خود اضافه کرد. آنها از سال 1958 در پرتلند، اورگون، ساکن شدند و اکنون صاحب سهفرزند و چهار نوه هستند.
اورسولا کی.لهگوئین هم به نظم و هم به نثر مینویسد و تاکنون در گونههای مختلفی شامل تخیلِ واقعگرا، عملی ـ تخیلی، فانتزی، کتاب کودک و نوجوان، فیلمنامه، مقاله، متون شفاهی برای موسیقیدانان و متون رادیویی دست به تجربه زده است. او تا سال 2015، هفت کتاب شعر، بیست و دو رمان، بیش از صدداستان کوتاه (در قالب یازده مجموعه)، چهار مجموعه مقاله، دوازده کتاب کودک و چهار جلد ترجمه منتشر کرده است. نویسندگان متعددی نیستند که در این همه فرم گوناگون آثار درخور خلق کرده باشند.
اکثر آثار شاخص لهگوئین مدتی است که به شکل مستمر منتشر میشوند و مشهورترین آثار فانتزی او، شش کتاب سری دریازمین، در میلیونها نسخه در آمریکا و انگلستان فروخته شده و تاکنون به شانزده زبان ترجمه شدهاند.
نخستین اثر فانتزی برجسته او، دست چپ تاریکی، به واسطه کندوکاو بنیادیاش در مسئله جنسیت و پیچیدگیهای اخلاقی و ادبیاش به باور بسیاری عصری نو در این ژانر ایجاد کرد. همچنین رمان حاضر و نیز همیشه بازگشت به خانه تعریف جدیدی از مرزها و سبک آثار تخیلی آرمانشهری ارائه دادند؛ همچنان که داستانهای کوتاهش درباره یک ساحل کوچک در اورگون در جاده دریا همدلی همیشگی او را با غصههای معمولیِ مردم معمولی نشان میدهد. در میان آثاری که برای کودکان خلق کرده است، سری بال گربهایها بسیار موردتوجه و علاقه قرار گرفته است. همچنین علاقه او به مکتب «تائو» (یا «دائو») باعث شده است تا چهل سال صرف ترجمه تائو تهچینگ (دائو ده جینگ) اثر لائو تسو کند. ترجمهای درخور که مورد وثوق و ستایش بسیار قرار گرفته است. اشعار او نیز مورد توجه روزافزون منتقدان قرار گرفتهاند؛ در جستوجوی سوگنامهام که در سال 2012 به چاپ رسیده است محتوی اشعاری از دفاتر شعر پیشین او به همراه اشعار جدید است.
با وجود مهجوربودن ژانر مورد علاقهاش (ژانر فانتزی و گمانهزن) بهخصوص در میان منتقدان و داوران جوایز ادبی، لهگوئین تاکنون برنده بیش از پنجاه جایزه ادبی شده و بیش از این تعداد هم نامزده بوده است. این جوایز برای آثارش و نیز برای یک عمر فعالیت مستمر و شاخص در زمینه ادبیات به او تعلق گرفته است. همچنین سهم برجسته او در ادبیات نوشتاری امریکا در سال 2014 با اهدای مدال بنیاد ملی کتاب موردتقدیر قرار گرفته است. کتابهای سریِ دریازمین جوایز متعددی را از او ساختهاند و دست چپ تاریکی و کتاب حاضر هر دو برنده جوایز هوگو و نبولا شدهاند.
لهگوئین بیباکانه خطر «جدی نوشتن» را به جان خریده و تسلط هنری موشکافانهای را در فرمهای متفاوت ارائه کرده است. اینکه اغلب منتقدان چارهای جز تحسین او نیافتهاند، جرئت و گشادهدستی قابلتوجهی به او بخشیده است. هرولد بلوم او را در زمره نویسندگان کلاسیک امریکا قرار میدهد. آثار او مورد تحسین گرِیس پالی، کرولاین کایزر، گری اسنایدر و جان آپدایک قرار گرفتهاند. مطالعات نقادانه و آکادمیک متعددی توسط منتقدان و شخصیتهای مختلف روی آثار او صورت گرفته و منتشر شده است.
به عقیده منتقدان و خوانندگان او، دنیای داستانهای لهگوئین و شخصیتهایش، از آن قماشی نیستند که با خواندن صفحه آخر و بستن کتاب راحتتان بگذارند. جنبههای روانشناختی، جامعهشناختی و پیچیدگیهای عمیق این دنیاها و شخصیتها هرگز رهایتان نخواهند کرد. شیوایی، گیرایی، درونینگری، طنز، ذکاوت و انگیزندگی از جمله ویژگیهایی هستند که با ظرافت خاصی در نوشتار او به کار گرفته میشوند. او با چنان پختگیای جنبههای روانشناختی و اخلاقی را با قلمش تصویر میکند که در کمتر نویسندهای دیده میشود. بهرهگرفتن از تکنیکهای فانتزی تنها باعث غنای بیشتر آثار او میشود و هرگز صلابت او را تحت تاثیر قرار نداده و از جنبههای گسترده انسانی از زندگی و مرگ گرفته تا عشق و جنسیت را در برمیگیرند.
لهگوئین زندگی کاملا بیحاشیهای را دور از انظار عمومی برگزیده است اما گهگاه در فعالتهای سیاسی مشارکتهای بارزی دارد و
حضورش در انجمنِ ادبی شهرِ محل زندگیاش مستمر است. پس از سالها تدریس در کارگاههای نویسندگی و محافل مختلف، او اکنون خود را از تدریس بازنشسته کرده و حضورش در اجتماع محدود شده است. او از دانشگاههای معتبر متعددی مدارک افتخاری دریافت کرده و کرسیهای دایم و موقت متعددی نیز در دانشگاهها و کالجها داشته است.
کتاب «خلعشدگان» اثر اورسولاکی. لهگوئین و ترجمه حامد کاظمی در 369 صفحه با تیراژ 1000 نسخه بهبهای 32هزار تومان از سوی نشر چشمه راهی بازار نشر شده است.
نظر شما