محمدکاظم رحمتی، پژوهشگر و عضو هیات علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، درباره موضوع و محور اصلی این کتاب، بیان کرد: موضوع اصلی کتاب، مقالاتی درباره فقیه نامور شیعی قرن دهم به نام زین‌الدين بن علی عاملی و میراث علمی اوست که هنوز هم برخی آثار وی تدریس می‌شود و در بسیاری حوزه‌ها تالیفات این فقیه، بدیع و همچنان محل مراجعه است. کتاب در حقیقت ترجمه مقالات دون استوارت و برخی مقالات بنده و حاصل دو دهه تحقیق درباره شهید ثانی است.
وی در معرفی کوتاهی از شهید ثانی، افزود: در سنت فقهی شیعه هر چند فقیهان دیگری نیز به فیض شهادت نایل شده‌اند با این‌حال دو فقیه به شهید اول و شهید دوم شهرت یافته‌اند. شهید ثانی، فقیه برجسته قرن دهم هجری است که شرحی بر کتاب «اللمعة الدمشقیه» شهید اول به نام «الروضة البهیه» نوشته که تا امروز محل تدریس و مراجعه در نظام فقهی و حقوقی است.
نویسنده کتاب «تاریخ زیدیه در ایران» با اشاره به پیشینه تحقیق و پژوهش‌های انجام شده درباره شهید ثانی، ادامه داد: در سه دهه اخیر بیشتر کارها درباره شهید ثانی، تصحیح انتقادی آثار وی بوده که برخی از آن‌ها همچون «منیه المرید» چندین بار به فارسی نیز ترجمه شده است. برخی از این تصحیح‌ها، به‌ویژه کتاب «منیه المرید» که رضا مختاری تصحیح کرده، مشتمل بر مقدمه‌ای بلند و انتقادی درباره شهید ثانی است. کما اینکه محقق لبنانی جعفر مهاجر در ضمن تحقیق خود با عنوان «جبل العامل بین الشهيدين» از برخی جنبه‌های زندگی شهید ثانی بحث کرده است. هر دو کتاب برنده جایزه کتاب سال هم بوده‌اند. با این‌حال هنوز ابعاد متعددی از زندگی شهید ثانی مبهم و نیازمند بحث است. دون استوارت در دو دهه اخیر، مقالات متعددی درباره وی منتشر کرده که ترجمه فارسی و ترجمه تحریر برخی از آن مقالات در کتاب «شهید ثانی: پژوهشی در زندگی، کارنامه علمی و روزگار او» آمده است. در مقالات و مباحث اخیر، جنبه‌های تازه‌ای از زندگی شهید ثانی و برخی مسائل مورد بحث و جدل ادوار نخست عصر صفویه با بررسی و مراجعه به آثار منتشر شده و خطی مورد بحث قرار گرفته است.
عضو هیات علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، درباره محتوا و فصل‌های کتاب نیز گفت: این کتاب با مقدمه بلند درباره تحولات دینی عصر صفویه در قالب مقالات بلندی از جنبه‌های مختلف زندگی شهید ثانی که برخی از آن‌ها برای فهم تاریخ صفویه نیز اهمیت دارد، آغاز و در ادامه براساس بررسی نسخه‌های خطی متعدد از کتابخانه‌های داخل و خارج، نکات مهمی از زندگی این فقیه برجسته شیعی بیان و در پایان سالشمار دقیقی از زندگی شهید ثانی ارائه شده است.
رحمتی همچنین با اشاره به ویژگی‌های شاخص کتاب، اظهار کرد: در کتاب و تحقیق حاضر، سعی فراوانی شده تا در قالب تک‌نگاری، زندگی شهید ثانی در بافت تاریخی مورد بحث قرار گیرد و بر برخی دانسته‌های رایج که قرن‌ها و برخی چند دهه به خطا در ارتباط با شهید ثانی رواج یافته، پرتوی تازه افکنده شود. با این حال فروتنانه باید به دو مطلب اشاره کنم. نخست، وامدار بودن این اثر به تحقیقات دون استوارت و رضا مختاری است. نکته دوم اینکه، هنوز مطالب تازه و قابل طرحی درباره شهید ثانی وجود دارد، به‌ویژه آثار شاگردان وی که باید مورد بررسی قرار گیرد. هرچه هست علیرغم جهد بلیغی که در ترجمه تالیف کتاب حاضر صورت گرفته، هنوز باید تحقیق درباره شهید ثانی را در گام‌های نخست خود دانست و در چارچوب کلی‌تر تشیع در شام و جبل‌العامل به آن پرداخت.
کتاب «شهید ثانی: پژوهشی در زندگی، کارنامه علمی و روزگار او» در 780 صفحه در سال 1395 از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی راهی بازار نشر شده است.
نظر شما