به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست خبری پانزدهمین دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی چهارشنبه (22 دی‌ماه) با حضور غلامرضا امیرخانی، معاون کتابخانه ملی، احسان شکرالهی، مدیرکل نسخ خطی کتابخانه ملی، علی اوجبی، دبیر اجرایی و نجفقلی حبیبی، دبیر علمی این دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در کتابخانه ملی برگزار شد.

غلامرضا امیرخانی در ابتدای این نشست با گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، به خواندن پیام آن مرحوم برای دوره گذشته این همایش که سال 1393 برگزار شده بود، پرداخت و از توجه ویژه ایشان به موضوع حفظ نسخ خطی قدردانی کرد.

گرامیداشت عبدالله انوار و تقدیر از نجیب مایل هروی
وی درباره برگزاری پانزدهمین دوره از آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی گفت: بر اساس روال مرسوم این آیین، طی چهارده دوره برگزاری آن یکی از چهره‌های برجسته فعال حوزه نسخ خطی تجلیل می‌شد که برخی از این بزرگواران در قید حیات و برخی از آنها از دنیا رفته بودند. بر این اساس در این دوره، تیم علمی همایش و کارشناسان ما پس از مدت‌ها بررسی، چهره‌ای را برای قدردانی انتخابی کردند که خوشبختانه در قید حیات و از هر نظر برای این انتخاب شایسته هستند.

معاون کتابخانه ملی افزود: پانزدهمین دوره از این آیین با قدردانی از استاد نجیب مایل هروی، پژوهشگری از کشور افغانستان و شهر هرات برگزار خواهد شد و با پیگیری‌های انجام شده، پیامی از سوی اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان برای این همایش دریافت شد که در روز برگزاری همایش توسط سفیر کشور افغانستان خوانده می‌شود.

امیرخانی همچنین از نامگذاری این همایش به نام یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران حوزه نسخ خطی خبر داد و گفت: در این دوره برای نخستین‌بار همایش را به نام یکی از نسخه‌شناسان و عالمان حال حاضر کشور، استاد عبدالله انوار برگزار خواهیم کرد که جوایز این دوره نیز با حضور ایشان به برگزیدگان اعطا خواهد شد.

قدردانی از فعالان حوزه نسخ خطی در هشت گروه
نجفقلی حبیبی نیز در این نشست با بیان تسلیت و گرامیداشت فعالیت‌های مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اظهار کرد: ایشان از نویسندگان برجسته و دارای آثار ارزشمندی بودند که علاوه بر آن به نسخه خطی نیز توجه و علاقه وافری داشتند. به یاد دارم که در زمان ریاست جمهوری ایشان بحث بر سر این بود که کتابخانه ملی زیر پوشش کدام دستگاه قرار گیرد؛ در آن زمان که من نماینده‌ مجلس بودم، کمیسیونی برای بررسی این موضوع تشکیل شد که در نهایت با بررسی‌های فراوان و درایت آیت‌الله رفسنجانی مقرر شد کتابخانه ملی زیر نظر ریاست جمهوری فعالیت کند.

وی از نسخ خطی به عنوان سرمایه‌ ملی یاد کرد و گفت: برای حفظ و نگهداری این آثار فعالیت‌های گسترده‌ای از ترمیم، صحافی و جلد گرفته تا فهرست‌نویسی و سایر اقدامات انجام می‌گیرد که لازم بود مراسمی برای گرامیداشت حامیان و حافظان این سرمایه‌های ملی برپا شود. بر این اساس تمام تلاش خود را به‌کار بستیم تا محققان و دانشمندان فعال در هشت گروه «فهرست‌نویسی»، «چاپ عکسی»، «دین»، «فلسفه»، «ادبیات»، «تاریخ»، «اسناد» و «علوم و فنون» که برخی از آن‌ها در نقاط دور دست کشور در حال خدمت‌رسانی هستند، شناسایی و قدردانی کنیم.
 
حبیبی با اشاره به اصلاح آیین‌نامه‌های این همایش در دوره جدید گفت: براساس بازبینی‌های صورت گرفته مقرر شد که این همایش از این پس به صورت دوسالانه برگزار شود و داوری آن نیز توسط متخصصان برجسته در حوزه نسخ خطی صورت گیرد. از آنجا که ما به لحاظ فعالیت کارشناسان متخصص در این حوزه به‌ویژه در بحث قیمت‌گذاری نسخ خطی با کمبود مواجه هستیم، امیدواریم برگزاری این همایش عاملی برای ترغیب فعالیت بیشتر کارشناسان در این حوزه باشد.

گرامیداشت حامیان نسخ خطی؛ فراتر از مرزهای جغرافیایی
احسان‌الله شکرالهی نیز در این مراسم ضمن ارایه خاطراتی از مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به نقل از مرحوم عبدالحسین حائری درباره توجه ویژه ایشان به حفظ نسخ خطی در سال‌های پس از انقلاب گفت: ایشان در سال‌های اوایل انقلاب از معدوم شدن بسیاری از نسخ خطی جلوگیری کردند و اعتقاد داشتند که این نسخه‌ها دستمایه پژوهش هستند و آن‌ها را به کتابخانه مجلس منتقل می‌کردند.

وی در ادامه افزود: یکی از مهم‌ترین اقدامات ایشان در حوزه نسخه خطی انتقال یکی از مهم‌ترین و قدیمی نسخه‌های خطی ایران با عنوان «سفینه تبریز» که تاکنون مقالات و همایش‌های بسیاری در داخل و خارج از کشور درباره این نسخه خطی برگزار شده است.

مدیرکل نسخ خطی کتابخانه ملی افزود: در زمانی که کشور به دلیل سازندگی و مسایل دیگر با کمبود بودجه در بخش‌های مختلف روبه‌رو بود با درایت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گنجینه‌های ارزشمندی مانند نسخه «سفینه تبریز» به مجموعه کتابخانه مجلس افزوده شد. به طوری که این نسخه در آن زمان با قیمت 14 میلیون تومان خریداری و به کتابخانه مجلس منتقل شد. امیدواریم نهضت و دیدگاهی که ایشان در این حوزه داشتند به همت همه فعالان این عرصه و همکارانم در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه پیدا کند.

وی با اشاره به گسترش حیطه برگزاری این آیین به خارج از مرزهای جغرافیایی کشور گفت: با انتخاب استاد نجیب مایل هروی، پژوهشگر برجسته نسخ خطی از کشور افغانستان، دایره برگزاری این دوره از آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی از وضعیت ملی به وضعیت منطقه‌ای گسترش پیدا کرد.
 
ضرورت جلوگیری از خروج نسخ خطی به خارج از کشور
غلامرضا امیرخانی در ادامه این نشست و در بخش پرسش و پاسخ خبرنگاران گفت: سوالی که امروز می‌بایست مطرح کرد این است که چرا بسیاری از نسخ خطی از کشور خارج می‌شوند و ما بعد از مدتی متوجه این اتفاق می‌شویم؟ ظاهرا جواب این سوال مشخص است و به مسائل مالی برمی‌گردد، اما واقعا باید عزم جدی در میان مسئولان رده بالای کشورمان به وجود بیاید که میراث فرهنگی‌مان حفظ شود.

وی با اشاره به نقش مهم سازمان میراث فرهنگی در این مورد تأکید کرد: وظیفه حفاظت از میراث مکتوب کشور در درجه اول برعهده کتابخانه‌های بزرگ کشور است و باید از خروج این آثار جلوگیری کنند. چند وقت قبل خبری منتشر شد با این مضمون که تنها یک برگ مینیاتور از شاهنامه شاه طهماسب ۱۲ میلیون دلار (یا پوند) به فروش رسید.

وی با تأکید بر لزوم اختصاص بودجه‌ برای جلوگیری از قاچاق نسخ خطی به خارج از کشور، گفت: برخی نگرانی‌ها وجود دارد و برخی تصور می‌کنند که کتابخانه ملی قصد مصادره نسخ خطی مردم را دارند، در صورتی که اصلا این گونه نیست. نسخ خطی چیزی نیست که سازمان‌هایی مثل کتابخانه ملی آنها را مصادره کند، اما در عین حال وظیفه چنین سازمان‌هایی است که اجازه ندهند این آثار از کشور خارج شود و برای حفظ و نگهداری آن نیز تلاش می‌کنند.
 
امیرخانی ادامه داد: اخبار مربوط به موارد متعددی از خروج نسخ خطی کهن از کشور را شنیده‌ایم که امیدواریم صحت نداشته باشد، شنیده‌ام که به تازگی بعضی از نسخ خطی بسیار کهن شیعی از کشور خارج و معدوم شده است. این کار با سرمایه‌گذاری دشمنان مذهب تشیع به خارج از کشور منتقل شده و آن‌ها را به کلی از بین برده‌اند.

انتشار یادنامه استاد نجیب مایل هروی
علی اوجبی، دبیرعلمی این همایش، با اشاره به بازبینی‌های صورت‌گرفته در آیین نامه این همایش گفت: این آیین‌نامه‌ها با اقتباس آیین‌نامه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران مورد بازبینی قرار گرفت و بر این اساس به دلیل گستردگی بخش‌ها، بخش پایان‌نامه‌ها حذف شد، چراکه خود این قابلیت را داشتند که در بخشی مستقل مورد ارزیابی قرار گیرند. همچنین بخش جنبی را نیز برای قدردانی از فعالان حوزه فهرست‌نویسی، مرمت و کتابداری اختصاص دادیم.

وی درباره بخش کتاب که بخش اصلی این همایش است، توضیح داد: این بخش به بررسی آثار منتشر شده در سال‌های 1393 و 1394 در هشت حوزه این همایش اختصاص دارد که حدود 30 داور در ارزیابی این آثار به ما کمک کردند که اطلاعات بیشتر در این باره را به روز برگزاری همایش موکول می‌کنم.

دبیر علمی پانزدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی با اشاره به مهجور ماندن شخصیت و فعالیت‌های استاد نجیب مایل هروی گفت: در این دوره بنا داریم از تلاش‌های جناب هروی قدردانی کنیم. شخصیتی که متأسفانه برای بسیاری از ما ناشناخته هستند در حالی که حدود 100 کتاب در حوزه ادبیات فارسی و عرفان تألیف و تصحیح کرده‌اند.

اوجبی همچنین به انتشار یادنامه‌‌ای برای استاد نجیب مایل هروی در روز همایش خبر داد و گفت: فصل اول این یادنامه به زندگی استاد هروی، فصل دوم، گفت‌وگویی بلند با ایشان، فصل سوم معرفی برخی از آثار مایل هروی و فصل پنجم مقالات منتشر شده درباره وی اختصاص دارد.