پنج فصل نخست کتاب که از فصل صفر آغاز شده شامل «هیچ‌و‌پوچ»، «عدم فعالیت»، «هیچ در پی هیچ می‌آید»، «هیچ جرأت پیدا میکند» و «خدای لایتناهی هیچ» است.
صفر قدرتمند است
در فصل «صفر» داستان کوتاهی از تاثیر عدد صفر در هدایت «یورک تاون» رزم‌ناوِ چند میلیارد دلاری روایت شده است. «.... کامپیو‌تر‌های یورک تاون به‌تازگی یک نرم‌افزار جدید برای کنترل موتور‌ها دریافت کرده بودند. متاسفانه هیچ‌کس متوجه نشد که یک بمب ساعتی در کُد، مخفی شده است؛ یک صفر که مهندسین می‌بایست هنگام نصب نرم‌افزار آن‌را حذف می‌کردند اما به دلایلی این صفر به نظر نیامد و در کُد پنهان ماند؛ البته تا زمانی پنهان ماند که نرم‌افزار به حافظه مراجعه کرد و قفل شد. زمانی که رایانه رزم‌ناو سعی کرد عمل تقسیم بر صفر را انجام دهد موتور‌های با قدرت 80هزار اسب بخار آن بی‌فایده شدند.....»
نویسنده ادامه می‌دهد که بورک تاون لنگان لنگان به بندر رسید و برای حذف صفر مهندسین دو روز فرصت داشتند. مولف کتاب با استناد به این داستان معتقد است که هیچ عدد دیگری قادر به وارد کردن چنین خسارتی نیست.
در معرفی کتاب «صفر: بیوگرافی یک ایده خطر‌ناک» در ادامه فصل صفر می‌خوانیم: «این کتاب، داستان صفر از بدو تولد در زمان باستان تا پرورش و رشد آن در مشرق زمین، تلاش آن برای پذیرفته شدن در اروپا، نفوذ در غرب و تهدید آن برای فیزیک مدرن است.»
ترس مردم باستان از صفر
در فصل یکم کتاب، درباره منشاء صفر می‌خوانیم: «داستان صفر یک ماجرای باستانی است و ریشه‌های آن به ریاضیات اولیه بر‌می‌گردد. هزاران سال پیش از به‌وجود آمدن تمدن و مدت‌ها قبل از اینکه بشر قادر به خواندن و نوشتن باشد. با اینکه امروزه صفر در نظر ما عادی جلوه میکند، مردم باستان با صفر بیگانه بودند و از آن خوف داشتند.»
تولد صفر
در ادامه نخستین فصل کتاب درباره تولد صفر آمده است: «اگر چه روش یو‌نانی‌ها از مصری‌ها گویاتر بود، اما پیشرفته‌ترین روش نوشتن اعداد در دوران باستان نبود؛ این عنوان را ابداع دیگری از شرق یعنی روش محاسبه بابلی‌ها به خود اختصاص داد. سرانجام در شرق در بابل و جلگه حاصلخیز کشور عراقِ امروزی «صفر» در علم ریاضی پدیدار شد.»
غرب صفر را پس می‌زند
درباره ورود صفر به دنیای غرب نویسنده به مقاومت غربیان اشاره میکند. «تمدن و فرهنگ یونان که توسط فیثاغورث، ارسطو، و بطلمیوس پایه‌ریزی شده بود تا مدت مدیدی پس از نابودی تمدن یونان همچنان پا‌برجا ماند. در آن روزگار، هرگز چنین چیزی همانند، «هیچ» وجود نداشت. آن‌ها صفر نداشتند، به‌همین علت در یک دوره تقریبا دو هزار‌ساله از پذیرفتن صفر امتناع کردند و نتایج ناگواری به‌بار آمد. نبود صفر مانع از رشد ریاضیات شد و خلاقیت در علوم را از بین برد و در ضمن تنظیم تقویم را با اشتباه همراه کرد.»
صفر عازم شرق می‌شود
نویسنده با انتخاب عنوان «صفر عازم شرق می‌شود» به بیان مقایسه رویکرد متفاوت شرق و غرب در مواجه با صفر پرداخته است. «اگرچه غرب از تهی می‌ترسید ولی شرق به آن خوش‌آمد گفت. در اروپا صفر مردود شد اما در هندوستان و بعد‌ها در سرزمین‌های عربی رشد کرد. آخرین‌باری که صفر را دیدیم، یک مکان‌نگهداری بود، در سیستم شمارش بابلی‌ها، صفر یک جای خالی بود. صفر، استفاده می‌شد اما یک عدد واقعی نبود و ارزش عددی نداشت بلکه با ارقام سمت چپ خود معنا پیدا می‌کرد. اگر علامت صفر به تنهایی در جایی قرار می‌گرفت در حقیقت هیچ معنایی نداشت. در هندوستان تمام این‌ها تغییر کرد.»
بررسی صفر از دید مذهبی
چهارمین فصل کتاب به مقوله صفر از دیدگاه روحانیون اختصاص دارد. نویسنده با نگاه تاریخی آورده است: «صفر و بی‌نهایت به دوره رنسانس بسیار نزدیک شده بودند. در همان عصر و زمانه‌ای که اروپا به تدریج از دوران تاریکی‌ها بیدار می‌شد، تهی و بی‌نهایت، هیچ و همه چیز توانست اساس و بنیان فلسفه ارسطویی کلیسا را نابود کند و راه را برای یک انقلاب علمی بگشاید.»
«صفر‌های بی‌نهایت و ریاضی‌دان‌های بی‌دین»، «جفت بی‌نهایت»، «صفرمطلق»، «ساعت صفر در زمین صفر» و «پیروزی نهایی صفر» عنوان‌های پنچ فصل دیگر کتاب است.
صفر و انقلاب علمی
پنجمین فصل کتاب به تشریح آغاز تاثیر صفر بر تلاش‌های علمی اختصاص دارد. «صفر و بی‌نهایت، فلسفه ارسطویی را از میدان بیرون کردند، تهی و بی‌نهایت، نظریه جهان پیوسته‌ای و ترس طبیعت از خلاء را محو کردند. دانشمندان طرز تفکر قدیمی را کنار گذاشتند و تحقیق و بررسی قوانین حاکم برعملکرد طبیعت را بنا نهادند. به‌هر حال در این انقلاب علمی، مسأله‌ای هم وجود داشت اما آن صفر نبود. در عمق دنیای علمی ابزار قدرتمند جدید دیفرانسیل و انتگرال ــ یک تناقض وجود داشت.
ابداع‌کنندگان دیفرانسیل و انتگرال - ایزاک نیوتن، گانفرید ویلهایم و لایب نیتس، با تقسیم صفر و افزودن بی‌نهایتِ صفر باهم، قدرتمند‌ترین روش ریاضی را ابداع کردند. هر دوی این اعمال به همان اندازه که جمع 1+1 برابر با 3 شود، غیر‌منطقی بودند! دیفرانسیل و انتگرال در بطن خود در مقابل ریاضیاتِ منطقی قد عَلم کرد. پذیرش آن یک عمل اعتقادی بود، دانشمندان آن‌را پذیرفتند؛ زیرا دیفرانسیل و انتگرال زبان طبیعت بود. جهت درک کامل آن زبان، علم می‌بایست صفر‌های بی نهایت را فتح کند.»
طبیعت بی‌نهایت صفر
در ابتدای فصل ششم نویسنده با جمله لئوپولدکرونکر «خداوند اعداد صحیح را به وجود آورد، چیز‌های دیگر کار بشر است» ادامه می‌دهد که: «صفر و بی‌نهایت، دوروی یک سکه‌اند، معادل و مخالف، «یین و یانگ» و در دو سوی محدوده اعداد، دو رقیب هم‌زور و معادل یکدیگرند. ماهیت مشکل‌آفرین صفر، در رابطه با نیروهای عجیب، بی‌نهایت است. با مطالعه درباره صفر درک بی‌نهایت امکان‌پذیر می‌شود. برای آموزش این مباحث، ریاضی‌دان‌ها می‌بایست با جرأت و جسارت وارد دنیای موهومی می‌شدند. یک جهان غریب و بیگانه که دایره‌ها خط هستند، خطوط، دایره هستند و صفر و بی‌نهایت در دو قطب مخالف جای دارند.»
گرمای صفر
در هفتمین فصل کتاب نویسنده درباره پیوند صفر و فیزیک آورده است: «نخستین صفر ماندگار در فیزیک، از قانونی استخراج شد که از نیم قرن پیش از آن مورد استفاده بود. این قانون در سال 1787 توسط فیزکدان فرانسوی به نام «جاکوب الکساندر چارلز» کشف شد. او به‌خاطر به هوا فرستادن نخستین بالن هیدروژنی معروف شده بود. نام چارلز به‌خاطر فعالیت‌های هوانوردی وی ماندگار نشد. اما برای ارائه قانون طبیعت شهرت پیدا کرد.»
صفر قدرتمند
نویسنده در هشتمین فصل کتاب بعد از تشریح موضوعاتی مانند ساعت صفر آورده است: «صفر فوق‌العاده نیرومند است، زیرا قوانین فیزیک را مختل میکند «ساعت صفر مهبانگ» و در «صفر سیاه‌چاله»، معادلات ریاضیات دیگر منطقی نیستند. به هر حال صفر را نمی‌توان نادیده گرفت. صفر نه‌تنها راز وجود ما را در خود دارد بلکه صفر مسئول پایان دنیاست.»
سرنوشت نهایی کیهان
نویسنده در آخرین فصل کتاب همچنان صفر را با دیدگاه اعتقادی بررسی میکند. «درحالی که گروهی از فیزیک‌دان‌ها سعی در حذف صفر از معادلاتشان دارند، دیگران نشان می‌‌دهند که شاید موفقیت نهایی با صفر باشد اگرچه ممکن است دانشمندان هرگز نتوانند به اسرار تولد جهان دست یابند اما چیز‌های زیادی درباره مرگ آن می‌دانند. سرنوشت نهایی کیهان، در رابطه با صفر است.»
نخستین چاپ کتاب «صفر: بیوگرافی یک ایده خطر‌ناک» با شمارگان سه‌هزار نسخه در 296 صفحه، به بهای 13هزار و 500 تومان از سوی انتشارات به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما