به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از گاردین، جوایز دنیای عرب به نماد تشویق جنگ نرم در حوزه کشورهای خلیج فارس تبدیل شده است. این موضوع نویسندگان را نیز نگران کرده و دچار این سردرگمی شده‌اند که این چه ادبیاتی است؟ چه هدفی در پیش دارد و از چه کسانی حمایت می‌کند؟

اما وقتی برگزاری جایزه «المطلق» در دسامبر سال گذشته اعلام شد اشتیاق زیادی در میان همه ایجاد کرد. این جایزه کار خود را همزمان با آغاز سال 2016 آغاز کرد. هسته مرکزی آن کشور «کویت» است و با ریاست «طالب الرفاعی» و همکاری دانشگاه آمریکایی «کویت» برگزار خواهد شد و 20هزار دلار جایزه نیز برای برنده بهترین مجموعه داستان کوتاه که تا به حال به آن بی‌توجهی شده بود در نظر گرفته شده است.

این جایزه ترکیب ارزشمندی برای جوایز ادبی دنیای عرب است. «هیشام بوستانی» نویسنده اردنی داستان‌‌های کوتاه‌ می‌گوید: «بسیار خوشحالم که این جایزه از قالب رمان‌پرستی خود خارج شده است و به داستان کوتاه نیز توجه کرده است.»

بسیاری از جوایز موجود در ستایش داستان بلند برگزار می‌شود. مثل جایزه جدید کشور «قطر» تحت عنوان جایزه «کاتارا برای بهترین رمان عربی» که در می سال گذشته 65هزار دلار به 10 نویسنده حرفه‌ای و آماتور تقدیم کرده است. جشنواره‌های بزرگ‌تر نیز تحت عنوان «جایزه بین‌المللی داستان عربی» و جایزه معتبر «مدال نقیب محفوظ» همین روش را پیش گرفته‌اند.

شاعر جوان کویتی «نادا فریس» عضو افتخاری هیات داوران جایزه «المطلق» است. وی گفت این جایزه به این دلیل تصمیم گرفته است روی داستان کوتاه تمرکز کند که «هنر در حال احتضار است. نویسندگان داستان کوتاه سرخوردگی خود را بیان کرده‌اند و می‌گویند ناشران کمی تمایل به چاپ داستان کوتاه به زبان عربی دارند.»

بینندگان این رخداد ادبی نیز امید دارند اشتباهات دیگر جشنواره‌ها تکرار نشود. «بوستانی» می‌گوید: «بیایید امیدوار باشیم که در این جایزه از باندبازی، تعصبات جغرافیایی و جنسیتی، و تأثیر نام نویسنده در گزینش برترین مجموعه که در حال حاضر بلای جان ادبیات عرب است جلوگیری شود.»

جایزه «کاتارا»ی مصر نیز پس از برگزاری با انتقادات شدید روبه‌رو شد و رسانه‌های مختلف این جشنواره را نماد «رشوه به روش مصری‌ها» یا «جنایت علیه مصر» دانستند و پذیرش این جایزه را خیانت به کشور شمردند. بسیاری از رمان‌نویسان جایزه مالی این جشنواره را پذیرفتند اما روند پر سر و صدای این جشنواره سبب شد اعتباری برای برندگان خود به همراه نداشته باشد.

سانسور فراوان نقش جوایز را در پیشرفت فرهنگی جامعه زیر سؤال می‌برد. در قطر زندانی کردن «محمد الاجامی» بسیار دردسرساز شده است. 15 سال زندانی شدن او سبب شد «همفری دیویس»، مترجم معروف بریتانیایی از کنفرانسی که در آن جایزه ترجمه «قطر» نیز اهدا می‌شد انصراف بدهد. وی مترجم بنام داستان‌های عربی به زبان انگلیسی است؛ در قاهره به دنیا آمد اما در بریتانیا بزرگ شد.

کویت نیز مشکلات خاص خود را درباره سانسور دارد. در سال 2014 قوانین ممیزی دولت کویت سبب شد به «عبدالله البوساس» اجازه ورود به کشور را ندهند.

اما جایزه «المطلق» استقلال خود را با داوران منصف و اعضای افتخاری مشخص که شامل نویسندگان، ناشران، مترجمین و متخصصین این رشته مانند نویسنده شناخته‌شده «اسماعیل فهد اسماعیل»، وزیر فرهنگ سابق مراکش «محمد آچاری» و نویسنده و خبرنگار انگیسی «جاناتان رایت» و منتقد بنام ژاپنی «کائورو یاماموتو» حفظ کرده است.

بوستانی در ادامه می‌گوید: «نمایشگاه‌های مختلف همیشه اعلام می‌کنند که پروژه‌های ادبی دنیای عرب در تلاش برای اثبات افکار متعصبانه و شخصی افراد خاصی است اما من از آغاز به این پروژه و مؤسسان آن اعتقاد داشتم!»

«المطلق» مانند «جایزه بین‌المللی داستان عربی» است که به «بوکر» دنیای عرب معروف شد و «طالب الرفای»، رئیس جشنواره «المطلق» در سال 2010 جز اعضای هیات‌داوران جایزه بین‌المللی نیز بود.

از تاریخ 1 ژانویه تا 31 مارس زمان دریافت آثار مختلف این جایزه است. پس از این تاریخ اعضای هیات داوران که متشکل از پنج نفر است فهرست ده مجموعه داستان کوتاه را به عنوان فهرست نهایی اعلام خواهد کرد و در نهایت برنده جایزه در تاریخ 1 دسامبر مشخص خواهد شد. برنده علاوه بر جایزه 20هزار دلاری، کمک‌هزینه ترجمه آثار عربی به انگلیسی را نیز دریافت خواهد کرد.

این جشنواره با «جایزه بین‌المللی داستان عربی» تفاوت دارد چون علاوه بر پذیرش آثار توسط ناشران، درخواست نویسندگان را نیز می‌پذیرد. «جاناتان رایت» می‌گوید: «من شخصاً دوست داشتم آثار دیجیتال نیز در این مسابقه شرکت کنند اما دیگر اعضا آماده اعمال چنین تغییری نبودند.»‌