حسن قربانی در کتاب «رمز و راز خبرنگاری کوله پشتی» به بررسی و واکاوی این پدیده تقریباً نوظهور در دنیای ارتباطات پرداخته و میکوشد کالبدشکافی مناسبی از آن را در اختیار دستاندرکاران دنیای ارتباطات ـ از مدیران رسانههای بزرگ ارتباطی گرفته تا مسئول فقط یک وبنوشت شخصی ـ قرار دهد.
توسعه فناوری در سالهای اخیر بهگونهای شگرف موجب شده است تا بخشهای مختلف جامعه جهانی از آن تاثیر بگیرند و هر گونه برنامهریزی برای دگرگونی در جامعه با نگاه عمیق به فناوریها و در راستای پیشرفت و توسعه آن صورت گیرد.
دنیای ارتباطات نیز از این قاعده مستثنا نیست. اربابان رسانه در رأس دستگاههای ارتباطی بر آناند تا با استفاده بهینه از فناوریها، پاسخی مناسب، سریع و صریح درباره رویدادهای محیطی در اختیار مخاطبان قرار دهند. آنان میخواهند در دنیای پرسرعت ارتباطات، ضمن بهرهگیری از وسایل و امکانات رسانهای، هزینههای سرسامآور را کاهش دهند و بیشترین بهره را از کار رسانهای ببرند. در این میان تلاش میشود از بهکارگیری ابزار اضافی تا حد امکان خودداری شود و هر عملیات ارتباطی با بهکارگیری کمترین وسایل و امکانات، شروع شود و پایان پذیرد.
حرفه خبرنگاری در این میان بهعنوان بخش خاص در اطلاعرسانی مانند بخشهای دیگر رسانه مورد توجه قرار گرفته است و این بدان معناست که دنیای خبرنگاری آرامآرام به سمتی پیش میرود که با بهکارگیری فناوریهای جدید و با استفاده از کمترین عوامل انسانی و هزینه، بیشترین بهره را به سازمان ارتباطی مربوط یا اشخاص منتقل کند. به عبارت سادهتر، بخشی از دنیای اطلاعرسانی کنونی میکوشد با حداقل امکانات به کار خبرنگاری بپردازد و عوامل اضافی را از چرخه تولید اطلاعات و بهخصوص خبر خارج کند.
این ایده، پدیدهای را به نام «خبرنگاری کولهپشتی» به دنیای ارتباطات معرفی کرده است که به نظر میرسید با پیشرفت سریع وسایل ارتباطی و ظهور شیوههای جدید اطلاعرسانی، از جمله در فضای مجازی، مورد توجه قرار گرفته است.
مولف در این کتاب به بررسی و واکاوی این پدیده تقریباً نوظهور در دنیای ارتباطات پرداخته و میکوشد کالبدشکافی مناسبی از آن در اختیار دستاندرکاران دنیای ارتباطات ـ از مدیران رسانههای بزرگ ارتباطی گرفته تا مسئول فقط یک وبنوشت شخصی ـ قرار دهد. تلاش شده تا مطالب این کتاب کاربردی باشد تا شاید در حین فعالیت خبرنگاران به آنان کمک کند.
در بخشی از مقدمه این کتاب میخوانیم: «بر اساس تعریفی مطمئن، خبرنگاری کولهپشتی «پدیدهای منشعب از ژورنالیسم است که تاکید میکند هر ژورنالیست باید به تنهایی خبرنگار، عکاس و تصویربردار هم باشد و بتواند بهخوبی یک سردبیر و تهیهکننده عمل کند.»
این تعریفی اولیه از خبرنگاری کولهپشتی است که نمایی کوچک از این پدیده را در مقابل چشمان ما قرار میدهد، اما واقعاً خبرنگاری کولهپشتی همین است؟ این شکل خبرنگاری از کجا سرچشمه گرفته است؟ چه کسانی اقدام به معرفی این پدیده کردند؟ چرا و چگونه این نوع خبرنگاری جایگاه خود را در میان دستاندرکاران مسائل و وسایل ارتباطی، آشکار و باز کرد و در نهایت اینگونه خبرنگاری تا چه میزان کاربردی و با چه قوتها و ضعفهایی روبهروست. پاسخ به این پرسشها نگاهی عمیق به شرایط اجتماعی، اقتصادی و گاهی سیاسی را در جهان و در نظامهای ارتباطی کشورها میطلبد.
شاید تا یکی دو دهه پیش، هنگامی که از فعالیتهای خبرنگاری و اطلاعرسانی، بهویژه در عرصه رادیو و تلویزیون سخن به میان میآمد، حجم عظیمی از وسایل و امکانات ارتباطی، از جمله دوربینها، میکروفونها، وسایل ضبط صدا، ابزار نگارش و تجهیزات دیگر به همراه تعداد زیادی انسان از جمله خبرنگار، سردبیر، ویراستار و... ذهن مخاطب و شنونده را پر میکرد. هرچند این حالت هنوز هم در آغاز دومین دهه قرن بیست و یکم در ذهن بخش اعظمی از جهانیان باقی است، تغییر شرایط اقتصاد جهانی از یک سو و نظام ارتباطی جهان از سوی دیگر، باعث شده است خواسته یا ناخواسته تغییراتی در شیوه خبرنگاری، بهویژه خبرنگاری چندرسانهای در جهان پدیدار شود که در نوع خود جدید است.»
کتاب «رمز و راز خبرنگاری کوله پشتی» نوشته حسن قربانی با شمارگان 500 نسخه در 96 صفحه به بهای 5 هزار تومان از سوی انتشارات سروش منتشر شده است.
نظر شما