به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «قیروکارزین» به سه قسمت اصلی تقسیم می‌شود؛ قسمت اول تاریخ افزر، قسمت دوم تاریخ روستاهای افزر و قسمت سوم افزر به روایت اسناد و تصاویر. قسمت اول که مهم‌ترین بخش کتاب را تشکیل می‌دهد در 10 فصل تهیه و تنظیم شده است.

فصل نخست جغرافیای افزر شامل موقعیت، ناهمواری‌ها، کوه‌ها، دشت‌ها، تل‌ها و تپه‌ها، پوشش گیاهی، منابع آبی و آب‌وهوا را مورد بررسی قرار می‌دهد. فصل دوم تاریخ اجتماعی افزر است که به تقسیمات سیاسی، وجه تسمیه، ترکیب جمعیتی، جغرافیای انسانی، گروه‌های عمده جمعیتی، طوایف قشقایی، سادات و در پایان ادارات و امکانات اشاره می‌کند.

در این فصل درباره ترکیب جمعیتی افزر می‌خوانیم: «ترکیب جمعیتی بخش افزر به‌صورت ترک و فارس (تاجیک) می‌باشد. افزر به لحاظ داشتن موقعیت منحصر به‌فرد طبیعی، دشت‌ها خاک حاصل‌خیز، وجود چشمه‌ها و قنات‌های قابل‌توجه (که هنوز هم به لحاظ داشتن قنات و چشمه سرآمد سایر مناطق می‌باشد)، از دیرباز مورد توجه کوچ‌نشینان قشقایی قرار گرفته است. برخورداری از این ویژگی، باعث شده که منطقه افزر تقریبا از 500 سال پیش به‌عنوان قشلاق طوایف ایل قشقایی در جنوب محسوب گردد. هم‌اکنون مهمترین طایفه ساکن در بخش افزر که در جای جای آن سکونت یافته‌اند، طایفه عمله و چند تیره از طایفه کشکولی کوچک می‌باشند.»

فصل سوم کتاب به روند ممتد و منظم تاریخی افزر از روزگار ساسانیان تا دوره قاجار با توجه به منابع و اسناد موجود می‌پردازد و فصل چهارم مربوط به دوره رضاشاه، اقدامات عشایری و سیاست‌های او که منجر به شورش شده و موجبات حضور قشرهای مختلف و طیف‌های گوناگون منطقه را در این شورش‌ها فراهم کرده، آغاز و در نهایت با بررسی اوضاع اجتماعی – سیاسی افزر به پایان می‌رسد.

فصل بعدی به موضوعاتی چون فرار خوانین قشقایی از تبعید تهران به فارس (افزر)، نهضت جنوب، ارتباط با مصدق، انتقام‌جویی شاه از قشقایی‌ها، مصادره املاک، نفوذ ساواک در منطقه، هجوم ملخ به مزارع می‌پردازد و در ادامه اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این منطقه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فصل ششم که مفصل‌ترین بخش تاریخ افزر است، با مهم‌ترین حوادث دهه چهل در ایران آغاز و با پیوند زدن آن به تاریخ محلی افزر به مباحث املاک، انواع مالکیت‌ها، حاکمان و مالکان افزر، هرم قدرت، اصلاحات ارضی، آموزش تعلیمات عشایری، ماجرای حیدر وبستان و چاه انجیر ادامه پیدا می‌کند.

فصل هفتم با مروری بر مهم‌ترین حوادث دهه 50 در ایران آغاز می‌شود و در ادامه به حوادثی چون زلزله ویرانگر 1351، ورود محمدرضا شاه به قیروکارزین، ساخت مسکن برای مردم، حضور مردم در راهپیمایی علیه شاه و پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین زندگی‌نامه رهبران انقلابی مردم افزر می‌پردازد. فصل بعدی دلایل جنگ تحمیلی، آغاز جنگ و مسائل مربوط به آن، شهدا و آزادگان افزر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

فصل نهم به آثار باستانی و تاریخی افزر همچون قلعه‌های بحری، شهریاری، دختر عروسک سمنگلویه، خارا و جارا می‌پردازد و هریک از آنها را از لحاظ مالکیت و ساختار بررسی می‌کند.

در معرفی قلعه دختر عروسک آمده است: «بر روی ارتفاعات مشرف به روستای عروسک، به فاصله 500 متری شرق روستا آثار و بقایای قلعه‌ای به چشم می‌خورد که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ احداث شده است... این قلعه دارای حصار و فضاهای معماری بوده که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و گچ بعضی از قسمت‌ها به‌صورت خشکه چین ساخته شده است. این اثر تقریبا به طور کامل تخریب شده و تنها بخشی از دیوارها و حصار قلعه در میان انبوهی از لاشه سنگ‌ها قابل مشاهده می‌باشد. قلعه عروسک بر بلندترین نقطه کوه بنا شده و چون طرح و نقشه‌ای از پیش نداشته طراح یا معمار، آن را با توجه به موقعیت طبیعی صخره‌ها احداث کرده است. به‌طور کلی معماری قلعه به سبک معماری دوره ساسانیان ساخته شده است.»

فصل دهم که آخرین فصل این بخش محسوب می‌شود به بررسی اقتصاد افزر که بر پایه کشاورزی، دامداری و صنایع دستی است، می‌پردازد.

قسمت دوم کتاب به بیان موقعیت جغرافیایی، وجه تسمیه، پیشینه تاریخی، آثار باستانی، مهاجرت تاریخی، املاک و اصلاحات ارضی، مالکان روستاها، کدخدایان، معتمدان روستاهای افزر می‌پردازد و امکانات حال و گذشته این روستاها را با یکدیگر مقایسه می‌کند.

قسمت پایانی کتاب نیز به معرفی افزر به روایت اسناد و تصاویر پرداخته که به دسته‌های آثار تاریخی، جاذبه‌های گردشگری، اسناد و مشاهیر تقسیم می‌شود.

چاپ نخست کتاب «تاریخ قیروُکارزین» تالیف مشترک حسین محیط و رقیه عباسی در 480 صفحه با شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه و بهای 18 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات نوید شیراز در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت.