به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمد دهقانی، نویسنده نقد «ملاحظاتی درباره تصحیح جدید تاریخ بیهقی» در دهمین دوره جایزه نقد کتاب از سوی هیات داوران، در حوزه تاریخ و جغرافیا به‌عنوان منتقد برگزیده تجلیل شد.

دهقانی، نویسنده و مترجم با بیان دیدگاهش درباره جشنواره نقد اظهار کرد: برپایی جشنواره نقد اقدام بسیار خوب و مثبتی است به‌ویژه این‌که متوجه شدم فرایند داوری بدون اعمال نظرهای شخصی بوده و به نظر می‌رسید داوری دقیق و منصفانه بوده است.

وی ادامه داد: نکته دیگری که در این جشنواره جالب توجه بود، حضور پررنگ زنان و برگزیده شدن بسیاری از آن‌ها در این دوره جشنواره بود. به نظر می‌رسد زنان در این زمینه نیز مانند داستان‌نویسی و قبولی در دانشگاه بر آقایان پیشی گرفته‌اند.

این نویسنده سپس نقدی هم به نحوه برگزاری این مراسم کرد و گفت: پیشنهاد می‌کنم برای دوره‌های بعد از سخنرانان بخواهند در ارتباط با موضوع بحث کنند تا وقت‌ بیهوده تلف نشود و مراسم بیش از حد طول نکشد. متاسفانه در این جشنواره به زحمت دو نفر از سخنرانان در ارتباط با موضوع جشنواره صحبت کردند.

وی افزود: انتظار می‌رفت در این جشنواره در حوزه نقد به معنای جدی‌اش سخن گفته شود تا کی قرار است حرف‌های تکراری گفته شود؟ که هم در کتاب‌ها خوانده‌ایم و هم هیچ ارتباط و تناسبی با موضوع جشنواره ندارد.

تاریخ بیهقی علاوه بر این‌که شاهکار مسلم نثر فارسی است، معتبرترین منبع یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران، یعنی تاریخ غزنویان، به شمار می‌رود. علاوه بر غزنویان، درباره سلسله‌های دیگری همچون صفاریان، سامانیان، سلجوقیان و سایر حکومت‌های محلی ایران تا نیمه قرن پنجم هجری نیز اخبار جالب توجهی در تاریخ بیهقی می‌بینیم که برخی از آن‌ها در هیچ منبع دیگری از منابع موجود ضبط نشده‌اند. با این‌همه توجه به این اثر مهم و تلاش برای تصحیح و تنقیح و انتشار آن بسیار دیر و در نیمه دوم قرن نوزدهم، آن هم به دست دو مستشرق انگلیسی، دبلیو. ایچ. مورلی و ولیم ناسولیس، در هندوستان آغاز شد.

در اواخر قرن نوزدهم بود که تاریخ بیهقی، به تصحیح و توضیح ادیب پیشاوری، در تهران منتشر شد. پس از وی سعید نفیسی تاریخ بیهقی را بر اساس نسخه‌های تازه‌یاب در سه جلد تصحیح کرد. قاسم غنی و علی اکبر فیاض نیز در سال 1324 تصحیح دیگری از این کتاب به دست دادند. در سال 1388، دکتر محمد جعفر یاحقی و مهدی سید، تصحیح تازه‌ای بر اساس چاپ‌های پیشین و اهم نسخ موجود و نیز چند نسخه نسبتا خوب که مصححان پیشین به آن‌ها دسترسی یا عنایتی نداشته‌اند، فراهم کرده و همراه با شرح و تعلیقات بسیار مفید و مفصل در دو مجلد در اختیار مشتاقان بیهقی قرار داده‌اند.

محمد دهقانی، مترجم و پژوهشگر در مقاله خود به نقد این اثر می‌پردازد. منتقد در این مقاله اشکالات این تصحیح را در سه دسته طبقه‌بندی می‌کند: نخست آن‌هایی‌که به شیوه تصحیح و ترجیح بلا مرجح برخی نسخه بدل‌ و نیز بعضی استنباط‌‌های مصححان در این‌باره مربوط می‌شوند، دوم، یادداشت‌هایی‌ است که به اشتباهات یا کاستی‌های تعلیقات کتاب اشاره می‌کنند و سوم، اشکالاتی هستند که در خوانش و نیز شرح و تفسیر بعضی عبارات به چشم می‌خورد. از آن‌‌جا که دو دسته اخیر اشکالات جنبه عام‌تر و کاربردی‌تری دارند، منتقد به بعضی از مهم‌ترین آن‌ها پرداخته‌ است.

محمد دهقانی متولد 1344 در شهر اراک استوی دارای دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است. وی پس از فارغ‌التحصیلی شروع به تدریس در دانشگاه سمنان شد و سپس به تهران آمد و در سال 84 استاد مدعو دانشگاه پکن شد. ماحصل این سفر علمی را بعد‌ها با عنوان «یادداشت‌های پکن» در مجله نگاه نو منتشر کرد. از آن پس، وقت خود را بیشتر صرف ترجمه و پژوهش در حوزه‌های ادبیات، تاریخ و روانشناسی کرد.

«وسوسه عاشقی»، «پیشگامان نقد ادبی در ایران»، «از شهر خدا تا شهر انسان»، «چین و ژاپن»، «اسطوره»، «به سوی آزادی»، «تاریخ‌نگاری فارسی» و «روشنفکران ایران در قرن بیستم» برخی از مهم‌ترین آثاری است که دهقانی تاکنون تالیف و ترجمه کرده است.