نورمحمدی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره کتاب «من و آزادی» توضیح داد: این کتاب در حقیقت خاطرات یکی از مشروطه‌خواهان قزوین به نام میرزا حسین خیاط(فَرنیا) است که استاد عارف قزوینی نیز بوده و او علوم حوزوی را نزد این شخص فرا گرفته است.

وی ادامه داد: این خاطرات به صورت دست‌نویس در سال 1305 شمسی یعنی 83 سال پیش نوشته شده است و نزد خانواده او که به تهران مهاجرت کرده‌اند، نگهداری می‌شده است. این کتاب شامل سه فصل با عنوان‌های «تحصیلات من»، «دوره جدید» و «من و آزادی» است. عنوان فصل نخست را من انتخاب کرده‌ام؛ اما عنوان فصل‌های دوم و سوم به انتخاب مولف بوده است.

نورمحمدی درباره فصل نخست این کتاب توضیح داد: میرزا حسین خیاط مدت 27 سال در حوزه‌ علمیه تحصیل کرده و تحصیلات خود را تا سطح خارج فقه اسلامی ادامه داده است. وی در این فصل درباره پدر و مادر، نیاكان، استادان و دوران تحصیل خود در حوزه علمیه قزوین توضیحاتی را به اختصار آورده است.

وی درباره فصل دوم کتاب که خود به دو بخش تقسیم می‌شود و بخش نخست آن خلاصه‌ای از مطالب مهم فصل سوم است، تشریح کرد: بخش دوم فصل «دوره جدید» به شرح حال میرزا یحیی واعظ قزوینی مدیر روزنامه نصیحت و ابوالقاسم عارف قزوينی، شاعر، تصنيف‌ساز و استاد آواز اختصاص دارد.

این نویسنده به ترور واعظ قزوینی در سال 1304 شمسی اشاره و تصریح کرد: اطلاعات مهمی که درباره زندگی، تحصیلات، آخرین ساعات حیات و چگونگی ترور واعظ در این کتاب بیان می‌شود، منحصر به فرد است و در هیچ منبع دیگری نمی‌توان چنین اطلاعاتی را کسب کرد. میرزا حسین خیاط در زمان ترور واعظ همراه او بوده و این مساله گفته ملک‌الشعرای بهار را که معتقد بود هدف ترور، او بوده و به دلیل شباهتش با واعظ به اشتباه واعظ را کشته‌‌اند، تکذیب می‌کند.

اطلاعاتی درباره عارف نیز در این بخش گنجانده شده است. نورمحمدی درباره این مطالب گفت: توسط این مطالب به آگاهی‌های ارزشمند و جامعی درباره استادان موسیقی عارف دست می‌یابیم كه بر مبنای این اطلاعات، مشخص می‌شود عارف علاوه بر حاج صادق خرازی، نزد ملاكریم جناب قزوینی و سید جعفر لنگرودی نیز به تحصیل موسیقی پرداخته است.

وی به شعری که مولف در سال 1312 شمسی در سوگ عارف سروده اشاره کرد و افزود: این شعر، ‌تاریخ سال درگذشت عارف را دارد. همچنین شعر منتشرنشده‌ای از عارف و نامه‌ای که عارف به میرزا حسین خیاط نوشته با حفظ سبک عارف در این بخش آورده شده است. 

میرزا حسین خیاط در این فصل یادآور شده که وی (میرزا حسین) بنیانگذار مجتمع اجتماعیون(حزب سوسیالیست) در قزوین و مدیر كلوپ این حزب در تهران بوده است. اما توضیح بیشتری در این زمینه ارائه نكرده و این امر سبب شده تا به نقش او در این موضوع نامشخص باشد.

نورمحمدی مطالب و حجم فصل سوم كتاب را بیشتر از فصل‌های دیگر خواند و اظهار داشت: در این فصل توضیحاتی از اتفاقات سال‌های 1285 تا 1305 ارائه شده و مولف به شرح فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود از آغاز مشروطه تا سلطنت رضا خان پرداخته است و سیر مشروطه‌خواهی‌اش را توضیح می‌دهد.

وی در ادامه با تاکید بر ارزشمند بودن برخی از مطالب این فصل از لحاظ مطالعات تاریخی و این‌که تاكنون در هیچ كتابی به این مطالب اشاره نشده، توضیح داد: خیاط، از آزادی‌خواهان به‌نام قزوین در دوره مشروطیت بوده و در بسیاری از حوادث حضوری فعال داشته است. این کتاب اطلاعات مهمی درباره وقایع اتفاق افتاده در قزوین از جمله انتخابات دوره اول مجلس، تشكیل جمعیت فدایی، نحوه تاسیس حزب دموكرات و انجمن ولایتی و واكنش مردم و روحانیون در قبال اولتیماتوم روس‌ها ارائه می‌کند.

این مصحح، میرزا حسین خیاط را از دوستان و یاران نزدیك میرزا كوچك‌خان جنگلی معرفی کرد که به مدت پنج سال در جنگل همراه او به مبارزه پرداخته است و توضیح داد: خیاط بارها به عنوان نماینده میرزا کوچک‌خان جنگلی با وثوق‌الدوله و افرادی از قوای انگلیس، آلمان و عثمانی مذاكره کرده است. اطلاعات جدیدی درباره برخی وقایع نهضت جنگل از این دست‌نوشته‌ها به‌دست می‌آید که پیش‌تر در دسترس نبوده اند.

وی در پایان، درباره دیگر بخش‌های کتاب «من و آزادی» یادآور شد: تدوین و تصحیح این کتاب حدود یک سال به طول انجامید و کتاب اسناد و عکس‌هایی را نیز در پیوست دارد که اطلاعات کتاب را برای خواننده مستندتر می‌کند. همچنین نمونه‌هایی از دست‌خط خیاط در هر فصل آورده شده است.

کتاب «من و آزادی» با تصحیح و تدوین مهدی نورمحمدی در شمارگان 2200 نسخه توسط انتشارات سخن منتشر و راهی بازار نشر شده است.

مهدي نورمحمدي متولد سال 1351 و کارشناس علوم سياسي است. نخستین كتاب او «فرهنگ واژگان قرآني»(به سه زبان انگليسي- عربي- فارسي) نام داشت كه در سال 1375 توسط انتشارات رهنما منتشر شد.

«خاطراتي از موسيقيدانان»، «ترور در بهارستان»، «من و آزادی»، «عارف قزويني نغمه‌سراي ملي ايران»، «قزوين در انقلاب مشروطيت» و «سرگذشت موسيقيدانان قزوين در دوره قاجار و اوايل عصر پهلوي» از جمله آثار نورمحمدی‌اند.