به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از ژاپن تایمز، سال ۲۰۲۵ را میتوان نقطه عطفی در دیده شدن «عجیب و غریب» در ادبیات ژاپن دانست. از دل آثار کلاسیک تا داستانهای نوظهور، جهانیان با ژانرهای متنوعی از خیال، ترس و طنز مواجه شدند که مرز میان واقعیت و خیال را میشکند. محبوبیت دوباره اسامه دازای، بیش از همه، نشان میدهد که دغدغههای انسانی، تنهایی و بحران هویت، حتی هفت دهه پس از نگارش، هنوز در دل خوانندگان صدا دارد.
در مقابل، اوکتسو با آمیختن عناصر ترسناک و بصری، تجربهای تازه از روایت ارائه میدهد که نه کاملاً رمان است و نه صرفاً ویدئو؛ یک ترکیب مدرن از ادبیات و فرهنگ دیجیتال. آثار دیگر نویسندگان نیز با پرداختن به آیندههای عجیب، جامعههای غیرمعمول و روابط انسانی غیرمتعارف، نشان دادند که ادبیات ژاپن توانایی ایجاد جهانی نو و متفاوت را دارد.
به طور کلی، سال ۲۰۲۵ نه فقط سال ترجمه و انتشار، بلکه سالی بود که «غریب و عجیب» تبدیل به رمز موفقیت ادبیات ژاپن در عرصه جهانی شد و نشان داد که خلاقیت، حتی در قالب داستانهای کوتاه و روایتهای عجیب، همیشه مخاطب جهانی دارد. ادبیات ژاپن در ترجمه انگلیسی در سال ۲۰۲۵ بار دیگر با سیلی از داستانهای آرام، و گهگاه آثار جنایی شناخته شد. با این حال، شگفتیهایی هم در کار بود. دو چهره وهمآلود اوسامو دازای، نویسندهای که در سال ۱۹۴۸ در ۳۸ سالگی با خودکشی درگذشت، و اوکتسو، نویسنده و یوتیوبر ناشناس ژانر وحشت که با ماسک ظاهر میشود توجه کتابدوستان را در فضای آنلاین و خارج از آن به خود جلب کردند.
۲۰۲۵ سالی پررونق برای نامزدیها و جوایز بینالمللی نویسندگان ژاپنی بود. در ماه مه، رمان «کره» اثر آساکو یوزوکی با ترجمه پولی بارتن، پس از کسب عنوان بهترین کتاب سال واتراستونز در ۲۰۲۴، جایزه بهترین رمان اول را از جوایز کتاب بریتانیا در ۲۰۲۵ دریافت کرد.
برای نخستینبار، دو اثر ژاپنی در فهرست بلند جایزه بینالمللی بوکر ویژه بهترین داستان ترجمهشده به انگلیسی قرار گرفتند: «قوزپشت» نوشته سااو ایچیکاوا با ترجمه بارتن و «زیر نگاه پرنده بزرگ» اثر هیرومی کاواکامی با ترجمه آسا یوندا. دومی حتی به فهرست نهایی هم راه یافت و تنها سومین کتاب ژاپنی در ۱۰ سال تاریخ این جایزه شد که به چنین جایگاهی میرسد.
بر اساس تحلیل موسسه کتاب نیلسن، آثار نویسندگان ژاپنی بار دیگر صدر کتابهای ترجمهشده در بریتانیا را تصاحب کردند؛ هفت رتبه نخست همگی ژاپنی بود و از میان ۵۰ عنوان برتر، ۲۴ کتاب به نویسندگان ژاپنی تعلق داشت. این آمار شامل مانگاهای منتشرشده در بریتانیا نمیشود.
اگرچه در نیمه دوم ۲۰۲۵ هیچ برندهای برای جوایز معتبر آکوتاگاوا و نائوکی اعلام نشد اتفاقی نادر اما چهار اثر از برندگان پیشین آکوتاگاوا امسال به انگلیسی منتشر شد؛ از جمله «جای صدفها» نوشته مای ایشیزاوا و «قوزپشت» اثر ایچیکاوا با ترجمه بارتن.
در کنار سیل داستانهای آرام، خاطرات و غیرداستان هم نقش پررنگی داشتند. یوکی تجیما که سالی درخشان را بهعنوان مترجم تجربه کرد، دنباله خاطرات نماد فرهنگی ژاپن، تتسوکو کورویاناگی، با عنوان «توتو-چان: دخترک کنار پنجره دنباله» را ترجمه کرد. کتاب اصلی «توتو-چان» یکی از پرفروشترین آثار تاریخ نشر ژاپن است و در ۲۰۲۳ رکورد گینس بیشترین تیراژ یک خاطرهنگاری تکنویسنده را شکست.
امسال همچنین شاهد ترجمه آثاری بودیم که الهامبخش دو فیلم محبوب استودیو جیبلی بودند؛ از «روستای آنسوی مه» نوشته ساچیکو کاشیوابا که الهامبخش «شهر اشباح» میازاکی شد، تا نوولای نیمهخودزندگینامهای «مدفن کرمهای شبتاب» اثر آکییوکی نوساکا که برای نخستینبار بهصورت مستقل به انگلیسی منتشر شد.
نظر شما