سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب (ایبنا) - فریبا حیدرپور: موزه جنگ خرمشهر اولین و پربازدیدترین موزه دفاع مقدس کشور است که میراث تلخ اما گران‌بهای هشت سال جنگ تحمیلی را در سه گالری مختلف شامل خرمشهر پیش از جنگ، خرمشهر در جنگ و خرمشهر پس از جنگ در معرض نمایش عموم قرار داده است.

ساختمان این موزه در سال ۱۳۰۹ ساخته شد و تا پایان جنگ به عنوان بخش اداری شرکت نفت و محل دیده‌بانی نیروهای عراقی مورد استفاده قرار گرفت. با بازسازی گوشه‌ای از ساختمان اداری شرکت نفت در سال ۱۳۷۵ این مکان به عنوان مرکز فرهنگی دفاع مقدس افتتاح شد. مساحت مرکز فرهنگی دو هزار و ۴٠۰ متر مربع، دارای کتابخانه تخصصی دفاع مقدس با حدود سه هزار جلد کتاب، سالن نمایش فیلم و آرامگاه سه شهید گمنام که در نوروز سال ۸۵ در این مکان دفن شده‌اند، است.

با توجه به اینکه این مرکز محل دیده‌بانی دشمنان در دوران جنگ بوده است، دست نوشته‌های اشغالگران عراقی بر روی دیوارهای ساختمان خودنمایی می‌کند. مرکز فرهنگی خرمشهر دارای چهار سالن مقاومت، اشغال، آزادسازی و بازسازی خرمشهر است که هر بخش تصویرگر گوشه‌هایی از حماسه‌ها و رشادت‌های آن دوران است.

در این مرکز فرهنگی، آثار به جامانده از سرداران شهید حماسه مقاومت خرمشهر همچون سید محمدعلی جهان‌آرا، عبدالرضا موسوی از فرماندهان سپاه خرمشهر و دیگر شهدای ارتش، سپاه و نیز ادوات نظامی آن دوران به نمایش گذاشته شده است. هر ساله بازدیدکنندگان زیادی به ویژه در ایام نوروز با توجه به حضور راهیان نور در خرمشهر، از این مرکز فرهنگی دیدن می‌کنند.

هادی زرانژدیان، نویسنده و پژوهشگر خوزستانی در خصوص اسناد دوران دفاع مقدس در موزه خرمشهر بیان کرد: اسناد به دو دسته مکتوب و غیر مکتوب تقسیم می‌شوند. در اسناد مکتوب خاطره، دلنوشته، وصیت‌نامه، نامه به خانواده شهدا، حکم کارگزینی، تصاویر دفاع مقدس و یادداشت‌های روزانه که هر برگ آن یک سند به‌شمار می‌آید، همه جزو اسناد مکتوب محسوب می‌شوند. اسناد غیر مکتوب هم شامل اشیا، لباس، کوله پشتی، کفش، ساعت، دوربین، دیوار، در و.. است.

زرانژدیان با اشاره به اسناد عمومی تصریح کرد: در این حوزه گستردگی، توزیع و نمونه اسناد زیاد است. اسناد یگان‌های نظامی در دوران دفاع مقدس، اسناد اصناف، اقشار مردم، پشتیبان‌های مردمی، کمک‌های مردمی، تشکل‌ها و اقلیت‌های مذهبی، نقش زنان، روحانیت، عملیات‌های مختلف دفاع مقدس، قرارگاه سری نصرت، گروه چهل شاهد، ژاندارمری و جهاد که گنجینه عظیمی دارد.

نویسنده و پژوهشگر خوزستانی با تشریح غرفه‌های موزه خرمشهر که در هرکدام اسنادهای زیادی وجود دارد، بیان کرد: در غرفه شهید بهروز مرادی، دفترچه خاطرات، غرفه شهیدخیاط زاده وصیت‌نامه، غرفه ۵ شهید گمنام حکم کارگزینی، سمت شغلی، دفترچه یادداشت روزانه آن‌ها در معرض نمایش گذاشته شده است.

وی ادامه داد: غرفه شهید منحاوی اولین شهید روحانی دفاع مقدس، تابلوی بخشی از اسناد نیروی دریایی دفاع مقدس، ۱۴ سند تصاویر هوایی خرمشهر قبل از جنگ و بعد از جنگ، سند تهاجم رژیم بعثی وجود دارد.

مسئول فرهنگی محتوایی مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس و مقاومت خرمشهر افزود: سند تخریب مساجد، درب به جا مانده از یکی مراکز فرهنگی، در مسجد صاحب الزمان در موزه دفاع مقدس خرمشهر همه در ردیف آثار غیر مکتوب به شمار می‌آیند.

وی گفت: مکاتبات دوران دفاع مقدس اسناد محرمانه و خاطرات رزمندگان، تصاویر، عکس‌های یادگاری رزمندگان در دفاع مقدس در اسناد غیرمحرمانه قرار می‌گیرند و بیشتر اسناد در موزه مختص به سپاه و نیروهای مردمی است.

وی با بیان اینکه هر سال فراخوان با موضوعی متفاوت برای جمع‌آوری اسناد از سوی مرکز اعلام می‌شود، اظهار کرد: اسناد مکتوب و غیر مکتوب از موضوعاتی است که سالانه ۵۰۰ اثر مکتوب و غیر مکتوب در موزه جمع آوری می‌شود و بر اساس ابلاغی که امسال به موزه شد، موضوع امسال جمع‌آوری آثار مردم عادی و جنگ زده برای تحویل به موزه است.

زرانژدیان اضافه کرد: موزه خرمشهر تنها موزه شاخص و با سابقه در کشور است و هرچند که نسبت به موزه دفاع مقدس تهران از لحاظ تکنولوژی قابل مقایسه نیست؛ اما آثار موزه خرمشهر همه واقعی هستند. مثل تخریب و دست نوشته‌ها. در موزه همدان نیز کوچه‌های بیرون خرمشهر بازسازی شدند و دیوار ساختند. در حالی‌که در موزه خرمشهر محل اصابت گلوله و ترکش واقعی و برای مخاطب جدابیت دارد و مهم‌ترین ویژگی موزه خرمشهر، بکر بودن موزه است.