به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشان ایرانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در آستانه برگزاری همایش ملی «مبانی نظری و معرفتشناختی ایرانشناسی» رونمایی شد.
بهزاد کریمی، دبیر تخصصی این همایش در گفتوگو با ایبنا بیان کرد: قرار است با همت دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران همایش یک روزه «مبانی نظری و معرفتشناختی ایرانشناسی» روز ۲۵ آبانماه ۱۴۰۴ در محل همین دانشکده برگزار شود.
به گفتهی وی فراخوان این همایش با محورهای یازدهگانه در صفحات مجازی و سایتهای مرتبط منتشر شده است و انتظار میرود علاقهمندان به ایرانشناسی با ارسال مقاله از این همایش استقبال کنند.
وی ادامه داد: برگزاری همایشی با موضوع مسائل و مباحث نظری و انتقادی دانش و رشته ایرانشناسی، ضرورتی حیاتی در مسیر بازاندیشی و بازتعریف این حوزه است. اگرچه قریب به دو دهه از تأسیس رسمی این رشته در دانشگاههای ایران میگذرد، هنوز پرسشهای بنیادی درباره چیستی، هدف، روششناسی و جایگاه معرفتی و نهادی ایرانشناسی بیپاسخ ماندهاند.
کریمی افزود: ایرانشناسی که خاستگاه آن در سنت شرقشناسی و نگاه بیرونی به ایران بوده، امروز در درون ایران با چالشهای عمیقتری مواجه است: از وابستگی به گفتمانهای غالب رشتههای میزبان و فقدان استقلال نظری، تا نبود اجماع درباره موضوع، روش، و حتی کارکرد اجتماعی و علمی آن. از سوی دیگر، تلقیهای افراطی یا تقلیلگرایانه در نسبت میان ایران، اسلام و مدرنیته، بسترهای گفتوگو را دچار تنش و رکود کردهاند. در چنین شرایطی، ایرانشناسی نیازمند آن است که از نو و با نگاهی انتقادی و نظری، بازاندیشی شود.
به گفته او، این همایش میکوشد عرصهای فراهم آورد برای تبادل اندیشه میان صاحبنظران، استادان، و دانشآموختگان ایرانشناسی تا با مشارکت جمعی، امکانهایی نو برای بسط مفهومی و تقویت نهادی این رشته گشوده شود و درکی ژرفتر از ضرورتهای آن در زیستجهان معاصر ایران شکل گیرد.
بهزاد کریمی در پایان سخنانش اشاره کرد هرچند برگزارکنندهی اصلی این همایش دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه است، اما از ظرفیت همکاری همهی گروهها، نهادها و کانونهای ایرانشناسی در ایران برای برگزاری آن استفاده خواهد شد و استقبال خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
به همین مناسبت و به نشانهی آغاز دور تازهای از فعالیتهای ایرانشناسی در دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران از نشان ایرانشناسی این دانشکده به صورت مجازی رونمایی شد.
نشانی یادآور استمرار فرهنگی ایران از گذشتههای دور تا به امروز
در سنت دانشگاهی ایران، دانشگاه تهران و بهویژه دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی، همواره نقشی محوری در بنیانگذاری و گسترش فعالیتهای ایرانشناسی داشتهاند. از نخستین سالهای تأسیس دانشگاه تهران، توجه به تاریخ، زبانها، فرهنگ و تمدن ایران، بخشی جداییناپذیر از مأموریت علمی و فرهنگی این نهاد به شمار آمده است. شخصیتهایی بزرگ همچون ابراهیم پورداود، که با پایهگذاری انجمن ایرانشناسی و تلاشهای خستگیناپذیر خود راه را برای نسلهای بعدی پژوهشگران هموار کرد، و ایرج افشار، یکی از برجستهترین ایرانشناسان معاصر که سالها در این دانشگاه به تدریس و مدیریت نهاد فرهنگی کتابخانهی مرکزی و مرکز اسناد مشغول بود، نمونههایی درخشان از تعهد و دلبستگی استادان دانشگاه تهران به شناخت و معرفی ایراناند. چنین میراثی نه تنها دانشگاه تهران را در عرصه ایرانشناسی به جایگاهی ممتاز رسانده، بلکه زمینهساز شکلگیری سنتی علمی شده است که امروز نیز تداوم دارد و باید بیش از پیش غنا یابد.
در جهان معاصر، ایدهی «ایران» با ابعاد تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و هویتی آن، در کانون توجه جامعه دانشگاهی و عموم مردم قرار گرفته است. پاسخ به نیازهای امروز جامعهی ایران در زمینه شناخت عمیقتر گذشته، بازاندیشی در میراث فرهنگی، و پیوند زدن این شناخت با مسائل کنونی، ضرورتی انکارناپذیر است. از همین رو، فعالسازی و یکپارچه کردن فعالیتهای ایرانشناسی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، گامی اساسی در مسیر تحقق رسالت این دانشکده است. چنین تلاشی نه تنها میتواند فعالیتهای پراکنده را به هم پیوند دهد و افقهای تازهای در مطالعات ایران بگشاید، بلکه میتواند بستر لازم را برای همگرایی میان پژوهشگران حوزههای گوناگون فراهم سازد و در نهایت، به تعمیق درک ما از ایران در همه ابعاد آن یاری رساند.
در همین راستا، رونمایی از نشان «ایرانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران» نمادی است از این پیوند میان گذشته و آینده. این نشان با دقت و تأمل طراحی شده و از دل میراث تصویری و معماری ایران برآمده است. بخش نخست این نشان، گل نیلوفر است؛ نقشی که از دیوارهای کاخ شوش، یکی از مهمترین مراکز تمدنی ایران باستان، الهام گرفته شده است. کاخ شوش با پیشینهای چند هزار ساله، جلوهای از شکوه معماری هخامنشی و بازتابی از ذوق هنری و باورهای فرهنگی ایران در روزگاران کهن به شمار میرود. گل نیلوفر، که در هنر هخامنشی و بسیاری از فرهنگهای شرق نماد جاودانگی، زایش و پیوستگی حیات بوده است، در این نشان یادآور استمرار فرهنگی ایران از گذشتههای دور تا به امروز است.
طرحی از ایوان مداین بنایی در قلب تاریخ ساسانیان
عنصر دوم این نشان، طرحی از ایوان مداین است؛ بنایی که در قلب تاریخ ساسانیان جای دارد و بهعنوان نمادی از شکوه معماری ایرانی در ایران باستان شناخته میشود. ایوان مداین با طاق عظیم و بینظیر خود نه تنها دستاوردی فنی در تاریخ معماری جهان است، بلکه نشانی از عظمت فرهنگی و سیاسی ایران در دورهای حساس از تاریخ آن محسوب میشود. قرار گرفتن طرح ایوان مداین در کنار گل نیلوفر، پیوندی نمادین میان دو دوره مهم از تاریخ ایران از هخامنشیان تا ساسانیان پدید آورده است؛ پیوندی که تداوم تاریخ و فرهنگ ایران را در سیر زمان نشان میدهد. در عین حال، رنگ سبز و نقطههای برگرفته از هنر خوشنویسی فارسی در دوران اسلامی نیز در طراحی این نشان حضور دارد؛ عناصری که نشانهای از پویایی و زنده بودن فرهنگ ایرانی در بستر تاریخاند و تداوم آن را تا دوره معاصر بهزیبایی بازتاب میدهند.
نشان «ایرانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران» بدینسان، نه تنها یک طرح هنری، بلکه بیانی تصویری از رسالت علمی این دانشکده است: پاسداشت میراث ایران، بازاندیشی در گذشته برای شناخت امروز، و گشودن افقهایی تازه برای آینده. این نشان در حقیقت یادآور آن است که ایرانشناسی در دانشگاه تهران ریشهای ژرف دارد و آیندهای روشن پیش رو خواهد داشت.
طراح این نشان محسن پیشدادی است و نشر سنگلج از طراحی آن حمایت مالی کرده است.
نظر شما