سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - کتاب «تاریخ روانکاوی: از فروید تا کنون» نوشته استفن ای. میچل و مارگارت جی. بلک با ترجمه علیرضا طهماسب و مجتبی جعفری از سوی نشر نو منتشر شده است. این کتاب کاوشی از تکامل نظریه روانکاوی از آغاز آن با زیگموند فروید تا تحولات معاصر ارائه میکند.
این کتاب دربردارنده ۹ فصل است که میتوان به «زیگموند فروید و سنت روانکاوی کلاسیک»، «روانشناسی ایگو»، «هری اِستَک سالیوان و روانکاوی بینشخصی»، «ملانی کلاین و نظریه کلاینی معاصر»، «مکتب روابط موضوعی بریتانیایی: رانلد فربرن و دانلد وینیکات»، «روانشناسی هویت و خود: اریک اریکسن و هاینتس کوهوت»، «تجدیدنظر طلبان فرویدی معاصر: اُتو کرنبرگ و روی شِیفِر و هانس لوئوالد و ژک لکان»، «اختلافات نظری» و «اختلافات تکنیکی» اشاره کرد.
«تاریخ روانکاوی» به گفته مترجمانش، شرحی آسانیاب از اندیشه روانکاوانه معاصر یا مجموعه آرای پسافرویدی است. این درآمد از اندیشه روانکاوانه مدرن، در کتاب با بهرهگیری از مطالعات موردی همراه شده است.
روانکاوی، سنتز روشنگری و رمانتیسم است
تاریخ روانکاوی راهنمای جامعی برای مکاتب فکری اصلی در روانکاوی عمل میکند و آن را به منبعی ارزشمند برای کسانی تبدیل میکند که علاقهمند به درک پیچیدگیهای روان انسان هستند. روانکاوی، سنتز روشنگری و رمانتیسم است. میراث عقلانی عصر روشنگری و تمایل به مطالعه پدیدههای نابهنجار و بیمارگون که مشخصه رمانتیسم است در روانکاوی به هم آمیخته است. روانکاوی روشی عقلانی در فهم ناعقلانیت است.
میتوان گفت تاریخ روانکاوی سرگذشت آراء و آثار و واگراییها و همگراییهای اصلاحگرانی است که در بسط و پرورش مخلوق فروید کوشیدند و هر یک از ظن خود یارش شدند و آنچه را درست و مفید میپنداشتند از آن برگرفتند و باقی را کمابیش فرونهادند. از این رو است که در این کتاب، میچل و بلک از شرح آرای یونگ و آدلر یا آبراهام و فنیشل چشم پوشیده و تلاش خود را مصروف روایت قصه روانکاوی اصلاحگر کردهاند.
نویسندگان با تشریح مشارکتهای بنیادین زیگموند فروید که کارهای پیشگامانهاش در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، پایههای روانکاوی مدرن را ایجاد کرد، شروع میکنند. آنها مفاهیم کلیدی فروید، از جمله ناخودآگاه، عقده ادیپ، و مکانیسمهای دفاعی را مورد بحث قرار میدهند و بر تأثیر انقلابی آنها بر درک رفتار انسان و فرآیندهای ذهنی تأکید میکنند. همچنین توضیحات روشنی از نظریههای فروید ارائه میکنند و آنها را برای خوانندگانی که ممکن است در تفکر روانکاوانه تازه وارد باشند، در دسترس قرار دهند.
روانکاوی سرزمینی هممرز و همسایه با سه اقلیم
مولف در جایی دیگر از کتاب روانکاوی را به سرزمینی تشبیه میکند که هممرز و همسایه با سه اقلیم: ادبیات و روانپزشکی و روانشناسی است. سپس میگوید: «دلمشغولی مشترک روانکاوی و ادبیات هستی آدمی و پیچیدگیها و تناقضهای درونی و غنای حیات عاطفی اوست. ادبیات ابزاری است برای توصیف یا نمادپردازی تجارب درونی آدمی اما هدف روانکاووی نه فقط توصیف دقیق دنیای درونی که فهم آن است. هر چند روانکاوی وامدار ادبیات است، در سنت علوم تجربی غربی ریشه داردف یعنی فهم وجهی از تجربه آدمی از جهان، خاصه تجربهاش از جهان درونی و شخصی خود.»
نویسندگان در کتاب «تاریخ روانکاوی» نشان میدهند که چگونه هر تحول نظری به درک عمیقتر و ظریفتر ذهن انسان کمک کرده است. آنها گفتگوی مداوم بین مکاتب مختلف فکری و روشهایی را که نظریه روانکاوی در پاسخ به بینشهای بالینی جدید و تغییرات فرهنگی تکامل یافته است، برجسته میکنند. یکی از نقاط قوت کتاب، سبک نوشتاری روشن و جذاب آن است. نویسندگان موفق میشوند مفاهیم نظری پیچیده را بدون ساده سازی بیش از حد در دسترس قرار دهند. استفاده آنها از نمونههای موردی و تصاویر بالینی به زنده کردن نظریهها کمک میکند و نشان میدهد که چگونه میتوان آنها را در عمل درمانی به کار برد.
میراث فروید چه بوده است؟
فروید همواره بزرگترین دستاوردش را کشف معنای رویا میدانست. به این دلیل که در داستان رویا رمز و رازهایی نهفته است که از ذهنیت آدمی پرده برمیدارد. روانکاوان پس از او میخواستند نشان دهند که همه این داستانهایی که از خودمان برای خودمان تعریف میکنیم روایت و پرداخت ثانویهای است از طیف گسترده و گوناگونی از پارههای زندگی روانی گذشته و حال ما، یعنی امیال و آرزوها و خیالات و ادراکات و بیمها و امیدهایمان. فروید روانکاوی را در مقام جنبش شبهسیاسی و نیز علم تجربی از نزدیک میپایید و عنان آن را محکم به دست داشت.
کیهانشناسان بر این باورند که در لحظات اولیه انفجار بزرگ تغییراتی جزیی در چگالی فوقالعاده فشرده ماده پدید آمد. بدون این تغییرات، کیهان به ناگزیر همواره یکشکل و یکنواخت میبود. همین تغییرات جزیی امکان داد تا ماده در قالب کهکشانهای مجزا و جهانهای درون آنها منجمد شود و شکل بگیرد. همانگونه که کیهانی که در آن زندگی میکنیم صرفاً و تماماً زاده انفجار بزرگ است، کیهان روانکاوی نیز صرفاً و تماماً زاده کشفیات فروید است. غنا و غلظت دستاوردهای فروید شگفتآور است و نسل دوم نظریه پردازان روانکاوی وجوه دیگر آن را پرورش دادند.
میچل در پیشگفتارش بر کتاب میگوید: «روانکاوی، دیگر نه صرفاً رشتهای تخصصی و علمی در درون فرهنگ، که شیوهای از تفکر است و رویکردی به تجربه انسانی که مولفهای از فرهنگ شده و بر تجربهای که از خود و ذهنمان داشتهایم، سایه انداخته است. او معتقد است شاخصترین یافتههای فروید که در زمانهاش، بیشترین مناقشهها را برانگیختند، امروز تبدیل به مفاهیمی متداول شدهاند. میچل میگوید تصویر روانکاوی به منزله چیزی که رفتهرفته موضوعیتش را از دست میدهد، از حقیقت دور است و دلمشغولی آثار روانکاوانه معاصر و درمان روانکاوانه کنونی، ازجمله ماهیت ذهنی و آفرینش معانی شخصی و خلاقیت و جایدادن ذهن در بستر فرهنگ و زبان و تاریخ، اصلیترین دلمشغولی زمانه ماست.»
آیا روانکاوی خلاقیت و شور و شوق را نابود میکند؟
در بخشی از کتاب میخوانیم: «روانکاوی در سراسر تاریخش این هراس عمیق را برانگیخته که ممکن است خلاقیت و شور و شوق را نابود کند. بسیاری از هنرمندان میپندارند روانکاوی خلاقیتشان را تهدید میکند؛ آنان از این میترسند که بینش روانکاوانه، در کنار التیام رنج نوروتیک، سرچشمه الهام هنریشان را نیز بخشکاند. همانگونه که ریلکه گفته است، «ترسم این است که چون اهریمنانم ترکم گویند، فرشتگانم نیز پر بکشند».
استیون میچل، این اثر را در سال ۱۹۹۵ منتشر کرد و سال ۲۰۰۰ درگذشت. به همیندلیل فرصت ارائه ویراست تازه از آن را پیدا نکرد. به همیندلیل همسرش مارگارت بلک اینکار را در سال ۲۰۱۶ به سرانجام رساند. ترجمه فارسی ارائه شده از اینکتاب هم براساس ویراست جدید آن است.
کتاب «تاریخ روان کاوی: از فروید تا کنون» نوشته استفن ای. میچل و مارگارت جی. بلک با ترجمه علیرضا طهماسب و مجتبی جعفری در ۴۹۴ صفحه و قیمت ۵۷۰ هزار تومان از سوی نشر نو منتشر شده است.
نظر شما