سمانه شهری‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گرگان، با اشاره به رونمایی کتابش در آیین اختتامیه زیست بوم فرهنگی و هنری گلستان با نگاهی به زیست عفیفانه و نشاط اجتماعی با رویکرد استعدادیابی در حوزه مد و لباس ایرانی اسلامی که با حضور جمعی از مسئولان و هنرمندان در تالار فخرالدین اسعد گرگانی برگزار شد، گفت: کتاب «درآمدی بر انسان‌شناسی فرهنگی پوشاک سنتی» به همت انتشارات امرتات در ۱۱۶ صفحه و قطع وزیری و شمارگان ۵۰۰ نسخه روانه بازار نشر شده است.
وی با اشاره به اینکه کتاب در چهار فصل قلمی شده است، افزود: شناختی بر فرهنگ، انسان‌شناسی فرهنگی، آمیختگی فرهنگی در پوشاک اقوام ایرانی و دستاوردهای پژوهشی عناوین این کتاب پژوهشی و کاربردی را تشکیل می‌دهند.
سمانه شهری‌نژاد با تاکید بر اینکه برای او حوزه پوشاک بومی و محلی (سنتی) همیشه گیرا بوده و جای بحث داشته است، ادامه داد: پوشاک بومی و محلی در درون خود، میراث فرهنگی ملموس و ناملموس و به نوعی میراث کهن اجداد را به همراه داد.
وی خاطر نشان کرد: همین امر نشانگر اصالت، هویت، ارزش و اعتبار زندگی جمعی نیاکان است و به اعتبار سابقه آموزشی و پژوهشی و نیز فرهنگی و هنری از مدرسه تا دانشگاه توانستم در این مسیر ثابت قدم باشم و به پشتوانه حضور در روستاها برای پژوهش میدانی، سبک زندگی راستین که پر از تداوم، عشق و محبت، حجب و حیا، ایمان و صداقت، ایثار و بزرگی است را فرا بگیرم.
شهری‌نژاد افزود: یعنی آن چیزی که جامعه امروز برای بقا به آن نیاز دارد؛ بخشی از اطلاعات حوزه انسان‌شناسی فرهنگی پوشاک برگرفته از باورهای زنان و مردان کوچه و بازار و روستاییانی است که در کنار بخاری هیزمی، صداقت را بر سفره‌هایشان پهن کرده‌اند. به عبارتی دیگر یعنی تلفیقی از تلاش و استمرار و هماهنگی؛ تا آنچه به دست مخاطب می‌رسد، بر دل بنشیند.
وی در خصوص تازه‌ترین اثر قلمی شده‌اش گفت: کتاب «درآمدی بر انسان‌شناسی فرهنگی پوشاک سنتی» تلاشی است برای ارائه روایتی تحلیلی توصیفی در مورد یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرهنگ یعنی پوشاک که با در نظر گرفتن به مقوله فرهنگ و انسان‌شناسی به آن پرداخته‌ام.
شهری‌نژاد با اشاره به اینکه رویکرد محوری کتابش مسئله انسان‌شناسی است، افزود: مطالعه این علم ما را به شناخت دانش فرهنگی، ارزش‌ها، هویت، باورها، فرهنگ، زبان، پدیده‌های طبیعی، دگرگونی‌های محیطی انسان در زندگی و… آشنا می‌کند.
وی ادامه داد: انسان‌شناسی برای شناخت فرهنگ، به شناخت فرآیند درون فرهنگی، توده مردم؛ دانش عامه مردم همان فولکلورها، آداب و رسوم، باورهای یک قوم یا ملت از طریق آن شناخت، برای یافتن به آنچه در سراسر زندگی خود به افسانه‌ها، اسطوره‌ها روی آورده، تا به پاسخ پرسش‌ها درباره انسان بپردازد.
پژوهشگر گلستانی ضمن دعوت از علاقه‌مندان به مطالعه تازه‌ترین اثرش که روانه بازار نشر شده است، گفت: کتاب تخصصی حاضر برای مطالعه مخاطبان به مقوله فرهنگ و انسان‌شناسی فرهنگی پوشاک نوشته شد و موضوع ارائه شده در آن قابلیت تحلیل پوشاک در بین الملل را نیز دارد.
وی در ادامه به برخی از دستاوردهای پژوهشی‌اش در مسیر تألیف تا انتشار کتابش اشاره کرد و گفت: نوع پوشاک و نحوه پوشش مردم هر جامعه در هماهنگی کامل با محیط زیست و شیوه زندگی و معیشت مردمان آن جامعه است و مقایسه بین نوع پوشاک و نحوه پوشش جوامع بشری در مناطق مختلف کره زمین از نقاط سردسیر تا گرمسیر به نیکی صفت این نظر را تایید می‌کند؛ هرچند با این حال در جامعه نیز تنوع در نوع پوشاک همواره دیده می‌شود.
شهری‌نژاد با اشاره به اینکه برخی از آداب و رسوم رایج در بین اقوام گشایش مدخلی بر تاریخ فرهنگی آنها بوده است، افزود: پوشیدگی لباس زنان و مردان، شرایط جغرافیایی را به وضوح نشان می‌دهد، طوری که پوشاک مردان از پشم و پوست بوده و زنان از چندلایه پوشاک و پیشانی‌بند، چادر شب به دور کمر و ساق پیچ استفاده می‌کردند.
وی با تاکید بر اینکه شرایط جغرافیایی به طور کامل بر این پوشیدگی استنباط نمی‌کند، بلکه بر اساس مجسمه‌های به جا مانده، کتیبه‌ها و نقش‌برجسته‌های تاریخی چنین استنتاج کرده‌اند که گرما و سرما عامل اصلی اختیار پوشاک نبوده و زنان نامبرده در بین اقوام از باورهای دینی تأثیر گرفته‌اند؛ چرا که در پوشش مردان و زنان هر منطقه، حجاب و پوشیدگی، محجوب و عفیف ماندن دیده می‌شود.
شهری‌نژاد ادامه داد: در مجموع علت آن حیا بوده است. حیایی که در باورهای زنان و دختران هر منطقه به جا مانده است و به مرور زمان شرایط اجتماعی و فرهنگی و سیاسی مانع استفاده از این پوشاک در زندگی روزمره شده است.
وی در ادامه ضمن اشاره به برخی دیگر از مولفه‌ها، دست به نتیجه‌گیری زد و گفت: در یک نگاه کلی اینگونه می‌توان نتیجه‌گیری کرد که انسان‌شناسی فرهنگی پوشاک اقوام، کارکردی نمادین، فرهنگی، اجتماعی و هویتی دارد. آنچنان که قوم را به ساختاری یکپارچه و پایدار تبدیل کرده و دارای فرم و کارکرد اجتماعی بوده که همواره از اصالتی خاص اقوام برخوردار است.
پژوهشگر گلستانی افزود: با این تفاسیر یکی از مؤلفه‌های اساسی در فرهنگ مردم، اعتقادات و باورهای فرهنگی است که پوشاک سنتی اقوام ایرانی را به نمادهای فرهنگی تبدیل کرده و در پوشاک سنتی، نقوش سوزن دوزی و رنگ جایگاه ویژه‌ای دارد.
وی گفت: همچنین نوع پوشاک و نحوه پوشش مردم، در هماهنگی کامل با محیط زیست و شیوه زندگی و معیشت آن‌هاست و شاخصه‌های بصری رنگ، این نیاز جوامع را باز می‌تاباند که شرایط اقلیمی و جغرافیایی، آنجا که خورشید بیشتر می‌تابد، رنگ‌ها گرمتر و پر رنگ‌تر نمایان می‌شوند، زیرا انسان هر جا که باشد از طبیعت ایده گرفته و با آن سازگاری ایجاد کرده است.
به گزارش ایبنا، سمانه شهری نژاد، متولد ۱۳۶۳ در گرگان، محقق و مؤلف مطالعات فرهنگی پوشاک و دانش آموخته دکترای پژوهش هنر و مدرس دانشگاه است که تا به امروز از وی کتاب‌هایی با عناوینی چون تاریخ پوشاک گلستان، مختصری در باب هنر ایرانی، پوشاک ایران فرهنگی، نساجی سنتی در چهارسوی کهن‌دیار، مجموعه شعر دست اول و پوشاک اقوام گلستانی در عروسی روانه بازار نشر شده است.
نظر شما