خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-هادی حسینی‌نژاد: بررسی آمارهای نشر می‌تواند روند صعودی یا نزولی صنعت نشر را در بازه‌های مختلف زمانی روشن کند؛ بنابراین هرچقدر که آمارها، شاخصه‌های جزئی‌تر را شامل بشوند، کارایی بیشتری برای مدیران و سیاست‌گذاران این صنعت خواهند داشت. اطلاعات نشر ایران که نهاد رسمی تهیه و ثبت آن موسسه خانه کتاب است، به‌دلیل ساختارهای سنتی، فاقد برخی از شاخصه‌ها است که شاید مهمترین آن‌ها، میزان فروش کتاب (تعداد و رقم) باشد. به عبارت دیگر از آنجایی که سیستم جامعی برای ثبت فروش کتاب در کتاب‌فروشی‌ها و مراکز نشر وجود ندارد، امکان تهیه آمار فروش و به‌تبع آن، تحلیل‌های آماری روی وضعیت بازار هم موجود نیست.
 
مطابق با جداول آماری خانه کتاب، اطلاعات صنعت نشر، معطوف به ثبت اطلاعاتی می‌شود (نوبت چاپ، تعداد شمارگان، قیمت و...) که ناشر در شناسنامه کتاب قید کرده است و تجربه نشان داده در بسیاری از موارد، این اطلاعات با واقعیت بازار کتاب فاصله دارد؛ خصوصا در صحتِ شمارگان. اما با این اوصاف و در خصوص اطلاعات مالی، خانه کتاب با ضرب بهای هر نسخه در تعداد شمارگان و جمع مبلغ کلی تمام کتاب‌ها، به شاخصه «قیمت کل» می‌رسد.
 
فروش 27برابری کتاب در آمریکا نسبت به ایران
مطابق با آمارهای بازار کتاب در سال 1397، تعداد 101هزار و 436 عنوان کتاب منتشر شده که مجموعا شمارگان آن‌ها، 140میلیون و 46هزار و 254 نسخه بوده است. قیمت کل این کتاب‌ها نیز معادل بوده با 2696 میلیارد تومان. اما چنانچه گفته شد، اطلاعاتی درباره اینکه چه میزان از شمارگان ثبت شده (با توجه به رواج چاپ دیجیتال و انتشار مقطعی و محدود از سوی ناشران) واقعا به بازار کتاب رفته و چه میزان از آن‌ به فروش رفته است، وجود ندارد.

اما اگر در خوشبینانه‌ترین حالت، فرض کنیم که میزان فروش کتاب در سال، برابر است با قیمت کتاب‌های منتشر شده در آن سال، باز هم با صنعت نشر کشورهای توسعه یافته فاصله زیادی داریم؛ به عنوان مثال رقم فروش کتاب آمریکا در سال 2018 معادل بوده است با 7/29 میلیارد دلار؛ یعنی چیزی حدود 72هزار و 900 میلیارد تومان که می‌شود 27برابر رقم کتاب‌های منتشر شده در یک سال نشر ایران!
 
مروری بر آمارهای جهانی فروش کتاب^*
با پایان سال 2018 و فرارسیدن کریسمس، آمارهای فدراسیون ناشران اروپا و اتحادیه جهانی ناشران در سال 2017 منتشر شد که رقم 22/2 میلیارد یورو فروش را نشان داد. اکثر بازارهای کتاب در جهان با درصدی رشد همراه بود و مطابق با گزارش فدراسیون ناشران اروپا، ارزش کل بازار کتاب اروپا 36 تا 38 میلیارد یورو برآورد شد که شامل 610هزار عنوان کتاب منتشر شده جدید در این سال می‌َشود؛ کتاب‌های یکه از سوی ناشرانی منتشر شده که حدود 130هزار نیرو را به خدمت گرفته‌اند و اگر کل زنجیره نشر را درنظر بگیریم، تعداد آن‌ها به
به بیش از نیم میلیون نفر می رسد.
 
سهم 69درصدی کتاب‌فروشی‌های فیزیکی از بازار 2018 ایتالیا
اولین کشورهای اروپایی که داده‌های مربوط به سال 2018 خود را منتشر کردند، ایتالیا و آلمان بودند. ارقام انجمن ناشران ایتالیا پس از یک سال بسیار موفق (سال 2017 که در آن شاهد رشد 5/8 درصدی بازار کتاب بودند) اندکی کاهش یافت (به اندازه 0/4٪). در این کشور، همچنان کتاب فروشی‌های فیزیکی بر بازار کتاب تسلط دارند و 69٪ از فروش را به خود اختصاص می دهند و کتاب‌های الکترونیکی 5٪ از گردش مالی را تشکیل می دهند.
 
رشد فروش آثار غیرداستانی در آلمان
آمارهای بازار کتاب برای کشور آلمان؛ بعد از فقری که در سال 2017 وجود داشت، در سال 2018 با افزایش بسیار ناچیز یک دهم درصدی در کلیه کانال‌های فروش کتاب (از جمله آمازون) روبه‌رو بود. در این میان، آثار غیر داستانی 5/5درصد و کتاب‌های کودک 3/3درصد رشد داشتند.
 
افزایش 330میلیون‌دلاری فروش کتاب در آمریکا اما خارج از اروپا ، انجمن ناشران آمریکایی آخرین آمار خود را برای سال 2018 منتشر کرد که این آمار بازه زمانی ژانویه تا نوامبر 2018 را شامل می‌شود. مطابق با این اطلاعات، سرانه مطالعه رشد مثبتی داشته و ناشران درآمد خود را با فروش کتاب به کتابفروشی‌ها ، عمده فروشان، مصرف کنندگان و خرده فروشان آنلاین و غیره به دست می‌آورند.
 
در مجموع رقم فروش کتاب در آمریکا (در بازه زمانی مورد اشاره) 7/29 میلیارد دلار بوده که با رشد با 330/3 میلیون دلاری نسبت به بازه زمانی سال قبل (2017) بیانگر افزایش 4/7٪ است.
 
چین؛ افزایش استفاده از کتاب‌فروشی‌های آنلاین
در چین ، آژانس خبری شین هوا از افزایش 11/3 درصدی خرده فروشی کتاب خبر داد که مبلغ فروش 13/1 میلیارد دلاری را برای بازار کتاب این کشور به همراه دشته است. در سال 2018 مجموعا 203هزار عنوان کتاب جدید در این کشور منتشر شد و خرید از طریق فروشگاه‌های آنلاین در این سال با 27 درصد افزایش و فروش در کتاب فروشی‌ها 6/69٪ کاهش را نشان می‌دهد.
 
نگرانی ناشران اسپانیایی از بازار کتاب‌های دیجیتال
انجمن ناشران اسپانیا نیز طی گزارشی اعلام کرد که نشان می‌داد در سال 2018 میلادی 67/2٪ مردم این کشور کتاب خوانده‌اند. مطابق با این گزارش كسانی كه کتاب‌های الکترونیکی می‌خوانند نسبت به طرفداران کتاب‌های کاغذی، بیشتر تمایل دارند که کتاب‌های بیشتری بخوانند اما مساله نگران‌کننده در این کشور آن است که 79٪ از کتاب‌های دیجیتالی که در سال 2018 خوانده شده، بدون پرداخت هزینه برای آن‌ها به‌ دست مخاطبان رسیده است.
 
* منبع: گزارش منتشر شده از سوی انجمن ناشران جهان (International Publishers Association )