به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «پژوهش‌های علمی در قرآن»، شامگاه چهارشنبه 1 خرداد، با سخنرانی میکائیل بهاری، در غرفه موسسه خانه کتاب در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.
وی در این نشست با این طرح این پرسش که چرا با وجود پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی، بازهم نابسامانی‌های فکری و روحی وجود دارد و بشر احساس آرامش نمی‌کند؟، گفت: این چراها، نیاز به یک بازنگری در جهان‌بینی را بوجود می‌آورد. اصلاح نگرش‌ها و ارزش‌ها، یک ضرورت برای اصلاح نابسامانی‌های روحی است. اولین مسئولیت انسان در این زمینه، کسب علم و آگاهی است که زیربنای تمام شئونات زندگی انسان است.
اسلام برای علوم ارزش بسیار قائل است
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین و علوم قرآنی، ادامه داد: حال این سوال مطرح است که آیا بشر با عقلانیت خود می‌تواند به علم و آگاهی برسد؟ کلام وحی در آیه 18 سوره آل عمران، این‌گونه پاسخ داده است: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۱۸﴾ خدا كه همواره به عدل قيام دارد، گواهى مى‌دهد كه جز او هيچ معبودى نيست و فرشتگان [او] و دانشوران نيز گواهى مى‌دهند كه جز او كه توانا و حكيم است، هيچ معبودى نيست.» مقام علم آنقدر بالاست که خداوند متعال در این آیه، نام ارباب علم و دانشمندان را در کنار نام خود و فرشتگان آورده است.
بهاری تصریح کرد: همچنین در آیه 78 از سوره مبارکه نحل آمده: «وَ اَللّٰهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهٰاتِكُمْ لاٰ تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ جَعَلَ لَكُمُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْأَبْصٰارَ وَ اَلْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿٧٨﴾ خداوند شما را از شکم مادرانتان خارج نمود درحالى‌که هیچ‌چیز نمى‌دانستید و براى شما، گوش و چشم و عقل قرار داد، تا شکر نعمت او را به جا آورید.» این آیه نشان می‌دهد که پایه‌گذار تمام علوم بشری، ذات مقدس پروردگار است. یک نکته ظریف علمی در این آیه این است که چرا سمع (شنوایی) به‌صورت مفرد و ابصار (بینایی) به‌صورت جمع آمده است؟ با تحقیقات دانشمندان مشخص شد که سیگنال‌های شنوایی در یک نقطه از مغز پردازش می‌شود، ولی سیگنال‌های بینایی در چندین نقطه از مغز پردازش می‌شوند. خداوند علاوه بر حواس پنجگانه بشر، «افئده» را هم ذکر کرده است. هنوز دانشمندان متوجه نشده‌اند که چرا عقل یکی از ورودی‌های انسان مطرح شده، البته روانشناسان بحث‌هایی را درباره تله‌پاتی مطرح کرده‌اند.
وی با بیان اینکه اسلام برای علوم ارزش بسیار قائل است، افزود: شروع اسلام با خواندن بوده است: «اقرأ باسم ربک الذی خلق ...». در بسیاری از آیات، خداوند معیار زندگی را معرفت ذکر کرده است. ازجمله در آیه 2 سوره جمعه که می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَ الْحِکْمَةَ و َإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ. اوست آن کس که در میان بیسوادان فرستادهاى از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت بدیشان بیاموزد و آنان قطعا پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند.» یک معجزه بزرگ الهی است که از یک جامعه امی، پیامبری برمی‌خیزد که پرچم‌دار علم و معرفت است.
پیامبران آمده‌اند تا عقل و علم بشر را تکمیل و رشد دهند
این پژوهشگر در ادامه گفت: با آن پیشینه درخشان علمی، امروز چرا ما مسلمانان با جمعیتی بیش از یک میلیارد، عقب مانده‌ایم و به انواع گرفتاری‌ها دچار شده‌ایم؟ اینها همه ناشی از آن است که از قرآن و تعالیم آن فاصله گرفته‌ایم. پس ضرورت است که به این کتاب آسمانی روی آوریم و گوشه‌هایی از تذکرات علمی قرآن را بیان و به‌کار بندیم. قرآن دریای بیکرانی است که عمق ندارد و هرکس به قدر ظرفیت خود می‌تواند از آن بهره گیرد. کسی که به قرآن روی آورد، لذت و شیرینی وصف‌نشدنی نصیبش می‌شود. خداوند در آیه 9 سوره اسراء می‌فرماید: «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَ یُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً کَبِیراً. این قرآن، به راهى که استوارترین راه‌هاست، هدایت مى‌کند و به مؤمنانى که اعمال صالح انجام مى‌دهند، بشارت مى‌دهد که براى آن‌ها پاداش بزرگى است.»
بهاری با اشاره به اینکه در زمینه نیاز به بهره‌گیری از آیات قرآن برای پیشرفت و سعادتمندی، شبهاتی نیز مطرح است، بیان کرد: ازجمله شبهات این است که، با وجود عقل و علم، چه نیازی به وحی است؟ هیچ دینی مثل اسلام، برای عقلانیت اهمیت قائل نشده است. عقل و علم برای تکمیل شدن، به وحی نیاز دارند. گرایش به اصول دین هم در اسلام، تحقیقی و مبتنی بر عقلانیت است. پیامبران آمده‌اند تا عقل و علم بشر را تکمیل و رشد دهند. کسانی که نسبت به وحی بی‌اعتنا هستند، از شناخت بسیاری از علوم هستی محروم می‌مانند. منبع وحی، علم بی‌نهایت است.
کتاب آسمانی، مانند دفترچه راهنما است
وی ادامه داد: این سوال نیز از سوی برخی مطرح می‌شود که بشر چه نیازی به کتاب آسمانی دارد؟ کتاب آسمانی، مانند دفترچه راهنما است. در سوره الرحمن آمده «الرَّحْمَنُ (1) عَلَّمَ الْقُرْآنَ (2) خَلَقَ الْإِنْسَانَ (3)...» یعنی ابتدا خداوند رحمان، قرآن را آموخت و در ادامه به خلقت بشر می‌رسد. کسانی که به‌جای قانون خداوند، به سراغ قوانین بشری می‌روند، مانند این است که دفترچه راهنمای خداوند را کنار می‌گذارند.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین و علوم قرآنی در بخش پایانی سخنانش، نظر برخی دانشمندان و علمای مطرح جهان ازجمله گوته، ولتر، توماس کارلایل و جِرنیه را در مورد قرآن، بیان کرد.
پنجشنبه ۲ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۵:۵۵
نظر شما