خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - ساره گودرزی؛ پس از تصویب ماده واحده معافیت مالیاتی ناشران و کتاب‌فروشان در اردیبهشت سال ۱۳۸۰، در دی ماه همان سال در بازنگری قانون مالیات‌های مستقیم، موسسات فرهنگی-هنری دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از پرداخت مالیات معاف شدند .
 
اما مساله از جایی شروع شد که در این قانون نامی از معافیت مالیاتی کتاب‌فروشان برده نشد؛ زیرا به زعم سازمان امور مالیاتی و وزارت ارشاد وقت، کتاب‌فروشی‌ها فعال فرهنگی نبودند. هرچند طی دو سال وزارت ارشاد با اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران تعامل و همکاری داشتند و در نهایت فهرست کتاب‌فروشان اتحادیه برای معافیت مالیاتی تایید شد و کتاب‌فروشی‌ها نیز مدتی از پرداخت مالیات معاف شدند.
 
همه این کوشش‌ها برای معافیت مالیاتی ناشران و کتاب‌فروشان طی بیش از یک دهه، حاصل نامه‌نگاری‌های مسئولان اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان با رؤسای جمهور وقت و وزرای اقتصادی ‌همچنین  گفت‌وگو با رؤسای سازمان امورمالیاتی بود تا با توجیه آن‌ها، هدف اصلی چرخه‌ تولید، توزیع و فروش کتاب را تبیین و شرایط عاملان صنعت نشر را برایشان روشن کند. در این میان وضعیت قانونی‌ که پدید آمده حاصل تلاش‌ها و پیگیری‌های فراوانی است که معافیت مالیاتی ناشران و سرانجام کتاب‌فروشان را محقق کرد.
 
نکته‌های کلیدی
اما به گفته بسیاری از اهالی نشر، برای ناشران و کتاب‌فروشان هم همچون دیگر کسب و کارها موانعی وجود دارد، از روند دریافت مجوز نشر کتاب تا مجازات‌های بیمه‌ای، عوارض کسب، مشکلات مالیاتی، هزینه‌های مخابراتی، معافیت بیمه تامین اجتماعی سهم کارفرمای کتاب‌فروش، تعرفه‌های فرهنگی مصارف برق و آب برای کتاب‌فروشی‌ها که اغلب آن‌ها در بند "ج" ماده ۹۳ قانون برنامه ششم توسعه ذکر شده است.
 
تمام صاحبان مشاغل (حقیقی) باید اظهارنامه‌ مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی‌ سال گذشته را تا پایان خرداد ماه یعنی تنها سه روز دیگر، به صورت الکترونیکی (اینترنتی) تسلیم کنند، اما مساله اینجا است که در حوزه نشر؛ ناشران و کتاب‌فروشان با نکات کلیدی و کاربردی ارائه این اظهارنامه با مشکلاتی روبرو هستند.
 
به همین بهانه سراغ نیایش سرامی؛ مدیر نشر باد رفتیم تا درباره مشکلات اینروزهای دست‌اندرکاران حوزه نشر در حوزه اظهارنامه‌های مالیاتی برایمان بگوید. او با بیان اینکه برای آشنایی بیشتر با قانون و مقررات مالیات بر درآمد مشاغل، چند نکته کلیدی، کاربردی و مهم باید رعایت شود، گفت: ناشرانی که  به‌تازگی کسب و کار خود را راه‌اندازی کرده‌اند مکلف‌ هستند در مدت مدت چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت، محل شغل خود را به صورت کتبی به اداره‌ امور مالیاتی اعلام و نسبت به تشکیل پرونده اقدام و شماره کلاسه‌ پرونده دریافت کنند زیرا برای تکمیل اظهارنامه‌ مالیاتی به این شماره همراه با کد واحد مالیاتی‌شان نیاز دارند.
 
وی ادامه داد: همچنین صاحبان مشاغل مکلفند با مراجعه به سامانه‌ عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی www.tax.gov.ir نسبت به ثبت نام الکترونیکی و دریافت شماره اقتصادی اقدام کنند و مودیان باید پس از انجام ثبت‌نام مرحله اول، نام کاربری و رمز عبور دریافت و در نهایت مراحل ثبت نام خود را کامل کنند.
 
وی با اشاره به اصلاحیه‌ مصوب سال ۱۳۹۴ قانون مالیات‌های مستقیم، درباره گروه‌بندی صاحبان مشاغل بر اساس حجم و یا نوع فعالیت، توضیح داد: گروه اول شامل صاحبان مشاغلی هستند که بیشتر از مبلغ سه میلیارد تومان فروش کالا و خدمات در سال قبل داشته‌اند که این دسته از مودیان باید دفاتر روزنامه و کل یا سایر دفاتر را ارائه دهند، همچنین مودیان برای ثبت و پلمپ دفاتر روزنامه و کل باید پیش از شروع سال مالی با مراجعه به سامانه‌ جامع ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری درخواست خود برای دریافت دفاتر را ثبت و مراحل لازم برای دریافت دفاتر پلمپ شده را بر اساس دستورالعمل موجود در این سامانه طی و کد رهگیری دریافت کنند.
 
سرامی با اشاره به گروه دوم گفت: این گروه صاحبان مشاغلی هستند که بین یک تا سه میلیارد تومان فروش کالا و خدمات در سال قبل داشته‌اند که این دسته از مودیان نیز باید اسناد و مدارک معاملات از قبیل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه‌ خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا و صورت درآمد و هزینه‌ ماهانه و سالانه‌ خود را ارائه دهند.
 
وی از صاحبان مشاغلی که کمتر از یک میلیارد تومان فروش کالا و خدمات در سال قبل داشته‌اند به عنوان گروه سوم نام برد و یادآور شد: این دسته از مودیان نیز باید خلاصه درآمد و هزینه سالانه را ارائه دهند که در این میان بیشتر ناشران و کتاب‌فروشان در این دسته قرار می‌گیرند.
 
مدیر نشر باد با اشاره به نکته‌ای کلیدی در این حوزه، توضیح داد: طبق قانون صاحبان مشاغل بیش از یک محل فعالیت برای یک مجوز خاص داشته باشند یا در یک محل بیش از یک فعالیت شغلی داشته باشند، باید یک ثبت‌نام برای تمام مکان‌ها یا فعالیت‌های شغلی انجام دهند و یک اظهارنامه ارائه دهند. مثلاً اگر در یک مکان هم کتاب‌فروشی دارند و هم انتشاراتی ولی کارفرما یک شخص باشد، ارائه‌ تنها یک اظهارنامه کافی است. البته بهتر آن است که برای ثبت اظهارنامه فعالیت نشر را انتخاب کنند.
 
سرامی یادآور شد: اگر یک مودی‌ فعالیت‌های مختلف در محل‌های متعدد داشته باشد باید برای هر یک از محل‌های فعالیت خود به صورت مجزا ثبت نام کند و اظهارنامه مالیاتی تسلیم کند، مثلاً اگر هم کتاب‌فروشی دارید و هم دفتر انتشارات اما این دو، در دو مکان مختلف قرار دارند باید برای هر کدام یک اظهارنامه‌ جداگانه تسلیم کنید.
 
دردسر اختلاف برداشت
طبق بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم موسسات مطبوعاتی و انتشاراتی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دارند از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند. طبق توافق وزارت ارشاد و سازمان امور مالیاتی از سال ۹۳ کتاب‌فروشی‌ها هم مشمول این معافیت قرار گرفتند اما چون کتاب‌فروشی‌ها از اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان مجوز کسب خود را دریافت می‌کنند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اختیار خود را در این زمینه به اتحادیه تفویض کرد و کتاب‌فروشانی که دارای مجوز کسب از اتحادیه هستند مشمول این معافیت قرار گرفتند.
 
برای اطلاع بیشتر از جزئیات این مسئله و چرایی گله‌های اهل نشر در اجرای قانون فوق سراغ ابوالقاسم شهلایی مدیر مسئول انتشارات نقش و نگار رفتیم. او در این زمینه توضیح داد: با وجود صراحت نص قانون، همیشه اختلاف برداشت بین سازمان امور مالیاتی و اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان وجود داشته و دارد و این اختلاف عمدتا در آیین‌نامه‌های اجرایی است که  سازمان هرچند یک‌بار ابلاغ می‌کند. در گذشته، اختلاف‌ها بیشتر درباره شمول یا عدم شمول قانون بر مصادیق خاص بود که بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات مثلا کتاب‌فروشان را نیز دربر می‌گیرد یا نه، اما الان اختلاف در نحوه اجرای موادی مثل ماده ۹۵ قانون‌‌ مالیات‌های مستقیم است.
 
وی در این زمینه به ایبنا توضیح داد: یکی از مشکلات این است که آیین‌نامه‌های اجرایی سازمان معمولا هر چندگاه یک‌بار تغییر می‌کند و همواره هم ابهام دارد؛ مثلا اینکه آیا صرف تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای ناشران و کتاب‌فروشان کافی است یا آن‌ها باید اسناد و مدارک مالی هم ارائه کنند، یا اینکه آیا لازم است گزارش‌های فصلی توسط ناشران و کتاب‌فروشان داده شود یا نیازی به این گزارش‌ها نیست چون وقتی صنفی مشمول معافیت قرار می‌گیرد ارائه ریز اسناد مالی و گزارش فصلی ضرورتی جز دردسر برای صنف نشر و سازمان مالیاتی ندارد.
 
نماینده اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران در هیات رسیدگی به اختلاف‌های مالیاتی افزود: البته بعضی از کارشناسان دقیق‌تر سازمان امور مالیاتی قبول دارند که وقتی صنفی مشمول معافیت قرار گرفت حتی دیگر تسلیم اظهارنامه هم ضرورت ندارد، اما به هر حال، طرفین یعنی اتحادیه و وزارت ارشاد از یک طرف و سازمان امور مالیاتی از طرف دیگر پذیرفته‌اند که ناشران و کتاب‌فروشان هر سال اظهارنامه‌های مالیاتی ارایه دهند. البته این لزوم ارائه‌ اظهارنامه ممکن است برای شفافیت آمارهای رسمی یا روشن بودن وضعیت درآمدی اعضای صنف مقرر شده باشد اما اینکه آیین‌نامه‌ها به‌طور مرتب دچار تغییر می‌شود موجب بروز مشکلاتی زیادی برای اعضای صنف، ممیزهای سازمان و هیأت‌های حل اختلاف شده است و گاهی برای بعضی از ناشران و کتاب‌فروشان مالیات‌هایی وضع می‌شود که از نظر اتحادیه خارج از توافقات صورت گرفته و حتی نص قانون است.
 
وی درباره رسیدگی به اعتراضات اهالی نشر درباره این مالیات‌ها، گفت: بیشتر پرونده‌های ناشران و کتاب‌فروشانی که معاف نمی‌شوند به هیات‌های حل اختلاف بدوی و تجدیدنظر سازمان امور مالیاتی ارجاع داده می‌شود و از آنجایی که اتحادیه در هیات‌های بدوی و تجدیدنظر نماینده دارد معمولا بین نماینده صنف و نماینده سازمان امور مالیاتی بحث و اختلاف نظر در نحوه اجرای قانون وجود دارد و استنباط سازمان امور مالیاتی از آیین‌نامه یک شکل است و استنباط نماینده اتحادیه چیز دیگری است و حتی ما معتقدیم که بعضی از مواد آیین‌نامه اجرایی، ناقض معافیت مالیاتی ناشران و کتاب‌فروشان است مثل بند ۶ آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ که در سال ۹۶ ابلاغ شده و ارائه جزئیات اسناد و مدارک را از کتاب‌فروشان مطالبه می‌کند که هم ناقض معافیت مالیاتی است و هم ارائه مثلا اسناد تک فروشی عملا برای کتاب‌فروش میسر و ممکن نیست، مطالبه گزارش‌های فصلی و وضع مالیات‌های سنگین به دلیل عدم ارائه آن نیز از دیگر معضلات ماست.
 
شهلایی افزود: اصولا ارائه هرگونه اسناد و مدارکی که سازمان امور مالیاتی نتواند اشکالی به آن وارد کند امکان‌پذیر نیست و همین موجب شده  که گاه مالیات‌هایی سنگین و خارج از عدالت برای ناشران و کتاب‌فروشان وضع شود و استمرار چنین وضعی به عدم شفافیت از سوی دو طرف منجر می‌شود؛ درحالی که نمایندگان اتحادیه همواره به اعضا توصیه می‌کنند اظهارنامه‌ها واقعی، درآمدها واقعی، هزینه‌‌ها واقعی و سود و زیان واقعی ارائه شود تا به هنگام اختلاف، قابل دفاع باشد.
 
 وی اظهار امیدواری کرد: با تعامل خوبی که بین مسئولان سازمان امور مالیاتی و اتحادیه ناشران در دولت روحانی برقرار است مشکلات جاری با همفکری و در سطوح بالا برطرف شده و کارشناسان سازمان و ناشران و کتاب‌فروشان را از قید و بندهای غیرلازم و وقت‌گیر برهاند و این معافیت که از اساس، انگیزه‌بخشی و تسهیل در توسعه فرهنگی کشور است به بهانه‌های مختلف از اهل نشر سلب نگردد.
 
چگونگی تعیین درآمد مالیات
 بر اساس ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم، تعیین درآمد مشمول مالیات با روش‌های زیر انجام می‌گیرد؛ نخست با قبول دفاتر و یا قبول درآمد مشمول مالیات مندرج در اظهارنامه، دوم از طریق علی‌الراس یعنی در صورتی که حساب درآمد و هزینه تسلیم نشده باشد یا دفاتر و مدارک حساب‌ها به اداره‌ امور مالیاتی ارائه نشود یا دفاتر و اسناد و مدارک غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود، درآمد مشمول مالیات با این روش تعیین می‌شود و  اگر ممیز مالیاتی تشخیص دهد که درآمد مشمول مالیات برای ناشری از این روش تعیین شود، از او می‌خواهد که فهرست تولیدات ناشر بر اساس ثبت در خانه‌ کتاب را در بازه‌ زمانی مورد نظر به اداره‌ مالیات ارائه دهد و این فهرست مبنای تشخیص مالیات مودی خواهد بود.
 
روش سوم نیز تعیین مالیات مقطوع در اجرای تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات مستقیم است که نتیجه اجرای ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم این است که حدود ۸ درصد به مالیات قطعی سال گذشته‌ مودی افزوده می‌شود اما دیگر نیازی به ارائه‌ سند به اداره‌ مالیات نیست و همان روز می‌شود مالیات قطعی سال را پرداخت کرد. البته مفاد دستورالعمل تبصره ۱۰۰ به ناشران مربوط نمی‌شود.
 
سرامی در این زمینه توضیح داد: درآمد سالانه‌ مشمول مالیات صاحبان مشاغل حقیقی که اظهارنامه‌ مالیاتی خود را در موعد مقرر یعنی تا ۳۱ خرداد تسلیم کرده‌اند و دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع ماده ۹۵ را ارائه کرد‌ه‌اند تا میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن مشمول مالیات خواهد بود و البته این معافیت منوط به ارائه‌ اظهارنامه و دفاتر و یا اسناد و مدارک خواهد بود.
 
وی با اشاره به امکان اعتراض ناشران، گفت: در مواردی که مودی نسبت به برگ تشخیص مالیات ابلاغ شده معترض باشد می‌تواند در مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ، شخصاً یا به وسیله‌ وکیل تام‌الاختیار خود به اداره‌ امور مالیاتی مراجعه و با ارائه‌ دلایل و اسناد و مدارک تقاضای رسیدگی مجدد کند.
 
سرامی با بیان اینکه امسال برخی از همکاران گزارش کرده‌اند که اگرچه در ثبت اظهارنامه گروه ۳ را انتخاب کرده‌اند اما به صورت خودکار ثبت اظهارنامه‌شان در گروه ۲ انجام می‌شود، گفت: ناشران به دلیل اینکه بر اساس تقسیم‌بندی قدیمی جزء بند ب بوده‌اند، به صورت خودکار گروه دوم برایشان در نظر گرفته شده است و به همین دلیل در برگه‌هاى ارائه‌ اسناد و مدارك مربوط به حوزه‌هاى مالياتى باید توجه کنند كه گروه مالياتى‌شان مطابق با نظر آن‌ها در اظهارنامه‌‌ها درج شده باشد و در صورت مغايرت حتماً به حوزه‌ مالياتى خود مراجعه و از ممیز خود بخواهند به استناد اظهارنامه آن را اصلاح كند و در اظهارنامه‌ جديد به اين نكته توجه کنند كه گروه مورد نظرشان قيد شود.
 
وی تاکید کرد: البته خوشبختانه امسال اتحادیه‌ ناشران و کتاب‌فروشان تهران تمهیدی اندیشیده تا اعضا برای تنظیم اظهارنامه‌های خود در ساعات اداری با همراه داشتن اظهارنامه‌ سال گذشته خود، به این اتحادیه مراجعه کنند و از حضور مشاوران با تجربه بهره بگیرند و همکارانی که در این زمینه فاقد تجربه‌ کافی‌ هستند یا برای نخستین بار اظهارنامه‌شان را تسلیم می‌کنند، می‌توانند از این امکان بهره بگیرند.