چرا حرف مفت آنقدر زیاد است؟
طیبی در این نشست با اشاره به اینکه متن کتاب «در باب حرف مفت» مرتبط به سخنرانی فرانکفورت در سال 1985 بوده گفت: این کتاب 20 سال بعد منتشر شد و جزء آثار پرفروش در خارج از کشور بوده که اکنون در ایران به چاپ رسیده است فرانکفورت این سخنرانی را در جمعی از اهل علم در دانشگاه ییل ارایه کرد و بیان می‌کند که در آنجا فیزیکدانی می‌گوید خوب شد این سخنرانی را ارایه کرد چون ییل مهد حرف مفت است و بیان شده که کنایه او به افرادی چون دریدا بوده که در آن نشست حضور داشته است!
وی ادامه داد: در انتهای کتاب حرف مفت تحلیل مفهومی درباره این موضوع ارایه شده است و نویسنده سوال مهمی را مطرح می‌کند اینکه چرا حرف مفت آنقدر زیاد است؟ او در پاسخ می‌گوید یکی از دلایل اصلی موضوع این است که آدم‌هایی که رویکرد شکاکیت‌‌گرایانه دارند امروز در جامعه بسیارند و فرهنگ ما اکنون به‌گونه‌ای شده که همه باید درباره همه چیز اظهار نظر کنیم و اگر درباره چیزی توئیت، هشتک و... نگذاریم گویی از چیزی عقب مانده‌ایم. فرانکفورت معتقد است جامعه افراد را مجبور به اظهارنظر می‌کند و به همین دلیل است که انسان‌ها چون درباره همه چیز صاحب باور و عقاید نیستند مجبور به حرف مفت زدن می‌شوند.
وی افزود: اما نویسنده کتاب درباره اینکه چرا حرف مفت این‌قدر می‌فروشد پاسخی ارایه نمی‌دهد و این سوالی است که مخاطب می‌تواند با مطالعه این کتاب به آن پاسخ دهد. وقتی این کتاب را می‌خوانیم مدام با هشدار نویسنده روبه‌رو می‌شویم که حرف مفت را خطرناک‌تر از دروغ می‌داند چون دروغ تعهدی به صدق دارد اما حرف مفت تعهدی به صدق و کذب ندارد. فرانکفورت همچنین بیان می‌کند که ما تسامح بیشتری به حرف مفت داریم و اگر دروغ بشنویم احساس توهین می‌کنیم اما نسبت به حرف مفت چنین احساسی نداریم. در حالی که خسارت حرف مفت از دروغ بسیار بیشتر است.
این محقق در پایان گفت: نویسنده در کتاب به این سوال پاسخ نمی‌دهد که در برابر حرف مفت باید چه کرد اما مترجم در مقدمه این کتاب می‌گوید که باید به حرف مفت‌زن نشان دهیم که سخنانش یاوه است گرچه تجربه نشان داده این کار بسیار سختی است.
ساجد طیبی
کسی که حرف مفت می‌زند دغدغه حقیقت ندارد
بیات نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه مطالعه هر اثر باید برای خواننده فایده‌بخشی و لذت‌بخش داشته باشد، گفت: فایده هر کتاب را باید در سه مولفه جستجو کنیم نخست اینکه با خواندن آن کتاب دانش‌مان افزایش پیدا کرده و جهل‌مان کم شده است. دومین مولفه این است که با مطالعه کتاب جهل و بهبود در مهارت‌های ما حاصل شود و از سوی دیگر اصلاح فضایل فکری با مطالعه کتاب در ما به‌وجود بیاید. بنابراین ما باید از مطالعه هر کتابی توقع داشته باشیم که فضیلت‌های فکری ما را بهبود دهد.
وی ادامه داد: اغلب ما فکر می‌کنیم که می‌دانیم حرف مفت چیست و به همین دلیل کسی به فکر این نیفتاده است که درباره این موضوع کار کند. فرانکفورت نویسنده کتاب همین موضوع را ضرورتی برای تعریف این کتاب می‌داند و در همین باره نظریه‌پردازی می‌کند.
این منتقد با اشاره به روش کار فرانکفورت در این اثر افزود: تا انتهای کتاب نویسنده تلاش کرده تا مفهوم حرف مفت را تحلیل کرده و به تعریف جامعی در این باره برسد. به اعتقاد او کسی که حرف مفت می‌زند دغدغه حقیقت را ندارد و این مهم‌ترین وجه تمایز کسی است که حرف مفت می‌زند با کسی که دروغ می‌گوید.
به گفته بیات، این کتاب می‌تواند بخشی از جهل ما را که مربوط به ساحت زبان است کم کند چرا که با مطالعه آن متوجه خواهیم شد که با دوگانه دروغ و راست مواجه نیستیم بلکه با سه‌گانه دروغ، راست و یاوه مواجهیم. این وقوف جهل ما را کم می‌کند و در ساحت زبان داناتر می‌شویم و همچنین به لحاظ مهارتی در تشخیص یاوه و یاوه‌گویی قوی‌تر می‌شویم. از سویی دیگر این کتاب می‌تواند به مخاطب کمک کند تا با الگوبرداری از روش نویسنده در تبیین مفهوم حرف مفت و تفاوت آن با حرف راست و دروغ نسبت به مفاهیم دیگر گام بردارد.
حسین بیاتحرف راست بازنمایی واقعیت و دروغ جازدن است
کرمی، مترجم این اثر در این نشست با اشاره به توضیحات فرانکفورت نویسنده کتاب درباره حرف مفت گفت: به اعتقاد فرانکفورت دو بدیل دیگر هم (راست و دروغ) دارد حرف راست بازنمایی واقعیت و حرف دروغ جازدن امری غیرواقع به جای حقیقت است. اما جنس حرف مفت چیز دیگری است چرا که حرف مفت به حقیقت کاری ندارد اما حرف راست و حرف دروغ دغدغه حقیقت را دارد با این تفاوت که یکی حقیقت را بازنمایی و دیگری حقیقت را می‌پوشاند.
وی ادامه داد: به همین دلیل است که نویسنده کتاب معتقد است حرف مفت از این منظر واقعا خطرناک است چرا که کسانی که حرف مفت می‌زنند به تدریج به حقیقت بی‌توجه می‌شوند و از سوی دیگر باعث می‌شوند که مخاطبان هم خطر حرف مفت را احساس نکنند و دیگر نتوانند تفاوت بین حرف مفت را از حرف راست و دروغ تشخیص دهند.
این مترجم حوزه فلسفه با بیان اینکه متاسفانه ما ایرانیان در مقام حرف مفت‌زنی و حرف مفت شنیدن قهار هستیم عنوان کرد: در فضای مجازی کانال‌های تلگرامی متعلق به انتشارات و کتابخوانی مخاطبان بسیار کمی دارد و این در حالی است که کانال‌های سرگرمی و جوک مخاطبان چندهزاری و میلیونی دارد و این نشان می‌دهد که جایگاه ما در شنیدن حرف مفت به چه صورت است.
به گفته کرمی، همچنین فرانکفورت در این کتاب نشان می‌دهد که سیاستمداران حرف مفت‌زن‌های قهاری هستند و البته او حرف مفت در حوزه‌های دیگری مانند علوم تجربی، هنر و معنویت هم اشاره می‌کند که باید به آنها توجه کنیم.
این مترجم در بخش پایانی سخنانش با اشاره به عنوان کتاب گفت: تلاش من این بود که معادل نزدیک‌تری را به واژه اصلی عنوان کتاب پیدا کنم اما با توجه به محدودیت‌هایی که در ترجمه فارسی داشتم لغت حرف مفت را بهتر از بقیه یافتم. به‌هرحال فرانکفورت در این کتاب واژه‌شناسی را روی حرف مفت انجام داده و سعی کرده مفهوم این واژه را برای مخاطب روشن کند.
محسن کرمی
نظر شما