خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)- روز تربیت بدنی و ورزش که هرساله 26 مهر‌ماه گرامی داشته می‌‌شود بهانه‌ای برای بررسی تخصص‌گرایی در این عرصه است. حرف نخست در حوزه‌های مختلف امروزه توجه به تخصص‌گرایی است و ورزش نیز با توجه به اهمیت کسب مقام در بُعد جهانی و ملی از این جریان مستثنی نیست.

پایه‌گذاری رشته پزشکی ورزشی از 10 سال گذشته در کشور نشان از توجه نظام آموزش عالی به این مقوله دارد. برای ارزیابی جایگاه کتاب به‌عنوان گام نخست در تقویت این رشته به طور خاص و تربیت بدنی و ورزش به‌‌طورعام با دکتر امیرحسین براتی، مسئول کمیته پزشکی پوشش مسابقات کل کشور فدراسیون پزشکی ورزشی به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.     
 
آسیب ورزشی؛ مقوله‌ای کمر‌رنگ در کتاب‌ها!
دکتر امیرحسین براتی، مسئول کمیته پزشکی پوشش مسابقات کل کشور فدراسیون پزشکی ورزشی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایبنا در تعریف آسیب‌‌های ورزشی اظهار کرد: آسیب ‌ورزشی، به‌عنوان بخشی از علم ارتوپدی شامل بررسی مشکلات و صدمات عضلانی و اسکلتی ایجاد شده در حین ورزش است. تاکید می‌کنم که مقوله آسیب‌های ورزشی به ارتوپدی محدود نمی‌شود و مباحث گسترده‌تری از آنچه در کتاب‌ها‌ منعکس شده، در این تعریف می‌گنجد؛ مرگ‌های ناگهانی در حین ورزش و ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی، گرما‌زدگی و بیماری‌های ارتفاع جزو آسیب‌های ورزشی محسوب می‌شوند.
 
وی درباره لزوم تولید محتوای پژوهشی با توجه به تقویت رویکرد حرفه‌ای‌گری در شاخه‌های ورزشی افزود: همان‌گونه که برای کودک طب اطفال همچنین برای سالمندان روش‌های درمانی ویژه وجود دارد، ورزشکاران نیز باید جزو گروه‌های خاص جامعه تعریف شوند؛ به‌عبارت دیگر نزدیک به یک‌دهه از تربیت متخصص در رشته پزشکی ورزشی در کشور می‌گذرد که رویکرد آن نیز توجه خاص به نیاز‌ها و ویژگی‌های روانی، جسمانی و غذایی ورزشکاران است.
 
براتی با اشاره به لزوم نگاه تخصصی به آسیب‌های ورزشی گفت: بخش قابل توجه محتوای کتاب‌‌های ارتوپدی بررسی آسیب‌های ورزشی است؛ به‌عنوان مثال روش‌‌های درمان آسیب «مینیسک» در ورزشکاران با توجه به رشته ورزشی دارای ملاحظات خاص است. بنابراین درمان انواع آسیب‌‌ها در ورزشکاران و افراد عادی مانند کارمندان و دیگر اقشار در جراحی، فیزیوتراپی و توانبخشی متفاوت است. امروزه بررسی مباحث آسیب‌های ورزشی با آسیب‌های ناشی از حوادث در منابع مختلف کاملا متفاوت است.
 
آمادگی تولید کتاب تخصصی ورزشی وجود ندارد
این عضو هات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی درباره وضعیت کتاب‌های رشته پزشکی ورزشی بعد از 10 سال تربیت دانشجو در این رشته اظهار کرد: کتاب‌های لاتین، منبع اصلی دانشجویان رشته پزشکی به حساب می‌آید و به‌عبارت دیگر مطالعه منابع اصلی سهل‌انگاری است. خوشبختانه منابع قابل‌توجهی در زمینه‌های آسیب، درمان و به تازگی درباره مقوله پیشگیری تدریس می‌شود. طی 10 سال گذشته نیز منبع دانشگاهی در کشور تولید نشده هرچند که شاهد انتشار جسته گریخته آثار نویسندگان ایرانی هستیم.
 
 مترجم کتاب «توان‌بخشی ورزشی بعد از جراحی ارتوپدی زانو» افزود: نظام آموزش پزشکی ایران به‌غیر از آموزه‌های طب سنتی، براساس نظام آموزش پزشکی ایالات متحده آمریکا شکل گرفته است؛ علاوه بر این با توجه به جوان بودن رشته پزشکی ورزشی برای تولید کتاب چندان آمادگی نداریم. یادآور می‌شوم برای تولید کتاب در رشته ارتوپدی که بیش از نیم‌‌قرن در ایران سابقه دارد نیز آمادگی وجود ندارد.
 
پیوند محکم کتاب و پژوهش
براتی ادامه داد: منابع اصلی رشته پزشکی ورزشی در کشور‌های صاحب‌نام براساس پژوهش‌‌ها و مقالات علمی دارای روایی و پایایی، حجم نمونه قابل توجه تولید می‌شود. آمار پایین دانش‌آموختگان رشته پزشکی ورزشی در کشور و جوانی این رشته از دلایل عمده تولید نشدن کتاب در این زمینه است. متاسفانه چندان بر ضرورت بهره‌گیری از دانش دانش‌آموختگان این رشته برای تولید کتاب توجه نشده است؛ به‌عبارت دیگر در برخی رشته‌ها مانند کشتی و وزنه‌برداری می‌توانیم به تولید کتاب بپردازیم کمااینکه دیگر کشور‌ها از منابع ما استفاده می‌کنند.
 
این متخصص رشته پزشکی ورزشی گفت: بسیاری از متخصصان رشته پزشکی ورزشی در عرصه ورزش حرفه‌ای حضور ندارند. باید از متولی اصلی شکل‌گیری این جریان یعنی فدراسیون پزشکی پرسید که چند نفر در این نهاد با مسائل درمانی ورزشکاران به‌طور مستقیم درگیر هستند. به‌نظر می‌رسد که نوعی مقاومت برای استفاده از دانش‌آموختگان این رشته وجود دارد چراکه بسیاری از این افراد به جای حضور در کنار ورزشکاران حرفه‌ای در بیمارستان‌ها مشغول به کار هستند.
 
مترجم نخست و ویراستار علمی کتاب «آسیب‌های ورزشی» درباره بهره‌گیری ورزشکاران از منابع مختلف با هدف پیشگیری از آسیب‌های ورزشی گفت: بی‌توجهی به مقوله پیشگیری از مهم‌ترین مشکلات عرصه ورزش است؛ به‌عبارت دیگر اعضای گروه درمانی در حوزه ورزش بعد از آسیب‌دیدگی وارد عمل می‌شوند؛ این در حالی است انجام تمرینات تخصصی، به ثبات اندام‌های مختلف بدن ورزشکار منجر می‌شود و در نهایت جامعه ورزشی سالم و بی‌نقص خواهیم داشت؛ به‌عنوان مثال در ورزش فوتبال پروتکل 11+ تدوین شده است. ثابت شده که انجام این 11 حرکت پیشگیری از آسیب را به دنبال دارد.

براتی افزود: اطلاع‌رسانی صحیح از طریق تولید کتاب و توجه گروه ورزشی، به‌ویژه مربیان در مقوله پیشگیری بسیار با اهمیت است. فراموش نکنیم که ایران در عرصه المپیک ریو 2016 به دلیل بی‌توجهی به موضوع پیشگیری به‌عنوان مثال در رشته وزنه‌برداری متضرر شد.