به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «ژان پل شارل ایمار سارتر»، فیلسوف، اگزیستانسیالیست، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و منقد ادبی فرانسه در ۲۱ ژوئن ۱۹۰۵ در پاریس متولد شد. او بدون شک یکی از تأثیرگذارترین شخصیت قرن ۲۰ است، کسی که تلاش کرد به واسطه ادبیات، نظریات فلسفی‌اش را به مخاطب منتقل کند. ۲۱ ژوئن، زادروز این شخصیت برجسته، بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی را با اصغر نوری، مترجم آثار فرانسوی داشته باشیم. نوری در حال حاضر مشغول ترجمه سه‌گانه سارتر با عنوان «راه‌های آزادی» است.

نوری در معرفی شخصیت ژان پل سارتر گفت: سارتر از سه جنبه مهم است و می‌توان شخصیت و دوران فعالیت او را بررسی کرد. نخست اینکه او یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان نظریه فکری اگزیستانسیالیسم است که کتاب‌های زیادی در این حوزه نوشته و کتاب «هستی و نیستی» مهم‌ترین آنهاست. او در این حوزه نکات و نظریه‌های مهمی را مطرح می‌کند اما بعد از مدتی تصمیم می‌گیرد برای افزایش مخاطبان و درک بهتر آن‌ها، نظریاتش را در قالب رمان و نمایشنامه مطرح کند، درنتیجه دومین جنبه سارتر، ادیب بودن اوست.

وی ادامه داد: او شروع به نوشتن رمان و نمایشنامه می‌کند و نظریه‌های اگزیستانسیالیسم خود را در این دو قالب می‌آورد که اندیشه‌های فلسفی او به وضوح در رمان «تهوع» قابل مشاهده است. اگر چه سارتر ادیب، فرم را خیلی خوب می‌شناسد اما این طور نیست که دائما از تکنیک‌های ادبی استفاده کند.

سارتر نمونه بارزی از یک شخصیت روشنفکر بود

این مترجم زبان فرانسه با اشاره به وجود نگاه‌های فلسفی در کارهای ادبی سارتر اظهار کرد:‌ وقتی آثار سارتر را می‌خوانیم، به این نتیجه می‌رسیم که او بر خلاف سایر نویسندگان، به دنبال سرگرم کردن مخاطب نیست، بلکه او قصد دارد، حرف‌های فلسفی را به شکل دیگری مطرح کند.

وی افزود: سومین جنبه شخصیتی سارتر، روشنفکر بودن اوست. من این سه شخصیت را جدا از هم نمی‌دانم. متأسفانه در کشور ما سوءتفاهمی وجود دارد و هرکسی را که هنرمند، نویسنده و یا فیلسوف است روشنفکر می‌دانند؛ در صورتی که این دیدگاه غلطی است و همه روشنفکر نیستند. در تشریح چهره سوم سارتر باید بگویم که او آینه‌ای است تا بفهمیم روشنفکر کیست.

نوری در تشریح چهره روشنفکری سارتر گفت: او تنها به دنبال بیان مسائل روشنفکری نیست و به بیان حرف‌هایش اکتفا نمی‌کند چراکه او قصد دارد نظریه‌هایش را در جامعه پیاده‌سازی کند. او تفکرات کمونیسمی دارد و طرفدار حزب چپ است و نسبت به اتفاقاتی که در فرانسه و دیگر نقاط جهان رخ می‌دهد، واکنش نشان می‌دهد زیرا به دنبال آزادی و تعهد است.

وی ادامه داد:‌ سارتر در اتفاقات حضور دارد و از ابراز کردن نظرات مختلف نمی‌ترسد. وقتی مردم الجزایز که در استعمار فرانسوی‌ها بودند قیام می‌کنند و خواستار استقلال کشورشان هستند، سارتر بدون توجه به اعتبارش به عنوان یک فرانسوی از مردم الجزایر دفاع می‌کند و اقدامات فرانسوی‌ها را محکوم می‌کند. او در سایر اتفاقات مهم نیز به همین شکل عمل می‌کند و شاید تنها جایی که اشتباه می‌کند در قیام ضدکمونیسمی مردم مجارستان است.

این کارشناس ارشد کارگردانی تئاتر با اشاره به موضع اشتباه سارتر در قیام مجارستان اظهار کرد:‌ در سال ۱۹۵۶ قیام ضد کمونیسمی در مجارستان اتفاق می‌افتد که دولت شوروی با تانک وارد شهرهای مجارستان می‌شود و مردم را سرکوب می‌کند، در این هنگام، سارتر از اقدام شوروی حمایت می‌کند که بعدها خودش از این حمایت و انتشار آن مقاله ابراز پشیمانی می‌کند.

وی ادامه داد: بسیاری از روشنفکران آن زمان خیلی زود متوجه شخصیت واقعی استالین شدند و فهمیدند که او یک دیکتاتور است اما سارتر خیلی دیر نسبت به این قضیه واکنش نشان داد.

سارتر یک فیلسوف‌ِادیبِ‌روشنفکر بود

نوری در توضیح دیدگاه‌هایی که نسبت به سارتر وجود دارد گفت: امروز نگاه‌های مختلفی درباره سارتر وجود دارد، برخی او را روشنفکر، عده‌ای فیلسوف و گروهی ادیب می‌دانند، حتی افرادی هم معتقدند که او نه فیلسوف، نه ادیب و نه روشنفکر بوده است. با این تفاسیر من او را یک فیلسوف، ادیب و روشنفکر می‌دانم چراکه بسیاری از آثار او همیشه قابل خواندن هستند.

این مترجم زبان فرانسه با اشاره به موفقیت رمان «تهوع» اظهار کرد: سارتر چندین اثر مختلف ارائه کرده بود که هیچ کدام نتوانسته بودند به موفقیت دست پیدا کنند اما با انتشار رمان «تهوع» او به یک شخصیت شناخته شده تبدیل می‌شود و این رمان سکوی پرتابش می‌شود.  او در سال‌های اشغال فرانسه به قدری تأثیرگذار بود که می‌توانست گروه‌های مختلف را تحریک کند.

دوره طلایی سارتر از آغاز دهه ۵۰ شروع می‌شود

وی افزود : هنگامی كه سارتر جوان هنوز مطرح نشده بود، سلین یكی از شخصیت های معروف فرانسوی بود كه بعد از آزادی فرانسه به زندان رفت چراکه در زمان اشغال فرانسه توسط آلمان، مقالاتی را در حمایت از آلمانی‌ها  نوشته بود. در همین دوره سارتر مطالب مختلفی را درباره سلین می‌نویسد و این درست زمانی است كه او در حال تبدیل شدن به یك چهره مطرح است. سلین بعد مدتی از زندان آزاد می‌شود و مطلب توهین آمیزی را درباره سارتر می‌نویسد و معتقد است كه ساتر بخاطر پول و مطرح شدن این مطالب را نوشته است.

نوری با اشاره به ترجمه مقاله‌ای درباره سارتر گفت:‌ در گذشته مقاله‌ای با عنوان «آیا امروز می‌شود سارتری بود؟» را ترجمه کرده‌ام که در آن نویسنده به مطلب جالبی اشاره می‌کند. نویسنده می‌گوید که شاید یک سری از نظریه‌های سارتر امروز به کار نیاید، شاید کتاب‌هایش از نظر فرم کهنه شده باشند و شاید بتوان نقدهای فراوانی نسبت به او وارد کرد اما با همه این مسائل سارتر یک شخصیت مهم قرن ۲۰ است و به قدری جایگاهش غیرقابل انکار است که نام او هیچ‌گاه فراموش نخواهد شد.

وی ادامه داد:‌ سارتر جزو آخرین نسل نویسندگانی است که می‌توانستند جامعه را تغییر و نشان دهند که ادبیات چقدر می‌تواند در زندگی مردم یک جامعه تأثیرگذار باشد. او از آدم‌های نسل تفکر است که متأسفانه این روزها دیگر وجود ندارند و نمی‌توانند مانند گذشته تأثیرگذار باشند.