خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)-  «کاهو و سکنجبین» پای ثابت عصرهای فصل بهار مردم ایران است. این ترکیب غذایی در آیین‌های سنتی ایرانیان از جمله سیزده‌بدر نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. برای همراهی همیشگی این دو خوراکی با یکدیگر دلایل علمی و پزشکی بسیاری در منابع طب کهن وجود دارد.

وجود رساله مستقلی با عنوان «رساله فی منافع السکنجبین» اثر زکریای رازی دلیلی بر اهمیت این خوراکی سنتی ایرانی است. این کتاب نوشته محمدبن زکریای رازی است. فواید سکنجبین عسلی، سکنجبین شکری و سکنجبین بذوری در این کتاب به قلم رازی تشریح شده است.

ترجمه کتاب رازی به همراه متن عربی آن با عنوان «دو رساله در فواید سکنجبین و خواص مومیایی» در سال 1391 از سوی دانشگاه تهران به چاپ رسیده است.

ابن‌سینا، دانشمند بزرگ ایران‌زمین نیز درباره فواید سکنجبین اثری با عنوان «السکنجبین» دارد.  نسخه‌های خطی این اثر در کتابخانه‌های جهان و ایران موجود است. ترجمه لاتین آن در سال ۱۵۴۷ میلادی به همت «آندره آ آلپاگو» صورت گرفت و با ترجمه رساله «دفع‌المضارالکلیه عن‌الابدان الانسانیه بتدارک انواع خطاءالتدبیر» در یک جلد با عنوان«Trectus ejussden ... de syrupo acetoso» در ونیز به چاپ رسیده ‌است.
 
تعادلی که کاهو و سکنجبین ایجاد می‌کنند!
چرا کاهو با سکنجبین مصرف می‌شود؟ ما ایرانی‌ها بسیاری از خوراکی‌ها را به‌ همراه مواد خوراکی دیگر میل می‌کنیم. به‌عنوان نمونه براساس توصیه پزشکان، ماست بهتر است با نعناع خشک همراه باشد یا شیر با عسل، عدسی و باقلا با گُلپر. این توصیه‌ها تاکیدی بر حفظ تعادل اخلاط بدن و مانعی برای ابتلا به سوء مزاج و بیماری است.

فواید سکنجبین براساس کتاب قرابادین صالحی و کبیر
«سکنجبین معرب سرکه انگبین و از دسته شربت‌ها است و یک‌هزار و 260 نوع از آن در کتاب «قرابادین» ثبت شده است. سکنجبین، شربتی با خواص فراوان است. از جمله این خواص این است که تشنگی را می‌نشاند و صفرا را ساکن و دهان را تر می‌کند. رطوبتی را که با سرفه به‌دشواری بیرون می‌‌آید، به‌آسانی از بین می‌برد و سده اندام‌های داخلی را می‌گشاید. سکنجبین ساده ترکیبی از سرکه و قند است و اگر این اجزا به نسبت مساوی باشند، طبیعتی مایل به سردی دارد و مفتح سده و رافع تشنگی و قاطع صفرا است و در تب‌های گرم و بیماری‌های طحال و جگر و معده مفید است و اگر نسبت سرکه بیشتر شود سرد و تلخ و اگر قند دو برابر باشد طبیعت سکنجبین معتدل است.

مصرف سکنجبین در بیماری‌های عصبی مضر است، مگر اینکه با افزودن داروهای گرم طبیعتش اصلاح می‌شود. سکنجبین ترش، مضر سرفه است و چون خاصیت جلا‌دهندگی دارد، خلط صفرا یا خلط شور یا تیز را می‌زداید و به امعا می‌آورد و اگر امعا ضعیف باشند باعث ایجاد زخم می‌‌شود.»
 
فواید کاهو در بیان بزرگان دین
به نقل از امام صادق(ع) در جلد 14 کتاب «بحارالانوار» درباره فواید کاهو آمده است: «کاهو بخورید، زیرا خون را صاف می‌کند.»

همچنین در این کتاب به نقل از رسول اکرم (ص) آمده است: «کاهو، خواب‌آور و برای هضم غذا مفید است.»

امام‌ رضا‌ (ع) نیز به شیعیان خود توصیه می‌فرمودند: «تا می‌توانید کاهو بخورید، زیرا کاهو رقت خون را از بین می‌برد و بهتر از سایر سبزی‌ها، خون را تصفیه می‌نماید.»
 
کاهو در کتاب‌های طب سنتی
براساس کتاب‌‌ «خواص سبزی‌های خوراکی» نوشته مرتضی نظری و جلد دوم کتاب «زبان خوراکی‌ها» نوشته دکتر غیاث‌الدین جزایری برای کاهو فواید زیر را می‌توان برشمرد:
 
کاهو، یک داروی تسکین‌دهنده و آرام‌بخش طبیعی است، زیرا شامل مقدار کمی از یک ماده  شیمیایی به نام لاکتوسین (LACTUCIN) است که وقتی به مقدار زیاد مصرف گردد، موجب سستی در بدن می‌شود.کاهو دارای آهن فراوان است که برای خونسازی در بدن لازم و از مؤثرترین و طبیعی‌ترین درمان‌های کم‌خونی است. کاهو، بینایی را تقویت می‌کند،‌ کاهو موی سر را به رنگ سیاه زیبائی در می‌آورد، به‌خصوص اگر ناشتا خورده شود. همچنین برگ‌های سبز کاهو بیشتر از برگ‌های سفید دارای ویتامین C است و علاوه بر آن مقدار نسبتا زیادی ویتامین A و ویتامین E دارد.

در جلد دوم «مخزن الادویه»، کتاب «تحفه» حکیم‌ مؤمن و «قانون» ابن سینا نیز به فواید کاهو اشاره شده است.

براساس این منابع کهن در خوردن کاهو چه به‌صورت خام یا پخته نباید زیاده‌روی شود، زیرا موجب عوارضی از جمله فراموشی و کم‌شدن حافظه، ضعف دید چشم، نفخ زیاد و کم شدن نیروی جنسی می‌شود که برای رفع این عوارض می‌توان از نعنا، کرفس، هلیله پرورده و زیره استفاده کرد.