آرش سلطانعلی، مدرس دانشگاه، مدیر انتشارات «ایده خلاقیت» در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به فقر شدید کتاب‌های آموزشی حوزه گرافیک در ایران توضیح داد: همین معدود کتاب‌هایی نیز که در این حوزه منتشر شده از نظر کیفی چندان قابل دفاع نیستند. ترجمه‌ها نیز گویا فقط برای پرکردن رزومه مترجمان انجام شده است.

وی افزود: بسیاری از ترجمه‌ها از حداقل استاندارد لازم کیفی نیز برخوردار نبوده و متناسب با فرهنگ ایرانی نیستند؛ به عبارتی ترجمه‌ها بومی سازی نشده است. خود من کتاب‌های ترجمه‌‌ای را مطالعه کرده‌ام که درک‌شان برای مخاطب ایرانی سخت است، چرا که مربوط به فرهنگ‌هایی است که ایرانیان با آن برخورد چندانی نداشته‌اند. نکته دیگر این است که ترجمه‌ها تحت اللفظی است. این معضل نیز به این خاطر است که بسیاری از مترجمان که خود مدرس دانشگاه‌ها هم هستند، بخش‌های مختلف کتاب‌ را برای ترجمه به تعدادی از دانشجویان خود می‌دهند.

اشتیاقی به مطالعه در میان دانشجویان گرافیک نیست
سلطانعلی در بخش دیگری از این  گفت‌وگو به عدم اشتیاق دانشجویان رشته گرافیک به مطالعه و پژوهش اشاره کرد: مهم‌ترین معضل کمبود کتاب در این حوزه نبود اشتیاق دانشجویان به مطالعه است. متاسفانه این روحیه کتاب گریزی و تنزل مطالعه به کل جامعه ما نفوذ پیدا کرده است.

مدیر نشر «ایده خلاقیت» ادامه داد: طی 10 سالی که در دانشگاه‌های مختلف مشغول به تدریس هستم، هرگز دانشجویان را مشتاق به مطالعه ندیده‌ام. دانشجوی این رشته باید از استادانشان منابع مطالعاتی را طلب کنند. اگر استادان هم پروژه‌هایی را به عنوان کار کلاسی به دانشجویان محول می‌کنند، در نهایت با کپی‌پیست‌هایی از سایت‌هایی چون ویکی‌پدیا مواجه می‌شوند. این مساله نشان از ضعف زیرساخت‌های علمی در نظام آکادمیک ایران دارد. تولید کتاب بر عهده معاونت‌های پژوهشی دانشگاه‌هاست، اما تنها کاری که در این معاونت‌ها انجام نمی‌شود، تولید کتاب است. افرادی که این مسئولیت را برعهده دارند، نه بر اساس صلاحیت محوری و دانش‌بنیانی، که بر اساس روابط انتخاب شده‌اند.

به پژوهش اهمیت داده نمی‌شود
نویسنده کتاب «باهاوس؛ مدرسه‌ای مکتب‌ساز» اضافه کرد: متاسفانه به مساله تحقیق و پژوهش در کشور اهمیت داده نمی‌شود. یک محقق برای پژوهش باید زندگی‌اش تامین شود. این امر چگونه امکان پذیر است؟ من به عنوان ناشر با هر محقق و پژوهشگری که درباره تالیف و ترجمه کتابی که مورد نیاز است، صحبت می‌کنم، بلافاصله درخواست بودجه برای شروع کار می‌کند و البته حق هم دارد. حال زمانی که کتاب‌ها فروش نمی‌رود تامین این بودجه چگونه امکان پذیر است؟ هرچند که روی قیمت تمام شده کتاب نمی‌توان این بودجه را لحاظ کرد.

مستندسازی گذشته گرافیک ایران
سلطانعلی در بخش دیگری از این گفت‌وگو بر لزوم مستندسازی و مستندنگاری گذشته گرافیک ایران در قالب کتاب تاکید کرد و گفت: یکی از دغدغه‌های کهنه من ترویج و ترفیع نظام آموزشی در حوزه‌ هنرهای تجسمی به ویژه گرافیک و تبلیغات بود که منجر به تاسیس مدرسه ایده شد. البته حجم کاری که از ما بر می‌آید به اندازه نوک سوزنی هم از نیازهای جامعه گرافیک ایران نیست. 

میزان استقبال مخاطبان از کتاب‌ها پایین است
سلطانعلی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به استقبال اندک مخاطبان از کتاب‌ها اشاره کرد و گفت: همان‌طور که بیان کردم روحیه کتاب گریزی و کمبود مطالعه باعث شده تا احساس نیازی به کتاب وجود نداشته باشد. مساله فروش نرفتن کتاب‌ها باعث رویگردانی ناشران از کار در حوزه گرافیک شده است.

وی در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود فعالیت تعداد زیادی دانشکده که رشته گرافیک دارند، کتاب‌های این رشته فروش نمی‌رود؟» گفت: به‌جز همان روحیه کتاب‌گریزی عدم آگاهی استادان از انتشار چنین کتاب‌هایی برای توصیه و معرفی به دانشجویان نیز، عامل مهمی در فروش نرفتن این آثار است. دلیل دیگر شاید مساله پخش نامناسب کتاب در بازار باشد.

مدیر مدرسه گرافیک ایده اضافه کرد: به دلیل آنکه پخش کننده کتاب، یک سابقه ذهنی در عدم فروش چنین کتاب‌هایی دارد از قبول آن برای پخش امتناع می‌کند. این کار باعث دیده نشدن کتاب می‌شود. به عبارتی کتاب در دسترس دانشجویان نیست تا تهیه و مطالعه‌اش کنند. انتخاب مدرسان کتابشناس توسط مسئولان آموزش دانشکده‌ها و همچنین حمایت نهادهای فرهنگی کشور از ناشران فعال در این حوزه، راهکارهایی برای حل این معضل است.

سلطانعلی همچنین بر لزوم هدفمند شدن ممیزی کتاب‌های حوزه گرافیک نیز تاکید کرد و گفت: کتاب‌های آموزشی رشته گرافیک مخاطب عام ندارد، بنابراین باید ممیزی این کتاب‌ها با اندکی سعه صدر صورت گیرد. همچنین به دلیل کمبود کتاب در این حوزه باید اداره کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حداقل زمان ممکن نسبت به صدور مجوز انتشار این کتاب‌ها اقدام کند.

بیشتر بخوانید:
1) کلهرنیا: هنر گرافیک با فقر عجیبی در حوزه کتاب‌های آموزشی روبه‌روست (اینجا)
2) پارسی‌کیا: کتاب‌های درسی هنرستان تنها منابع آموزشی گرافیک در ایران هستند (اینجا)
3) تنهایی: تالیف کتاب برای گرافیست‌ها صرفه اقتصادی ندارد (اینجا)
4) زاهدی: آثار منتشر‌شده در کشور منطبق با نیازهای جامعه طراحان گرافیک نیست/ کتاب‌های برخی ناشران در انبار مانده‌است (اینجا)