شنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۳ - ۱۳:۵۵
دستغیب: «گلستان» نویسنده‌ای تفننی ولی دارای نثر قوی و پاکیزه است/تعبیر «پوسیده» برای نظام سلطنتی در «اسرار گنج دره جنی»

عبدالعلی دستغیب، نویسنده و منتقد به بهانه 26 مهرماه، سالروز تولد ابراهیم گلستان گفت: گلستان را بعد از هدایت و چوبک می‌توان جزو نخستین نویسندگانی به حساب آورد که به سبک و فرم توجهی ویژه داشتند. وی هرچند نویسنده‌ای تفننی است ولی نثری قوی و پاکیزه دارد.

 عبدالعلی دستغیب به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: ابراهیم گلستان گرچه شیرازی بود اما با او ارتباطی نداشتم ولی پدرش را می‌شناختم. پدر گلستان ار طلاب آن زمان بود و روزنامه‌ای را هم با نام «گلستان» در شیراز چاپ می‌کرد. او اهل شعر صاحب قلم بود و مقاله‌ها را هم خودش می‌نوشت.

دستغیب افزود: روزنامه گلستان در چهار صفحه منتشر می‌شد و پدر گلستان در خیابان خاقانی شیراز آن را اداره می‌کرد. وقتی ابراهیم گلستان به تهران آمد، جذب حزب توده شد. او نسبت به قبل ترقی کرد و جزو هیأت تحریریه نشریه «رهبر» شد که احسان طبری و انور خامه‌ای در آن‌جا بودند. این نشریه ارگان حزب توده بود و ابراهیم گلستان در آن نشریه مقاله‌هایی می‌نوشت که بیشتر ادبی بود. او از همان زمان به ادبیات امریکا علاقه داشت.

این منتقد اضافه کرد: جلال آل‌احمد، ابراهیم گلستان، رسول پرویزی، انور خامه‌ای و خلیل ملکی، شاخص‌ترین انشعاب 53 نفره‌ای بودند که سوسیالیست‌ها را ترک کردند. گلستان راه دیگری رفت. چند جلد کتاب از همینگوی و مارک تواین به فارسی برگرداند و به ادبیات امریکا علاقه داشت. او از لحاظ شخصیت‌پردازی و فرم کار در داستان‌هایش تحت تأثیر ادبیات امریکا قرار گرفت و حاصل آنها نوشتن آثاری چون «آذر ماه آخر پاییز»، «مد و مه» و «اسرار گنج دره جنی» بود.

این منتقد ادبیات معاصر ایران توضیح داد: گلستان چندی بعد به کنسرسیوم پیوست و برای شرکت نفت فیلم ‌ساخت. البته او از هنرمندانی مانند مهدی اخوان ثالث و فروغ فرخزاد حمایت می‌کرد. به آنها کار داده بود و ماهانه حقوقی به آنها پرداخت می‌کرد. اندیشه و نثر گلستان در فروغ تأثیر داشت.

منتقد آثار «احمد شاملو» ادامه داد: بعد از مدتی گلستان به سفارش کنسرسیوم فیلم «موج و مرجان و خارا» را ساخت. او در آن زمان با آل‌احمد دوست بود.

دستغیب یادآور شد: گلستان در مجموع نویسنده متوسطی است ولی ادعاهایش زیاد است. کتابی به نام «گفته‌ها» نوشته که در آن خیلی دم از «من» می‌زند و به طور آزار دهنده‌ای از خود تعریف می‌کند. به گمانم دو نفر در ادبیات ما خودبزرگ‌بین بودند؛ یکی گلستان و دیگری براهنی. گلستان نویسنده‌ درجه دومی است و کار نویسندگی را تفننی انجام می‌دهد.

این مترجم فلسفه گفت: گلستان، چند داستان به سبک و با فرم ویلیام فاکنر و همینگوی نوشته که یکی از آنها «اسرار گنج دره جنی» نام دارد و کتاب خوبی است و در سال 1353 زمانی که کتاب‌ها سانسور می‌شدند، به چاپ رسید. گلستان در این کتاب با انتقاد از نظام سلطنتی  می‌گوید این نظام پوسیده است. معلوم بود که همان زمان هم خیلی نفوذ داشته که توانسته چنین کتابی را در اوج قدرت شاه به چاپ برساند. قهرمان اغلب داستان‌های گلستان، خودش است، اشرافی که در دوره شاه زندگی می‌کنند. در داستان «طوطی مرده همسایه من است» سرگذشت جوانی را می‌خوانیم که از مبارزه سیاسی خسته شده و مثل آمریکایی‌ها می‌خواهد دنبال کار خودش باشد و دنبال جنگ نگردد. خوش‌گذرانی کند و دنبال سیاست هم نرود.

منتقد آثار احمد محمود اضافه کرد: گلستان داستانی هم دارد که در فضای اهواز و آبادان می‌گذرد و همه موقعیت آن منطقه را از شرجی هوا گرفته تا نحوه زندگی کارگرها و خانه‌های سازمانی‌شان به خوبی روایت می‌کند. برخی داستان «مد و مه» او را با وزن عروضی تقطیع می‌کنند. گلستان از نویسندگانی است که به فرم داستان خیلی اهمیت می‌داد و دقت ویژه‌ای در انتخاب کلمه‌ها داشت. نوشتن او خواننده را یاد سعدی می‌اندازد که او هم واژه‌ها را هماهنگ با جمله و با سنجیدگی به کار می‌برد. او در عین حال که تحت تأثیر نثر سعدی است، تحت تأثیر ادبیات امریکا هم هست.

دستغیب افزود: بین نویسندگانی که به جنبش سبک ادبی مدرن پیوستند، گلستان بعد از هدایت و چوبک جزو نویسندگانی است که دنبال این جریان بود و به امپرسیون‌های حسی که با کلمه ایجاد می‌شود، خیلی دقت می‌کرد. البته آثار گلستان خیلی پیوسته نیست، یعنی مثلاً مانند گلشیری یا ساعدی نیست که خیلی بنویسد و تخصص او در داستان کوتاه است. کتاب «اسرار گنج دره جنی» بیشتر به فیلم شبیه است. او در این کتاب انتقادهایی نسبت به رژیم گذشته دارد.

وی ادامه داد: ابراهیم گلستان نثر پاکیزه‌ای دارد و بعد از هدایت و چوبک می‌توان او را جزو نویسندگان خوب آن دوره به‌حساب آورد. همان‌طور که گفتم او به سبک و فرم کار اهمیت می‌دهد و نثرش جذاب و خواندنی است. بر خلاف محمود دولت‌آبادی که کمتر اسلوب نویسندگی را رعایت می‌کند. ابراهیم گلستان در به کار بردن کلمات دقت فوق‌العاده‌ای دارد. او موجز می‌نویسد و تأثیرگذاری اندیشه‌اش زیاد است.

ابراهیم گلستان، نویسنده، مستندساز و مترجم ایرانی در 26 مهر 1301 در شیراز متولد شد. وی از پیشگامان ادبیات داستانی مدرن در ایران به شمار می‌آید. از گلستان تاکنون آثاری چون «اسرار گنج دره جنی»، «آذر، ماه آخر پاییز»، «نوشتن با دوربین»، «مختار در روزگار»، «نامه به سیمین»، «دون ژوان در جهنم»، «زندگی خوش کوتاه فرنسیس مکومبر» منتشر شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها