به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ایلام با تمدنی کهن در غربی‌ترین نقطه ایران و درمیان دامنه‌های زاگرس قرار دارد. مطالعات و کاوش‌های باستانشناسی پیشینه این شهر را به هزاره هشتم پیش از میلاد می‌رساند و در کتیبه‌های باستانی، آن را «آلامتو» به معنای سرزمین کوهستان یا طلوع خورشید نامیده‌اند. استان ایلام بخشی از ساتراپ‌نشین هشتم دولت ماد و بیست‌وسومین ساتراپ (ایالت یا استان) داریوش هخامنشی به‌شمار می‌رفت.
استان ایلام با قدمت دیرینه‌اش از گذشته مورد توجه اندیشمندان و مشاهیر بزرگ بوده است. شکل‌گیری نخستین تمدن بشری در تپه‌های «علی کش» واقع در شهرستان دهلران، تپه‌های هلیلان و نیز چغا آهوان در مهران پژوهشگرانی چون «لویی واندنبرگ» بلژیکی را بر آن داشت تا سال‌ها به‌عنوان باستانشناس در این سرزمین به کاوش بپردازد.
ایلام در نوشته‌های جهانگردان اروپایی حضور دارد
ایلام را می‌توان ساتراپ یا استان مهر نامید که در تمام دوره‌های تاریخ اهمیت داشته به‌طوری که حتی جهانگردانی چون «هوگو گروته» جغرافیدان آلمانی، «جورج ناتانیل کرزن» سیاستمدار معروف انگلیسی و ایران‌شناس، «هنری راولینسون» دیپلمات، شرق‌شناس انگلیسی و نخستین فردی که خط میخی را با بررسی کتیبه‌های بیستون خواند، همچنین «فریا مادلین استارک (همسر استیوارت پرون)» جهانگرد و سفرنامه‌نویس بریتانیایی با قدم گذاشتن بر این ساتراپ توصیف‌هایی از مردم، جاذبه‌های طبیعی و بناهای تاریخی مهم در کتاب‌های خود برجای گذاشته‌اند اما این یادداشت‌ها به‌طور کامل به ایلام اختصاص نیافته است.
شاید از دلایلی که ایلام از دید نویسندگان پوشیده مانده است، علاوه‌بر کوچکی استان و دشواری عبور در راه‌های ارتباطی آن، محرومیت و دور بودن ایلام از گذشته‌ها، جنگ هشت‌ساله ایران و عراق که خسارت‌های بسیاری بر آن گذاشت نیز بتوان افزود. هر چند که در قرون نخستین اسلامی، مورخانی چون طبری و ابن‌اثیر و یاقوت بن عبدالله حموی در کتاب «معجم‌البلدان» سطوری را به تاریخ این منطقه اختصاص داده‌اند اما تا اواخر دوره قاجار، ایلام را هاله‌ای از سکوت فرا گرفته است.
به تاریخ‌نگاری ایلام کم‌توجهی شده است
سفرنامه‌هایی از اواخر دوران قاجار بر جای مانده اما نوشته‌های چندانی درباره ایلام و ایلام‌شناسی وجود ندارد. در اواخر دهه 60 برخی از نویسندگان ایلامی و غیرایلامی به نوشتن تاریخ ایلام پرداختند. این آثار بیشتر درباره تاریخ ایلام باستان، تاریخ حاکمان و والیان است تا تاریخ مردم ایلام امروزی. همچنین در دهه 70، ده‌ها اثر درباره فرهنگ، تاریخ و ادبیات ایلام تدوین شد که می‌توان این دوره را درخشان‌ترین دوره در تالیف فرهنگ و تاریخ ایلام دانست.
این استان بخشی از تمدن کهن عیلام است که از دوره ساسانی شهرهای «دره‌شهر»، «چغا آهوان»، مهران، سنگ‌نوشته‌های تنگه ارغوان، قلعه سام در شیروان، پل تاریخی گاومیشان دره‌شهر، همچنین آثار طبیعی شامل چشمه‌ها، جنگل، غار و دریاچه از مناطق مستعد گردشگری در ایران به‌شمار می‌آید و امروزه به‌دلیل این‌که مسیری برای ورود به کشور عراق و مناطق جنوب غربی ایران به‌شمار می‌آید، همچنین منطقه‌ای که برای گردشگری مناطق جنگی استفاده می‌شود، افراد کمی به این منطقه سفر می‌کنند.
ایلام شهری بازمانده از دوران ساسانیان
از نقاط دیدنی استان ایلام می‌توان به دریاچه‌های دوقلو، انبارهای هزار و قلعه تاریخی پشت قلعه آبدانان (دوره ساسانیان)، آتشکده سیاهگل (دوره ساسانیان)، طاق شیرین و فرهاد در ایوان‌غرب، تنگ رازیانه، میان‌تنگ (مانشت)، شهر باستانی ماداکتو، آتشکده چهارتاقی دره‌شهر، دره ارغوان در شمال شهر ایلام، دریاچه سد ایلام (چم گردلان) و چشمه‌های آب گرم دهلران، منطقه توریستی سرابکلان، آتشکده موشکان و امامزاده پیرحسین و طاق رستم واقع در روستای زنجیره علیا، تنگه شمشه هلسم و شهر تاریخی گم‌گم در شیروان چرداول اشاره کرد.
برخی از مناطق استان ایلام از پدیده‌های نادر طبیعی هستند که از آن میان غار خفاش، چشمه قیر روان و آب گرم معدنی در دهلران، تپه اگرواش، دریاچه دوقلوی سیاه‌گاو آبدانان و غار زیتگان را می‌توان نام برد.
سیمره، شهر باستانی ثبت شده در فهرست آثار ملی
از دیگر مناطق مهم و باارزش استان ایلام، شهر سِیمَرِه واقع در دره شهر است. این شهر که مربوط به اواخر دوره ساسانی و قرون نخستین اسلامی و مرکز ایالت بوده از بزرگترین محوطه‌های باستانی در سطح استان ایلام به‌شمار می‌آید. شهر باستانی سیمره جزو نخستین آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران در سال ۱۳۱۰ است.
دِمرگان در بررسی باستانشناسانه منطقه غرب ایران در سال 1891 میلادی در کتاب «جغرافیای غرب ایران» به مناطقی از ایلام و سیمره می‌پردازد. از دیگر کتاب‌هایی که به این منطقه پرداخته است می‌توان «بومیان دره مهرگان» که اثری پژوهشی درباره قوم «لک» و بومیان سیمره از عصر حجر تاکنون است، اشاره کرد. «ایل من ایلام» از دیگر کتاب‌هایی به‌شمار می‌آید که بررسی جامعی درباره تاریخ، جغرافیا، تمدن و فرهنگ استان ایلام داشته است._
نظر شما