يعقوب توكلي در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت: این کتاب به بررسي رويداد‌ها و اتفاقات ايران از دوره پهلوي تا معاصر، با اعتنا به رويداد‌هايي كه جوانان درآن ايفاي نقش كردند، مي‌پردازد. رويدادهايي كه شايد خيلي از بزرگسالان نتوانستند و فرصت نكردند به آن‌ها بپردازند.

وي افزود: كتاب "جنبش دانش آموزي در انقلاب اسلامي" از شهريور 1320 تا پايان جنگ تحميلي عراق عليه ايران و دهه 1370 را مد نظر قرار داده است. 

اين نويسنده و پ‍‍ژوهشگر انقلاب و دفاع مقدس اظهار داشت: اسنادي وجود دارند كه در زمان آغاز مرجعیت مرحوم آيت‌الله بروجردي حوزه‌هاي علميه به نوعي با كمبود استقبال طلبه مواجه بوده‌اند. پس از آن، در سال‌هاي 1325 تا 1327 بيش از 7000 نوجوان و جوان بين سنين 12 تا 16 سال وارد حوزه علميه شدند كه اين استقبال ريشه در روح دين خواهي جوانان و نوجوانان دارد و افرادي چون شهيدان مطهري و بهشتي در آن سال‌ها براي تحصيل به حوزه علميه وارد شدند. 

به نظر توکلی این سال‌ها يکي از پيچيده‌ترين مقاطع تاريخ معاصر ايران است چرا که حکومت مستبد رضا خان به يکباره فرو ريخت و کنش‌ها و واکنش‌هاي گوناگوني را به دنبال آورد. 

وي گفت: تا قبل از آن، رضا خان در رأس قدرت قرار داشت و از ساده ترين و پيش پا افتاده‌ترين امور تا مهم‌ترين تصميمات مملکتي در دست او بود. وزيران، اميران، فرماندهان نظامي و نمايندگان مجلس توسط او تعيين مي‌شدند و مطيع و مجري امر او بودند. در چنين شرايطي متفقين در سوم شهريور 1320 به ايران تجاوز کردند و بدون هيچ مقدمه، اخطار يا اعلان قبلي، خاک ايران را به اشغال در آوردند. حکومت ايران و قواي مسلح آن که کاملاً غافلگير شده بودند ،ظرف مدت کوتاهي سقوط کردند و ارتش مدرن و به ظاهر مقتدر رضا خاني در هم شکست. مردم گرفتار قحطی و گرسنگی شدند و در پی آن برای نخستين بار از بامداد روز 17 آذر سال 1321 دانش آموزان و شاگردان مدارس تهران با اطلاع قبلي مدارس را تعطيل کردند و به طرف مجلس رهسپار شدند. آن‌ها با شعار «ما نان مي‌خواهيم» حرکت و در جلو در اصلي مجلس در ميدان بهارستان تجمع کردند. 

يعقوب توكلي افزود: كتاب "جنبش دانش آموزي در انقلاب اسلامي" در مسير بررسي‌هاي خود به تظاهرات اول بهمن 1340 هم مي‌پردازد كه به نام "تظاهرات دانشجويي" ثبت شده است. اما اصل ماجرا مربوط به جنبش دانش آموزي در مدارس تهران است و تظاهرات اول كه در ميدان توپخانه سابق برپا شد. تظاهرات دانشجویان بعدازظهر اول بهمن و در حمایت از دانش آموزان صورت گرفت.

اين نويسنده و پ‍‍ژوهشگر انقلاب گفت: 30 ‬بهمن سال ‪ 1352‬در خاطرات مردم ايران، به ويژه استان همدان و بالاخص شهرستان نهاوند با به خاك افتادن آذرخش‌هاي گروه ابوذر به دست دژخيمان نظام ستم‌شاهي گره خورده است. نقش مهم گروه ابوذر نه نتايج اقدامات چريكي كه در نتيجه جسارت، ايمان و شجاعت آنان در مقابله با مجهزترين سيستم امنيتي و اطلاعاتي (ساواك) بوده است. اعضاي سرشناس كادر رهبري آنان "بهمن منشط" ، "عباد خدارحمي" ، "ماشاالله سيف" ، "حجت عبدلي"، "كشفي" و "آورزماني" بودند و "روح الله و ولي‌الله سيف" زير مجموعه كادر رهبري به حساب مي‌آمدند.

وي افزود: گروه ابوذر متشكل از جوانان و عمدتا دانش‌آموزان بودند كه در اوج خفقان،اعتراض خود را به رژيم پهلوي، به صورت مسلحانه نشان دادند. افزون بر قيام ‪ ۱۵‬خرداد خاستگاه گروه ابوذر را مي‌توان انجمن ضد بهاييت، جلسات مذهبي و هيات‌هاي قرآني در مساجد و منازل نهاوند عنوان كرد. آنها وصيت كرده بودند كه جسدشان در نهاوند دفن شود كه بر مبناي اين وصيت در سال 1378 با پيگيري افرادي كه زماني با آن‌ها مرتبط بودند ،اجساد آن‌ها به نهاوند بازگردانده و در باغ بهشت دفن شدند. 

فصل ديگر اين كتاب به "جنبش دانش آموزي دفاع مقدس" اشاره دارد. يعقوب توكلي گفت: نخستين قهرمانان و اسطوره‌هاي كشور شهيدان دانش‌آموزند. 36000 شهيد دانش آموز در جنگ داريم و از 800 شهيد سال‌هاي منجر به پيروزي انقلاب در تهران، بيش از 20 درصد آن‌ها دانش آموز بودند. 

كتاب "جنبش دانش آموزي در انقلاب اسلامي" را انتشارات "اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانش آموزان" پس از طي مراحل انتشار  به چاپ مي‌رساند.

يعقوب توكلي همچنين از نگارش زندگي‌نامه شهيد سپهبد محمدولي قرني خبر داد و گفت: اسناد و مدارك، يادداشت‌ها، دست نوشته‌ها و كتاب‌هاي مختلف از زندگي شهيد قرني را از مركز اسناد انقلاب اسلامي و حوزه هنري و ساير مراكز پژوهشي جمع آوري كرده ام. بخشي از اطلاعات را در اختيار آقاي احمد نوروزی فرسنگی قرار دادم كه در كتاب "ناگفته‌هایی از زندگی سپهبد قرنی" منتشر شد. اما اين كتاب مرا قانع نكرد و خود مجددا دست به كار شدم تا شايد اتفاق جديدي درباره تاريخ نگاري حساسترين دوره تاريخ معاصر شكل گيرد.

توكلي افزود: پيچيدگي شخصيت شهيد قرني و موقعيت سياسي آن دوره و تحولي كه در اين شخصيت اتفاق افتاد، بسيار حائز اهميت بود. زيرا نشان مي‌داد كه يك افسر اطلاعاتی شاهنشاهي چگونه به يك شخصيت معترض نظام سلطنت تبديل شده است. به همين دليل سير تحول شخصيت او را با استناد به اسناد ساواك و ارتش مورد ارزيابي قرار دادم.

اين پ‍‍ژوهشگر انقلاب گفت: پس از پیروزى انقلاب اسلامى، سپهبد قرنى به سمت اولین رئیس ستاد مشترك ارتش منصوب شد . مدت مسوولیت او در نظام جمهوری اسلامی ايران فقط 43 روز - از 23 بهمن 1357 تا 7 فروردین 1358 - بوده است ؛ مدتی هرچند كوتاه اما در مقطعی حساس از تاریخ انقلاب كه لحظه لحظه آن آبستن حوادثی بزرگ در ابعاد مختلف، خصوصا در بعد نظامی بود. از دید نیروهای ضدانقلاب كه با وابستگی به بیگانگان از جمله رژیم بعث عراق، از اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی دست به ایجاد آشوب و بلوا در بسیاری از شهرها و به خصوص استان كردستان زدند، شهید سپهبد قرنی با تمام وجود از سقوط پادگان سنندج جلوگیری كرد و اجازه نداد كه به سرنوشت دیگر مراكز نظامی كه با خیانت برخی افراد به دست ضد انقلابیون افتاد، دچار شود. هرچند با برکناری وی توسط دولت موقت بحران کردستان در روندی پرشتاب گسترش یافت و در سوم اردیبهشت 1358 سپهبد ولی‌الله قرنی توسط گروهك تروریستی فرقان ترور و به شهادت رسید. 

توكلي تفاوت اين كتاب را با ديگر كتاب هاي منتشره شده درباره شهيد قرني اين چنين بيان كرد: اسناد اين كتاب زندگي و سير تاريخي تحول قرني را با استناد به مدارك و اسناد طبقه بندي شده بيان مي‌كند. در بررسي‌ها به شش مورد از اظهارات حضرت امام(ره) درباره سرلشکرقرنی برخورديم كه ايشان به ديدگاه او در باره ارتش و شروع و وقوع انقلاب اشاره كرده بودند. 

وي افزود: اين كتاب با عنوان "اولين امير" توسط انتشارات شاهد منتشر خواهد شد. 

"سبك شناسي تاريخ‌نگاري" كتاب ديگري از يعقوب توكلي است كه در مورد سه حوزه؛ سبك تاريخ‌نگاري، مؤسسات تاريخ‌نگاري و نگرش‌شناسي تاريخ‌نگاري بحث مي‌كند. 

توكلي گفت: اين كتاب جريان‌هاي تاريخ‌نگاري انقلاب را از سال‌ 1356 تا 1386 مورد بررسي و ارزيابي قرار داده و قرار است به زودی توسط انتشارات پيام هاجر در قم منتشر شود. 

پژوهشكده فرهنگ وهنر اسلامي نيز كتاب "كنكاش در تاريخ نگاري معاصر" شامل مجموعه مقالاتي در نقد تاريخ تاريخ‌نگاري و نوشته يعقوب توكلي را به چاپ مي‌رساند.

نگارش كتاب "درآمدي بر نظام حقوقي مصاحبه در تاريخ شفاهي" و ترجمه كتاب "تاريخ مصور فلسطين" اثر دكتر طارق سويدان، نويسنده كويتي، فعاليت‌هاي در دست انجام يعقوب توكلي اند. 

از وي تاكنون كتاب‌هاي؛ خاطرات جهانگير تفضلي، خاطرات علي اميني، اسلام‌گرايي در مصر، نقد مباني طبقه بندي انقلاب اسلامي و فرهنگ‌نامه جاودانه‌هاي تاريخ دفاع مقدس منتشر شده اند.