به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد رمان «سوئیت فرانسوی» اثر ایرن نمیروفسکی که با ترجمه مهستی بحرینی منتشر شده، عصر دیروز، سه‌شنبه، سوم دی با حضور مژده دقیقی، بهناز علی‌پور گسکری و بلقیس سلیمانی در مرکز فرهنگ شهر کتاب برگزار شد.

ایرن نمیروفسکی از نویسندگان مهاجری است که پس از انقلاب روسیه در پاریس اقامت کرد. رمان «سوئیت فرانسوی» او با ترجمه‌ مهستی بحرینی به فارسی منتشر شده است. این اثر به زندگی مردم فرانسه پس از اشغال این کشور به دست آلمان می‌پردازد؛ رمانی ناتمام در دو بخش که در سال ۲۰۰۴، تقریبا 60 سال پس از مرگ نویسنده‌اش منتشر شد.

مژده دقیقی صحبت‌هاش را با ارایه تاریخچه‌ای از چگونگی انتشار این کتاب آغاز کرد و گفت: «سوئیت فرانسوی» در سال 1941 و 1942، در زمان جنگ جهانی دوم نوشته شده و  60 سال بعد از این زمان امکان انتشار یافت؛ رمانی که بعد از انتشار به سرعت پرفروش شد و از ترجمه‌های آن نیز استقبال خوبی صورت گرفت. نمیروفسکی در دوره‌ای از زندگی‌اش دستگیر شد و فرزندانش سال‌ها دفترچه وی را از پناهگاهی به پناهگاه دیگر می‌بردند و زمان زیادی طول کشید که به سراغ دفترچه رفتند و دریافتند با آخرین رمان مادرشان روبه‌رو هستند.

وی «سوئیت فرانسوی» را رمانی ناتمام معرفی کرد و افزود: این رمان در دو فصل نوشته شده و از یادداشت‌های نویسنده این‌طور بر می‌آید که قصد داشته سه فصل دیگر به کتاب اضافه کند. با این حال رمان وی با همین دو فصل هم ناقص نیست. نویسنده در پرده‌های جداگانه کتاب، با نشان دادن رفتار شخصیت‌ها، ‌آن‌ها را در موقعیت‌های داستانی‌ قرار می‌دهد. نمیروفسکی با نگاهی جزئی‌نگر به نمایش نشانه‌های ظریفی از روابط انسانی می‌پردازد و به نظر می‌رسد با دامنه اجتماعی گسترده‌اش، بلندپروازانه‌ترین تلاش نویسنده برای داستان‌نویسی است.

این مترجم با این‌که جنگ را موضوع اصلی رمان «سوئیت فرانسوی» می‌داند، معتقد است نویسنده از مضمون جنگ مانند موسیقی در پس زمینه داستان بهره گرفته. وی با بیان این مطلب اظهار کرد: نمیروفسکی جنگ را با نگاهی انسانی در وضعیت بحران و با همه خوبی‌ها و بدی‌هایش دیده است. این نویسنده تاریخ را بهانه‌ای قرار داده تا شخصیت انسان‌ها را نشان دهد. وی که در کوران جنگ زندگی می‌کرد در دام شعارزدگی و قهرمان‌پروری نیفتاد و همین امر سبب موفقیت رمان وی شد.

مترجم کتاب «ظلمت در نیمروز» در ادامه به بیان تاریخچه‌ای از روزهای کودکی تا جوانی و مرگ نمیروفسکی پرداخت و گفت: او در دوره مدرنیسم تجربی زندگی می‌کرد و رمان‌های واقع‌گرایانه‌اش در آن زمان نتوانست نظرها را به خود جلب کند. این نویسنده لهستانی که حدود 20 سال در فرانسه تحصیل و زندگی کرده بود، در نهایت نتوانست تابعیت این کشور را به دست بیاورد و فردی بی‌سرزمین از تبار یهودیان نامیده شد و این بی‌سرزمینی‌اش به رمان‌هایش نیز منتقل شده است. سرانجام نیز وی را به اردوگاهی در لهستان بردند و نمیروفسکی در اتاق گاز کشته شد؛ این در حالی است که وی چند روز قبل از دستگیری‌اش در یادداشت‌هایی که از وی به جا مانده به سرنوشت محتوم خود اشاره‌ای داشت.

بهناز علی پور، کارشناس دیگر این برنامه، درباره ساختار روایی رمان و علت متفاوت بودن «سوئیت فرانسوی» از رمان‌های هم سنخ خود سخن گفت. وی در این‌باره توضیح داد: «سوئیت فرانسوی» رمانی رئالیستی و تراژیک درباره جنگ، مهاجرت ناگزیر و اشغال است. این رمان دریچه‌ای به سوی رخدادهای روح انسانی باز می‌کند و در قسمت نخست به سردرگمی مردم پاریس می‌پردازد و چهار دسته افراد را به عنوان «تیپ» از گروه‌های اجتماعی و طبقاتی مختلف معرفی می‌کند. این افراد گرچه کاملا با هم متفاوتند اما تهدید و بحران جنگ برای تمامی آن‌ها یکسان است. با وجود این تفاوت‌ها باز هم شاهدیم که اختلاف طبقاتی میان آن‌ها هنوز هست و ثروتمندان با اتومبیل فرار می‌کنند و فقرا با پای پیاده.

این نویسنده و منتقد ادبی افزود: نویسنده در این رمان از دورنگی و چهره دیگر انسان‌ها پرده برمی‌دارد و شرحی مستند از واقعه‌ای تاریخی ارایه می‌دهد و برای رسیدن به این هدف، تصاویری اغنا کننده را از رفتارهای آدمی نشان می‌دهد. وی با طنزی تلخ بی‌ارادگی مردم پاریس را به نمایش می‌گذارد و تصویر برهنه‌اش از مردم پاریس را می‌توان نوعی انتقام‌جویی از کشوری دانست که به وی مجوز اقامت در آن را ندادند.

به گفته علی‌پور، عشق مرد آلمانی به زن فرانسوی محور بخش دوم این داستان است. وی با بیان این مطلب اظهار کرد: در این بخش شاهد جدال درونی زن هستیم؛ زنی که کشمکش‌های درونی و عشقش عاقبت خوبی ندارد.

علی‌پور درباره دلایل موفقیت این رمان نیز گفت: بی‌شک سرنوشت نویسنده در سرنوشت کتاب بی‌تاثیر نبوده است. از سوی دیگر رمان‌های جنگ معمولا به ملت‌های غالب می‌پردازند ولی سوئیت فرانسوی روایتی متفاوت دارد. نویسنده بی‌طرف و به دور از حب و بغض می‌نویسد و هیچ حس انتقام‌جویانه‌ای در روایتش دیده نمی‌شود. راوی داستان معتمد است و  تناقضی در داستانی که بیان می‌کند نیست.

وی راوی این کتاب را دانای کل معرفی کرد و گفت: راوی به ذهن شخصیت‌ها سرک می‌کشد و از قضاوت به دور است. به همین دلایل است که این رمان به اثری چند صدایی نزدیک شده و صدای مسلطی در آن شنیده نمی‌شود. در واقع صدای آلمانی‌ها و فرانسوی‌ها را به یک اندازه در رمان می‌شنویم و آن‌چه در رمان مشهود است صدا و نظرات شخصیت‌هاست نه چهره آن‌ها و همین موضوع است که سبب شده این رمان در دوره نوشتنش، اثری پیشرو محسوب شود.

بلقیس سلیمانی نیز در این نشست، سرنوشت نویسنده و شرح حال کتاب را جذاب‌تر از ماجرای اصلی داستان دانست و درباره مترجم این کتاب گفت: «سوئیت فرانسوی» را‌ مهستی بحرینی از زبان فرانسه ترجمه کرده است. وی چندین اثر دیگر نیز به فارسی برگردانده که «اعترافات» نوشته ژان ژاک روسو، «مائده‌های زمینی و مائده‌های تازه» اثر آندره ژید، «یک زن» اثر آن دلبه، «ترجیع گرسنگی» اثر ژان ماری گوستاو لوکلزیو برخی از این آثار هستند.

وی «سوئیت فرانسوی» را اثری درباره اشغال فرانسه در دهه 1940 میلادی معرفی کرد و گفت: فرانسه در این دوران طی قراردادی، خود را به آلمان نازی تسلیم می‌کند. حوادث کتاب در بخش جنوبی فرانسه، که با مدیریت دولت «ویشی» اداره می‌شد اتفاق می‌افتد و نویسنده در رمانش، برخلاف بسیاری از آثار ادبی که به موضوع مشابه پرداخته‌اند، سرنوشت شکست را مطرح می‌کند و این یکی از ویژگی‌های اساسی این کتاب است.