به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست پاياني روز نخست همايش روز جهاني فلسفه (23 آبان) به بزرگداشت علامه جعفري اختصاص داشت. علي رافعي از دوستان و شاگردان علامه جعفري و منوچهر صدوقي‌سها، مدرس فلسفه و داماد علامه جعفري از سخنرانان اين نشست بودند.

رافعي در ابتدای این نشست گفت: علامه جعفري مجموعه علوم را بر محوريت انسان قبول داشت، به اين معنا كه هر علمي هنگامي ارزشمند است كه در زندگي و شخصيت انسان تاثير داشته باشد. او بارها تاكيد می‌کرد كه محور قرآن و انبيا(ع) انسان است. اگر حافظ قرآن و تفاسير آن باشيم اما تاثيري از آن‌ها نگيريم، ارزش چنداني نخواهد داشت.

وي افزود: طبق عقيده علامه جعفري اين علوم بايد من الهي را از لابه‌لاي من‌هاي وجود بيرون بكشد و رشد دهد. او از «من» به زهرماري تعبير مي‌كرد و مي‌گفت با اين زهرماري كنار آمدي يانه؟!

رافعي به نظر علامه جعفري در رسيدن انسان به كمال اشاره كرد و گفت: علامه جعفری معتقد بود انسان براي رسيدن به كمال، بايد مجموعه ابعاد وجودی‌اش را به كمال برساند، نه اين‌كه تنها بر قلب يا عقل تاكيد داشته باشد.

وي افزود: علامه به عنوان آخرين سخنران در همايش بزرگداشت ابن‌سينا در دهلی‌نو خطاب به حاضران گفته بود كه عده‌ای در اينجا ابن‌سينا را فيلسوف مشايی محض معرفی كردند، عده‌ای با توجه به نمط 9 و 10 اشارات، وی را عارفی كامل دانستند و عده‌ای بر پزشك بودن او تاكيد داشتند. اين‌ها نشان مي‌دهد كه براي رسيدن به كمال بايد در همه جنبه‌ها رشد كرد. ابن‌سينا نيز به عنوان شخصيتي ديندار به همه ابعاد وجودی توجه داشت.

رافعي تاكيد كرد: علامه جعفري نسبت به ياگيري همه علوم علاقه نشان مي‌داد و در عين حال دوست نداشت او را به عنوان عارف بشناسند، زيرا معتقد بود كه نخستين نياز جوانان پختگی از لحاظ عقل و انديشه است و از همين رو از بيان مطالبی كه انسان را به مرز ادعا برساند، پرهيز می‌كرد.

وی در زمینه نظر علامه جعفري درباره فرق ميان عرفان و صوفيه گفت: او به تفكيك دو حوزه با عنوان عرفان و صوفيه قايل نبود و مي‌گفت كه بايد از دو تعبير عرفان مثبت و عرفان منفي براي اين دو اسفاده كرد.

رافعی در بخش ديگری از سخنانش به برخی از ويژگی‌های عرفان مثبت و منفی از منظر علامه جعفری اشاره كرد و گفت: عرفان مثبت انسان را از منيت خود خارج می‌كند و عرفان منفی با منيت و ادعا همراه است. در عرفان مثبت، قوانين شريعت باردار مفاهيم معرفتی می‌شود و عبادات نه حذف، بلكه معنادار می‌شود.

وی افزود: بزرگان عرصه عرفان از اين جهت با ما تفاوت دارند كه شريعت آن‌ها معنادارتر و شريعت ما قالبی‌تر است. همچنين در عرفان مثبت همه قوا اعم از عقل و قلب با هم بارور مي‌شوند و تنها بر يك وجه تاكيد نمي‌شود.

سپس صدوقي‌سها گفت: علامه جعفری شديدا تابع كلام شريف اميرالمومنين(ع) «اعرف الحق تعرف اهله» بود. او به معناي واقعي فانی در مولوی بود، به طوري‌كه مظهری از مظاهر او شده بود اما اگر سخن يا انديشه‌ای از مولوی مطابق با ضوابط نبود، علامه آن را نمی‌پذيرفت.

وي يكي از ماندگارترين آرای علامه جعفري را رد نقض كانت بر برهان وجودي دانست و گفت: استاد حائري‌يزدي و علامه در ميان انديشمندان معاصر ايراني اين نظر كانت را رد كرده‌اند اما به نظر من ديدگاه علامه در اين باره بسيار مقبول‌تر است. مطابق اين برهان، انسان بما هو انسان كمال برين مطلقی را احساس می‌كند كه وجود برترين كمالات است، بنابراين كمال برين نمی‌تواند موجود نباشد.

اين نويسنده و پژوهشگر ادامه داد: اما كانت اين ديدگاه را نقض مي‌كند و مي‌گويد كه وجود نسبت به كمال مطلق مانند زاويه نسبت به مثلث است. مثلث را نمی‌توان بدون زاويه تصور كرد اما اين امر مشروط به وجود مثلث است. نخست بايد مثلث وجود داشته باشد تا ما بر ملزوم بودن آن به زاويه تاكيد كنيم. 

صدوقي‌سها به نقض علامه جعفری بر سخن كانت اشاره كرد و گفت: به نظر علامه، واجب موجود است، نه قضيه‌ای منطقی و تركيبی، بلكه قضيه‌ای رياضی و تحليلی بوده و از قبيل قضايای شهوديه و عين واقعيت است. البته حكمای گذشته نيز به اين موضوع اشاره كرده‌اند و به نظر مي‌رسد كه علامه جعفری آن را تقرير كرده است.

دومين و آخرين روز همايش روز جهاني فلسفه عصر امروز (24 آبان) در موسسه حكمت و فلسفه ايران برگزار مي‌شود.