به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، شمس‌الدين كاغات كارشناس امور كتابخانه‌ها و انتشارات وزارت فرهنگ و توريسم تركيه و مسوول TEDA در غرفه وزارت فرهنگ و توريسم تركيه در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به سوال‌هايي كه درباره اين پروژه وجود داشت، جواب داد.
TEDA به عنوان يك پروژه فرهنگي بين‌المللي از چه زماني شروع به فعاليت كرد؟
TEDA سرنام چهار واژه تركي Turk Edibiyatinin Diş Açlişi به معني گسترش ادبيات ترك به جهان خارج است كه سنگ بناي آن در سال 2005 گذاشته شد. تركيه در دهه‌هاي گذشته كاستي‌هاي بسياري در شناساندن فرهنگ، هنر و ادبيات خود داشت. با هدف جبران اين كاستي‌ها وزارت فرهنگ و توريسم براي رساندن كتاب‌هاي چاپ شده به خوانندگان خود در اقصي نقاط جهان، با استفاده از تجربيات موفق كشورهاي ديگر و اختصاص پروژه كمك مالي ترجمه، انتشار آثاري را از ژانويه 2005 در قالب TEDA آغاز كرد.
براساس اين پروژه مترجمان كتابي را انتخاب مي‌كنند و سپس براي چاپ آن با يك شركت انتشاراتي معتبر در كشور خود به توافق مي‌رسند و بسته به حجم كتاب از ما كمك مالي دريافت مي‌كنند. البته اين پروژه در طول اين هفت سالي كه از اجراي آن مي‌گذارد تغييراتي به خود ديده، اما در كليت پروژه تغيير چنداني حاصل نشده است.
اين پروژه تا چه حدي به اهداف تعريف شده خود رسيده است؟
همان‌طور كه اشاره شد هدف ما رساندن كتاب‌هاي موفق در حوزه ادبيات و هنر معاصر تركيه به دست علاقه‌مندانش در سراسر جهان است تا آنها با زبان خودشان با ادبيات و هنر ترك ارتباط برقرار كنند. از طرف ديگر انجام اين پروژه باعث شده ما با نويسندگان، شاعران و هنرمندان كشورهاي مرتبط با TEDA در ارتباط باشيم و از تجربيات آنها استفاده كنيم. درست است كه ما با ديگران تفاوت داريم اما بايد بدانيم كه اين تفاوت‌ها ثروت‌هاي سرشاري هستند كه بايد از آنها بهره‌مند شد. به طور كلي اين مراودات باعث ايجاد يك كانال دوسويه خبرگيري ميان ما و دوستان مرتبط با مادر 5 قاره جهان مي‌شود.
تاكنون چند كشور و يا زبان به اين پروژه پيوسته‌اند؟
تا به امروز 51 كشور به اين پروژه پيوسته‌اند و 985 عنوان كتاب كمك مالي انتشار دريافت كرده‌اند. فعال‌ترين كشور در همكاري با TEDA كشور آلمان با 172 عنوان كتاب است. مترجمان آلماني بخصوص پس از نمايشگاه 2008 كتاب فرانكفورت كه تركيه مهمان ويژه آن نمايشگاه بود، گرايش بيشتري به اين پروژه پيدا كردند. علت ديگر اين اقبال و توجه، وجود اقليت 4 ميليون نفري ترك‌ها در آلمان است.
همكاري ايراني‌ها با اين پروژه در چه سطحي بوده است؟
با وجود اين كه ايراني‌ها و ترك‌ها سده‌هاي متوالي صاحب يك فرهنگ مشترك بوده‌اند متأسفانه در دو قرن اخير ما زبان همديگر را شناخته‌ايم. متأسفانه تعداد مترجمان حرفه‌اي كه بتوانند از تركي به فارسي (و بالعكس) ترجمه كنند كم و انگشت شمارند. همكاري دوستان ايراني ما در حد متوسط و پرنوسان بوده است. در سال 2006 دو كتاب در سال 2007 سيزده كتاب در سال 2008 چهارده كتاب در سال 2009 سه كتاب در سال 2010 چهارده كتاب و در سال 2011 ده كتاب در راستاي پروژه «تدا» به فارسي ترجمه شده‌اند. متأسفانه مترجمان ايراني بيشتر به دنبال موضوع‌هاي پيش پا افتاده‌تر و سهل‌الوصول‌تر مانند كتاب‌هاي کودک و آشپزي ... هستند و كمتر به دنبال ترجمه آثار فاخرتر هستند و اين 56 كتابي كه در طول شش سال به فارسي ترجمه شده‌اند به نظر من نمي‌تواند آينه تمام‌نماي ادبيات و هنر معاصر و يا كلاسيك تركي باشد و هنوز جا براي كار بسيار است.
آيا TEDA به ترجمه‌هاي خارج از حوزه ادبيات و هنر هم كمك مالي انتشار اختصاص مي‌دهد؟
نه همان طور كه گفته شد ما بيشتر به موضوع‌هايي كه در محدوده ادبيات و فرهنگ كلاسيك و مدرن تركيه باشد كمك ارايه مي‌دهيم در اين راستا حدود 750 كتاب چاپ شده است كه موضوعاتي چون داستان شعر، آشپزي و كودكان را شامل مي‌شود البته شايد در آينده تصميم گرفتيم كتاب‌هايي با موضوعاتي ديگر وارد اين ليست شوند ولي تا به حال چنين تصميمي گرفته نشده است
مترجمان خودشان كتاب انتخاب مي‌كنند يا شما كتاب در اختيار آنها مي‌گذاريد؟
اين فرايند تا حدي دو سويه است؛ يعني انتخاب كتاب به عهده مترجم است ولي اين كه اين كتاب در محدوده فعاليت «تدا» مي‌گنجد يا نه در اختيار ماست. ما يك هيات داوري داريم كه از استادان رشته‌هاي مختلف دانشگاه‌هاي تركيه هستند. اين گروه آنها را بررسي مي‌كنند و با توجه به حجم و موضوع كتاب يك كمك مالي بين 2 تا 4 هزار دلاري با عنوان كمك مالي انتشار در اختيار مترجم قرار مي‌دهند. از آغاز سال 2012 حدود 290 مراجعه‌كننده داشته‌ايم كه هيات ژوري ما در ظرف دو هفته آينده پيرامون آنها تصميم‌گيري خواهد كرد.
به نظر شما اين 750 كتاب چاپ شده در مدت هفت سال انعكاس‌دهنده واقعي ادبيات تركيه هست و شما تا چه زماني اين پروژه را اجرا خواهيد كرد؟
در دنيا هيچ چيز كاملي وجود ندارد ديكته نوشته نشده هم غلط ندارد. البته اين موضوع تا حدي هم به زاويه ديد ناظم بيروني بستگي دارد. اين پروژه انعكاس‌دهنده تمامي ادبيات و فرهنگ كلاسيك و معاصر تركيه هم نباشد حداقل خطوط اصلي آن را براي غير ترك‌ها مي‌نماياند. البته طبيعي است كه كارهاي بديع و بزرگ مشكلات بزرگ هم دارند اين ضعف‌ها بيشتر ضعف‌هاي بشري‌اند كه هيچ‌گاه به طور كامل نمي‌توانيم بر آنها فايق بياييم. با وجود اين ما قصد رها كردن اين پروژه را نداريم. البته قصد ما اين نيز نيست كه همه 7 ميليارد انسان روي زمين تركي ياد بگيرند! مثلي انگليسي مي‌گويد «براي وصال راه‌هاي مختلفي وجود دارد» براي ارتباطات انساني راه‌هاي متفاوتي موجود است اگر براي ايجاد اين ارتباط 20 راه وجود دارد اگر شما 19 راه را برويد و راه بيستم را امتحان نكنيد شايد به هدف خود نرسيد و ما به اين نتيجه رسيده‌ايم كه اين بيستمين راه و نيز بهترين راه براي ما معرفي خويش به زبان ديگران از طريق كتاب است.
آيا كتاب‌هايي به عنوان «كتاب‌هاي ممنوعه» در ليست شما هست كه نتوان آن را در چارچوب پروژه تدا به ديگر زبان‌ها ترجمه كرد؟
ما نه فهرست «كتاب‌هاي ممنوعه» داريم و نه «ليست سياه». چنين چيزي در عمر 7 ساله اين پروژه وجود نداشته است. ممكن است يك رمان يا يك مجموعه شعر از طرف هيات داوران ما ضعیف و یا نارسا تشخیص داده شود ما از آن حمایت مالی نمی کنیم ولی اين موارد به معني داشتن ليست سياه دانست. اگر كتابي هم مشكل قضايي داشته باشيم منتظر رأي دادگاه مي‌مانيم و سپس نسبت به قبول كتاب براي چاپ در چارچوب TEDA اقدام مي‌كنيم.
يعني اگر يك نفر بخواهد مثلاً كتاب «جمعه قرمز» نديم شنر را در چارچوب TEDA به فارسي ترجمه كند شما از آن مترجم حمايت مي‌كنيد؟
ببينيد اين كتاب خارج از برنامه تعريف شده ما قرار دارد يعني موضوع اين كتاب سياسي است و مربوط به ادبيات و هنر نيست. اگر آقاي نديم شنر رماني در حد رمان‌هاي اورهان پاموك يا اليف شفيق داشته باشد و كسي بخواهد آن را به فارسي و يا هر زبان ديگري ترجمه و چاپ كند ما از وي استقبال مي‌كنيم تازه همين كه افرادي چون شما اين چنين كتاب‌هايي را مي‌شناسند نشان مي‌دهد كه بدون كمك ما هم مردم ايران و دنيا چنين آثار و نويسندگاني را مي‌شناسند.
آيا پروژه‌اي شبيه به پروژه TEDA در كشورهاي ديگر هم اجرا شده است؟
تا جايي كه من اطلاع دارم پروژه‌اي مانند پروژه TEDA در فرانسه اجرا مي‌شود و فرانسه در پروژه‌هاي حمايت انتشار پيشگام بوده است.
برنامه جديد TEDA چيست؟
قرار است 9 كتاب و رمان از جمله «دعاها بلند مي‌شود» اثر تونا كرميت چي و «لوطي زدر» اثر جان دوندار در چارچوب پروژه «تدا» به چيني ترجمه و در نمايشگاه بين‌المللي كتاب پكن عرضه شود.
كتاب‌هايي كه در غرفه وزارت فرهنگ و توريسم ديديم، براي نمايش‌بودند نه فروش. درست است؟
درست مي‌گوييد ما اين كتاب‌ها را براي معرفي و نمايش مي‌آوريم. در سال‌هاي گذشته بيشتر اين كتاب‌ها را به كتابخانه گروه زبان و ادبيات استانبولي دانشگاه علامه طباطبايي هديه مي‌داديم ولي امسال قرار است آنها را به كتابخانه مركز فرهنگي يونس امره كه چند ماه پيش در تهران افتتاح شد پيشكش كنيم تا دوستان ايراني ما به راحتي از آنها استفاده كنند.
سه‌شنبه ۲ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۶:۱۶
نظر شما