به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در یاسوج، مهرداد مولایی در آیین نقد و بررسی کتاب «خفته در کالبد درد» اثر لیلا شاهمرادی که به همت اداره کتابخانه های بویراحمد برگزار شد با اشاره به محتوای اجتماعی و تاریخی این اثر اظهار کرد: اگرچه نمیتوان گفت در تمام تاریخ ایران، اما در بخش قابلتوجهی از آن، زنان با نوعی جفا، رنج و نابرابری مواجه بودهاند و این کتاب بازتابدهنده دردهای انباشتهشده چند نسل از زنان است؛ دردهایی که گاه با شادیهای اندک و گذرا همراه شده اما در کلیت روایت، رنج بر آن غالب است.
وی افزود: «خفته در کالبد درد» صرفاً یک روایت داستانی نیست، بلکه نوعی انسانسازی تاریخ و کشف الگوهای دراماتیک در زندگی واقعی است که مخاطب میتواند در جایجای آن با شخصیتها همزادپنداری کند؛ ویژگیای که به باور من، نام کتاب نیز بهخوبی این رنج پنهان و تاریخی را بازنمایی میکند.
مولایی با اشاره به وفاداری نویسنده اثر به زیستبوم فرهنگی و اجتماعی محل روایت، تصریح کرد: لیلا شاهمرادی نویسنده اثر اگرچه ساکن بویراحمد هستند، اما ریشه در جامعه روستایی و عشایری کردهای آذربایجان غربی دارند و همین شناخت عمیق از خصلتها و ویژگیهای فرهنگی، بهویژه در فضای پیش از انقلاب، موجب شده اثر از اصالت و باورپذیری بالایی برخوردار باشد.
مدیر دانشنامه زاگرس با بیان اینکه ممکن است از منظر فنی نقدهایی به اثر وارد باشد، گفت: تخصص من نقد فنی ادبی نیست و طبیعی است که اثر نوپا ایراداتی داشته باشد، اما آنچه اهمیت دارد حمایت از نوقلمان است تا بدون ترس، خود را ابراز کنند؛ چراکه همین نقدها و نشستهای تخصصی، زمینه پختگی و رشد آثار آینده را فراهم میکند.
وی ادامه داد: در چنین جمعهایی، قطعاً کتابخوانهای حرفهای و اهل نظر حضور دارند و اگر حمایت مستمر از نویسندگان صورت گیرد، میتوان فرهنگ کتابخوانی و تولید آثار بومی را تقویت کرد؛ هرچند فضای مجازی تا حدی کتاب فیزیکی را به حاشیه برده، اما هنوز کتاب جایگاه خود را حفظ کرده و نیازمند حمایت جدی نهادهای فرهنگی است.
مولایی بر ضرورت فعالیت منسجم فرهنگی در شهرستانها و شهرهای کوچک تأکید کرد و گفت: اگر آثار منتشر نشوند و در معرض نقد قرار نگیرند، نمیتوانند به الگویی برای دیگر نویسندگان تبدیل شوند؛ همانگونه که گفتهاند «تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد».
وی با اعلام حمایت دانشنامه زاگرس، سایت و انتشارات پویش و خامه از نویسندگان بومی اظهار کرد: این مجموعهها آمادگی دارند از آثار نویسندگان حمایت کنند و امیدواریم چنین نشستهایی مسیر همکاری و رشد ادبی در استان را هموارتر کند.
مدیر دانشنامه زاگرس با تأکید بر اینکه استبداد پدیدهای نهادینهشده و زاییده نوعی تفکر اجتماعی است، گفت: زمانی که در ساختار خانواده، موقعیت فرودست برای زنان امری عادی تلقی شود، این نگاه در جامعه بازتولید میشود و زنان نیز ناخواسته میآموزند این ظلم را علیه خود استمرار دهند.
مولایی در پاسخ به پرسش حاضران اظهار کرد: در جامعه ما، تحقیر زنان در مواردی نهتنها اعمال میشود بلکه آموزش داده میشود و همین امر سبب میشود زنان نیز در چرخهای معیوب، این تبعیض را بپذیرند و بازتولید کنند.
وی با اشاره به فضای کلی کتاب افزود: «خفته در کالبد درد» اثری کاملاً سیاه و یأسآلود نیست، بلکه با فضایی خاکستری روایت میشود؛ فضایی که در کنار رنجها، لحظات امیدبخش و روزنههای روشن نیز در آن دیده میشود و همین ویژگی، اثر را باورپذیرتر کرده است.
مولایی تصریح کرد: در این کتاب، مفاهیمی همچون بیوفایی، خیانت، کشمکشهای درونی و بیرونی شخصیتها و فراز و فرودهای عاطفی بهخوبی بازتاب یافته و همین عناصر، روایت را از یکنواختی دور کرده است، هرچند بررسی تخصصی عناصر داستانی مانند زاویه دید، گرهافکنی و گرهگشایی نیازمند نقد کارشناسانه اساتید حوزه ادبیات است.
مدیر دانشنامه زاگرس با بیان اینکه اینگونه نشستها فرصت مناسبی برای یادگیری و ارتقای سطح آثار ادبی است، گفت: امیدواریم با بهرهگیری از نظر استادان و اهل فن، هم نویسندگان و هم مخاطبان بتوانند درک عمیقتری از محتوا و ساختار آثار به دست آورند.
«خفته در کالبد درد» روایت رنج خاموش زنان در زیست فرهنگی و تاریخی ایران است
در ادامه نیز یوسف قوچق، داستاننویس و منتقد ادبی، با اشاره به کتاب «خفته در کالبد درد» گفت: این اثر به جای تمرکز بر پیرنگهای پرحادثه، بر تداوم تجربه زیسته، حافظه نسلی و رنج خاموش زنان تأکید دارد و نمایانگر وضعیتی انسانی و فرهنگی است که درد در آن نه فریاد زده میشود و نه حل میشود، بلکه در جان انسانها ذخیره و به نسلهای بعدی منتقل میشود.
وی اظهار کرد: نویسنده با فاصله گرفتن از ساختار کلاسیک «بحران، اوج و گرهگشایی» به سمت روایت نسلی حرکت کرده است؛ زمانی که در این اثر ارائه میشود، خطی و شتابزده نیست و گذشته در حال حل نمیشود بلکه در نسلهای بعدی ادامه مییابد، تغییر شکل میدهد و گاه تکرار میشود.
وی افزود: این رمان در امتداد سنت آثار زنمحور و مردمنگارانه ادبیات داستانی ایران قرار میگیرد و به جای حادثهپردازی، بر تجربه زیسته و تداوم فرهنگی تمرکز دارد؛ زنانی که محور اخلاقی و عاطفی روایت هستند، نه با فریاد بلکه با ایستادگی خاموش.
قوچق با اشاره به شخصیتپردازی اثر گفت: شخصیت محوری داستان، نمونهای از بازنمایی زن غیرشعاری در ادبیات معاصر است؛ زنی که نه قهرمان اغراقآمیز و نه قربانی منفعل است و تابآوری، تحمل و دوام او در انتخابهای کوچک و پیوسته زندگی نمود پیدا میکند.
این منتقد ادبی زبان اثر را ساده، نرم و وفادار به روایت شفاهی توصیف کرد و افزود: نویسنده با پرهیز از خودنمایی زبانی، بار عاطفی سنگین داستان را بدون اغراق منتقل کرده و مخاطب را به تجربه زیسته و تأمل دعوت میکند.
قوچق عنوان کتاب «خفته در کالبد درد» را موفق ارزیابی کرد و گفت: عنوان اثر به خوبی منطق درونی داستان را بازتاب میدهد؛ دردی که فعال و فریادگر نیست، اما خفته و زنده است و پس از خواندن کتاب معنای کامل خود را آشکار میکند.
وی تأکید کرد: این رمان روایت «فریاد» نیست بلکه روایت «ماندن»، تابآوری و رنجهای خاموش است که انسانها و نسلها را شکل میدهد و جایگاه ویژهای در سنت مردمنگاری و ادبیات زنمحور ایران دارد.
روایت رنج خاموش و زیست تاریخی زنان در آیینه رمان
لیلا شاهمرادی، نویسنده رمان «زمان خفته در کالبد درد» نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه این اثر تلاشی برای روایت زندگی و بازنمایی باورها و زیست مردمان این سرزمین در گذر تاریخ است، گفت: این رمان از نفسهای گرم عشق آغاز میشود، در قاموس درد قد میکشد و با رنج انسان میتپد.
وی با اشاره به ساختار روایی اثر افزود: این رمان پیش از هر چیز کوششی برای به تصویر کشیدن زندگی و باورها و اعتقادات مردمان این سرزمین از دوران احمدشاه تا آستانه انقلاب اسلامی است. برای همراهکردن مخاطب با جهان داستان، فصول ابتدایی با ضربآهنگی فشردهتر نوشته شده و از فصل چهارم به بعد، درهای تازهای از روایت گشوده میشود.
نویسنده «زمان خفته در کالبد درد» ادامه داد: از این بخش به بعد، شخصیتهایی عینی و ملموس با جهانهایی سرشار از راز و سرگذشت وارد صحنه میشوند و قصه عمق و وسعت دیگری مییابد.
شاهمرادی با بیان اینکه محور اصلی رمان، زندگی دخترکی است که در گرداب تلخ سرنوشت گرفتار میشود، تصریح کرد: این روایت، داستان کودکی است که با وجود پدری تحصیلکرده و اصیل و مادری گرفتار در خودخواهی، با پدیده کودکهمسری، رنج، شجاعت و تلاشی بیامان برای بقا روبهرو میشود؛ کودکی که خود پناهگاه میشود و در آغوش کوچک خود، تکیهگاه خواهران، برادران و فرزندش است.
وی این شخصیت را «قهرمان سکوت و ماندن» توصیف کرد و گفت: این رمان حاصل فضاسازیهایی است که با تمام وجود در آن نفس کشیدم؛ صحنههایی که پیش چشمم جان گرفتند و شخصیتهایی که همچون همزادانم با من زندگی کردند.
این نویسنده افزود: در لابهلای صفحات کتاب، عشق و خیانت، فداکاری و رنج در هم تنیده شدهاند و امروز خوشحالم که این اثر با حضور استادان بزرگوار و خوانندگان دقیق و فهیم، در معرض نگاههای نقادانه قرار گرفته است.
شاهمرادی گفت: مشتاقم بدانم آیا توانستهام آنچه را در ذهن داشتم به درستی به تصویر بکشم. از حضور همه شما سپاسگزارم و از استادان گرانقدر، استاد غجوه و استاد مهرداد مولایی تشکر میکنم و امیدوارم ساعات خوبی را در کنار هم و در دنیای «زمان خفته در کالبد درد» سپری کنیم.
رئیس کتابخانههای عمومی بویراحمد: نویسندگان سرآمدترین افراد جامعه هستند
همچنین رئیس اداره کتابخانههای عمومی شهرستان بویراحمد با تأکید بر جایگاه والای اهل علم و اندیشه در جامعه گفت: اداره کتابخانههای عمومی بویراحمد با توجه به قداست و ارزشی که برای اهل علم قائل است، نویسندگان، اندیشمندان و اهل تفکر را سرآمدترین افراد جامعه میداند؛ افرادی که با پویایی فکری و افق دیدی وسیع، نقش مؤثری در ترسیم آینده فرهنگی جامعه ایفا میکنند.
محمدمهدی بهادران اظهار کرد: کتابخانههای عمومی به عنوان کانون توجه به اهل قلم و اندیشه، همواره در راستای وظیفه ذاتی خود، برنامههای متعددی را برای تجلیل و تکریم نویسندگان شاخص برگزار کردهاند.
وی افزود: در همین راستا، نشستها و جلسات فرهنگی متنوعی با محوریت معرفی سیره، اندیشه و آثار مکتوب نویسندگان برگزار شده و از خود نویسندگان در قالب آیینهای رونمایی کتاب، نشستهای نقد و بررسی و سایر برنامههای فرهنگی تجلیل به عمل آمده است.
رئیس اداره کتابخانههای عمومی بویراحمد ادامه داد: بر همین اساس، این اداره با همکاری انجمن داستان «ققنوس قلم»، به پاس قدردانی از سرکار خانم لیلا شاهمرادی، نویسنده کتاب «زمان خفته در کالبد درد» و دو اثر دیگر، آیین رونمایی از آثار این نویسنده را برگزار کرده است.
بهادران با بیان اینکه حمایت از نویسندگان و جریانهای فکری پویا از اولویتهای کتابخانههای عمومی است، تصریح کرد: تقویت ارتباط میان نویسندگان و مخاطبان و ایجاد فضای گفتوگوی فرهنگی، زمینهساز ارتقای سطح اندیشه و توسعه فرهنگی جامعه خواهد بود.
نظر شما