به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ مراسم رونمایی از مجموعه سی جلدی «استعمارشناسی ایرانی» ۲۵ شهریور ماه ۱۴۰۴ با حضور و سخنرانی دکتر قالیباف (رئیس مجلس شورای اسلامی)، دکتر زاکانی (شهردار تهران)، دکتر نجفی (رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) برگزار شد. این مراسم که با حضور جمعی از فرهیختگان و چهرههای درخشان علوم انسانی، فرهنگ و هنر و با همکاری شهرداری تهران در سالن همایشهای برج میلاد برگزار شد.
نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی: استعمارزدایی از ذهن
در ابتدای همایش استعمارشناسی ایرانی دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن خیرمقدم طی سخنانی گفت: پروژه «استعمارشناسی ایرانی» حاصل چهار سال پژوهش جمعی ۳۰ محقق در پژوهشگاه علوم انسانی است که بدون استفاده از بودجه بیتالمال و تنها با اتکاء به حقوق شخصی کارکنان و اعضای هیئت علمی به نتیجه رسید. این کار با دو هدف کلیدی طراحی شد اول باهدف تقویت «بال دوم انقلاب اسلامی» همان مقابله با سلطه که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته بود.
وی گفت: برخی ها معتقدند استعمار مربوط به قدیم است و اکنون دیگر وجود دارد اما پاسخ است که استعمار از شکل کهنه به نو و اکنون به «فرانو» تبدیل شده؛ پیچیده تر شده، اما همچنان به عنوان یک «مسئله» وجود دارد.
موسی نجفی افزود: شبهه دوم اینکه برخی ها معتقد هستند ایران مستعمره نبوده است پاسخ این است که اگرچه ایران مستعمره مستقیم نبود اما قصه ما با استعمار مثل قصه آب و ماهی است. استعمار در همه امور ما دخالت کرده درحالیکه ما مستعمره رسمی نبودهایم. همین موضوع کار را مشکل میکند؛ چراکه ما نفرت لازم را از استعمار نداریم. استعمار با قحطی بزرگی که پس از جنگ جهانی در ایران انجام داد، ششمیلیون ایرانی را کشت و نقشه جغرافیایی ایران بهدست استعمار خارجی از شیر به گربه تبدیل شد.
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: این پژوهش با تدوین «مکتب استعمارشناسی ایرانی» میخواهد وابستگی به اندیشههای چپ و غربی را قطع کند و نشان دهد کشوری که موشک و هستهای ایرانی دارد، نباید ذهنیت مستعمره داشته باشد. استعمار امروز به «استعمار ذهن» تبدیل شده و مقابله با آن تفکر خودباورانه و مثبت است. در این راه، هر که در برابر استعمار بایستد «خادم» و هر که از آن دفاع کند «خائن» است.
وی در پایان گفت: غرب هنوز استعمارگر است و ادبیات ما نباید خودتحقیرانه باشد. به جای «اعتمادسازی برای غرب»، این غرب است که باید با جلب اعتماد ایران، از ملت ما حلالیت بطلبد هرچند بعید است ملت ایران آنان را حلال کند.
دکتر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی: مجموعه ۳۰ جلدی استعمارشناسی یک رادار ملی برای خودآگاهی
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی: شاید هیچگاه استعمار بهصورت ظاهری و رسمی در کشور ما بهمعنای سنتی آن وجود نداشته است، اما در جایجای کشور عزیزمان ایران و در نسلهای مختلف، همه ما طعم تلخ سلطه، استعمار و خیانت به این کشور و ملت را در زمانهای مختلف چشیده و تجربه کردهایم. این واقعیت تلخی است که وجود داشته؛ چه در قالب قراردادهای تحقیرآمیز، چه در اشغالهای متعدد، چه در جنگهای تحمیلی و کودتاهای خارجی که در طول تاریخ کشورمان رخ داده است. درسی که از این تجربهها میگیریم این است که داشتن قدرت، هرچند مهم است، اما تنها ابزار مبارزه با سلطه و استعمار نیست. آنچه اهمیت دارد اراده است، ارادهای که ملتی با آن میایستد. مثلاً هرگاه ملت بزرگ ایران با آگاهی و تصمیم خود به میدان آمده، توانسته سلطه و استعمار را عقب براند، چه در نهضت ملی نفت، چه در ماجرای تحریم تنباکو، چه در انقلاب اسلامی و چه در جنگ ۱۲ روزه. امروز نیز با نگاهی به آینده میبینیم که در مواجهه با استعمار فرانو، جنگ شناختی، جنگ روایتها و حوزه فناوریها نیازمند خودآگاهی و ایمان در این مسیر هستیم. مجموعه ۳۰ جلدی استعمارشناسی یک رادار ملی برای دشمنشناسی محسوب میشود. دشمنان و استعمارگران در کمین ملت ایران هستند. یکی از ارزشهای این مجموعه پیوند میان پژوهش و سیاست است. نباید اختلافی بین دانشگاه و میدان عمل وجود داشته باشد. این کتاب از این لحاظ بسیار کاربردی است.
دکتر قالیباف تأکید کرد: با مطالعه این کتاب متوجه میشویم که موضوع استعمار یک تاریخ مُرده نیست؛ یک موجود زنده است! البته امروز به شکلهای جدید. دشمنشناسی ابزار جدی ما برای عقبراندن استعمار است. دشمن امروز تنها بهدنبال اشغال سرزمین نیست. البته آنها در استعمار فرانو نیز بهدنبال کشورگشایی هستند؛ ولی مهمترین کار دشمنان امروز استعمار ذهن است. من خاطرم هست که چند وقت پیش در یک جلسهای در جمعی از دوستان عزیز و جوانان بودم و گفتم امروز نباید ببینیم چه بخشی از سرزمین ما جدا شده است، بچههای نسل امروز یادشان هست که دشمن تلاش میکرد که مثلاً در غرب کشور، بخش کردستان را جدا کند. آنها دنبال میکردند که بخشهایی را تجزیه کنند و حتی الان هم به دنبال آن هستند. ولی باید بدانیم که در استعمار، استعمارزدگی ذهنی و در استعمار نو، امروز تصرف ذهنهای تکتک افراد یعنی سلطه و تجزیه یک ملت و یک جامعه است.
قالیباف عنوان کرد: به هر میزان، یعنی اگر یک نفر از جمعیت ۹۰ میلیونی ما ذهنش را بگیرند، در حقیقت از جمعیت ما، از ملت ما و از انقلاب ما جدا کردهاند. اینگونه امروز باید به این خطر نگاه کنیم. در حقیقت، مطالعات میانرشتهای، بهویژه در مطالعات پسااستعماری، متمرکز به همین موضوعات وجوه هویتی، فکری، فرهنگی و زیست است. ما امروز اگر با این نگاه و دقت به جامعهمان نگاه کنیم، در جایجای جامعهمان رد پای آنها را میبینیم.
دکتر زاکانی، شهردار تهران: مجموعه ۳۰ جلدی استعمارشناسی، آیینه ای برای عبرت آیندگان
علیرضا زاکانی شهردار تهران در این مراسم ضمن خوشآمدگویی به ریاست مجلس شورای اسلامی و همه پژوهشگران ارجمند، از خالقان اثر ۳۰ جلدی «استعمارشناسی ایرانی» تقدیر و تشکر کرد.
وی «استبدادزدایی» و «استعمارستیزی» را دو بُعد اساسی انقلاب اسلامی دانست و گفت: امام (ره) پرچمدار اسلام ناب محمدی است. تقکری که در برابر اسلام التقاطی است. امام راحل معتقد به آگاهسازی مردم بود. با تکیه به روش انبیا، پرونده استبداد در این کشور بسته شد.
شهردار تهران با یادآوری آنکه استمرار انقلاب اسلامی جزء با حضور مردم امکانپذیر نبود، اضافه کرد: کسانی که بهدنبال تعویق انتخابات یا مقابله با آرای مردم بودند، با مخالفت رهبر معظم انقلاب مواجه شدند.
زاکانی با اشاره به حرفها و ایدههای جدید انقلاب اسلامی در حوزه نظری و البته مقام عمل، بیان داشت: امام (ره) عدالت را در کنار آزادی مطرح کرد. او معنویت و آگاهی را به جامعه ایرانی هدیه کرد. امام (ره) در مقام عمل نیز نفی سلطه شرق و غرب و استقلال را به ملتهای جهان معرفی کرد.
وی مقاومت را تجلی جریان «ضداستعماری» ایران دانست و اضافه کرد: نامهنگاریهای رهبر معظم انقلاب با جوانان اروپایی برای نهادینه کردن همین ظرفیتها و انتشار این اندیشه است. استعمار، اما امروز همچنان بدنبال تسلط بر ملتها است.
شهردار تهران مسیر استعمارگری را در عصر جدید کمنتیجه دانسته و تصریح کرد: اثر ۳۰ جلدی که امروز رونمایی میشود، برای پیش چشم گذاشتن تاریخ و عبرت آیندگان است. میباید از خالقان اثر تشکر کرد.
زاکانی تلاشهای رژیم صهیونی و ایالات متحده را برای تسلیم و وابستهسازیکشورهای منطقه را نمودی از استعمار جدید عنوان کرد و گفت: مسؤلیت بزرگ امروز ملتها شناخت استعمار فرانو است. بزرگترین توان ایستادگی در برابر استعمار، خودباوری مبتنی بر ایمان است.
وی در خاتمه با تأکید بر اینکه استقلال سیاسی برای کشورمان حاصل شده، اما تا استقلال فرهنگی و اقتصادی فاصله زیاد است، بیان داشت: تحقق این امر جز با تلاش و آگاهی و قیام مردم و مسؤلان برای ساخت ایران اسلامی شدنی نخواهد بود.
تقدیر از نویسندگان کتب استعمارشناسی
در ادامه این برنامه، باحضور رئیس مجلس شورای اسلامی، شهردار تهران و رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، از خانواده شهدای اقتدار تقدیر و تکریم شد. همچنین در بخش پایانی مراسم نیز از نویسندگان مجموعه «استعمارشناسی ایرانی» تجلیل بهعمل آمد.
پیام دکتر داوری اردکانی؛ روح استیلاجوی غرب جدید
به نام خداوند جان و خرد
حضرت استاد دکتر موسی نجفی آثار مربوط به استعمارشناسی در ایرانی را گردآوری و منتشر کردند این اقدام فرهنگی در خور ستایش است من از زمانی که آقای دکتر نجفی را میشناسم، ایشان علاقه و رغبت خاص به کار در مورد استعمار و صورتهای مختلف آن داشتهاند. علاقه به تحقیق در مورد ماهیت شرقشناسی نیز به درک خاص ایشان از استعمار برمیگردد. درک ماهیت استعمار بر خلاف آنچه در ظاهر بهنظر میرسد، چندان آسان نیست و ازجمله موانع این درک تبلیغات سیاستمداران روی احساسات مردم استعمار کشیده است.
اصولاً وقتی به چیزی نظر اخلاقی داریم و بهعبارتی دیگر آن را دوست میداریم یا دوست نمیداریم مشکل است که درباره آن اظهارنظر کنیم. پیداست که استعمارشدگان مظلومند و طبیعی است که مظلومان استعمار را دوست نداشته باشند و آن را اثر روح استیلاجوی غرب جدید بدانند این تلقی نادرست و این تلقی اخلاقی کاملاً مواجه است، اما باید مواظب بود که پردهای بر درک ماهیت استعمار نیندازد.
وقتی بحث از استعمار پیش میآید، عدهای آن را حاصل و نتیجه سوداهای ارباب قدرت و حکومتهای ظالم میدانند، اما استعمار چیزی بیش از اینهاست، استعمار آغاز گسترش تجدد است و چنین گسترش در ابتدا دشوار بوده است و از استیلای سیاسی مدد گرفتهاند تا هم بعضی مقاومتها را درهم شکنند و هم به منافع اقتصادی تسلط استعماری، بهرهمند و برخوردار شوند.
اگر پیش از جنگ جهانی دوم صورت رسمی استعمار برچیده شد، راههای گسترش تجدد کم و بیش هموار شده بود. شرقشناسی که آنهم درسی از درسهای تجدد بود، برای جهان قدیم بود با استعمار آغاز شد و با پایان یافتن استعمار رسمی دوره آن هم بهسر آمد. اینکه شرقشناسی بخشی از کار استعمار بوده و سازمانهای استعماری بنای آن را گذاشتهاند، سخن درستی نیست. شرقشناسی یک دستگاه بزرگ علمی، وجهی از نگاه تجدد به جهان قدیم بود.
از همه شما متشکرم.
نظر شما