سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: کتاب «کلید همه چیز: مِی سونسِن، زندگی یک نویسنده» (The Key to Everything: May Swenson, A Writer's Life)، نوشته مارگارت آ. بروچیا که در ۸ ژوئیه ۲۰۲۵ توسط انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده، کامل‌ترین و جامع‌ترین زندگی‌نامه موجود از این شاعر مدرنیست آمریکایی (۱۹۱۳–۱۹۸۹) به شمار می‌رود. بروچیا با بهره‌گیری از منابع دست اول – از جمله دفترچه‌های روزنوشت منتشرنشده و نامه‌های خصوصی سونسِن به دوستان، خانواده و همکارانش – توانسته روایتی خلق کند که هم مستند است و هم لحن و صدای خود سونسِن را در سراسر متن منعکس می‌کند.

تمرکز اصلی کتاب بر دوره ۱۹۳۶ تا ۱۹۵۹ است، یعنی زمانی که سونسِن از یک جوان جویای نام در یوتا به شاعری شناخته‌شده در نیویورک بدل شد. در این سال‌ها او در قلب تحولات فرهنگی و ادبی آمریکا می‌زیست؛ از تجربه رکود بزرگ و اشتغال در پروژه نویسندگان فدرال، تا حضور فعال در فضای پرجنب‌وجوش گرینویچ ویلج در میانه قرن بیستم.

بروچیا این دوره را نه صرفاً با خط زمانی رویدادها، بلکه با بازسازی دقیق فضای ذهنی و هنری سونسِن روایت می‌کند. خواننده با انسانی روبه‌رو می‌شود که زندگی شخصی و کار هنری‌اش به شدت در هم تنیده است. سونسِن از کشمکش با فقر، روابط عاشقانه پرتنش و تجربه‌های شغلی گوناگون می‌گوید؛ در عین حال، شعرهایی می‌آفریند که بعدها به امضای ادبی او مبدل شد، از جمله «سؤال»، «تصویر آب»، «آبی» و «سانتور».

در فصل‌های آغازین، کتاب به دوران کودکی و نوجوانی شاعر در یوتا می‌پردازد، جایی که او در خانواده‌ای پرجمعیت و مذهبی رشد کرد و از همان سال‌های جوانی علیه هنجارهای اجتماعی شورید. سپس در فصل‌های میانی، کوچ او به نیویورک و ورودش به فضای روشنفکری و هنری آن زمان شرح داده می‌شود. بروچیا با نقل‌قول‌های متعدد از دفترچه‌ها و نامه‌ها، ذهنیت شاعر را در لحظات کلیدی زندگی‌اش آشکار می‌کند.

کلید همه چیز نه‌فقط یک زندگی‌نامه، بلکه مطالعه‌ای فرهنگی-تاریخی است که بستر اجتماعی و ادبی قرن بیستم را بر اساس زندگی یک هنرمند بازگو می‌کند. این کتاب با رویکرد دقیق و بی‌طرفانه، برای پژوهشگران و خوانندگان عام فرصتی فراهم می‌آورد تا سونسِن را از منظرهای شخصی، هنری و اجتماعی به‌طور هم‌زمان بشناسند.

زندگی و مسیر حرفه‌ای شاعر

سونسِن نخستین فرزند خانواده‌ای سوئدی‌تبار در یوتا بود. او در مسیر بلوغ فکری و هنری خود، در برابر سنت‌های مذهبی و اجتماعی سرسختانه مقاومت کرد. در ۱۹۳۶، با اندوخته‌ای اندک به نیویورک رفت و با شغل‌هایی چون منشی‌گری روزگار گذراند. این سال‌ها پر از تجربه‌های تند و گاه تلخ بود: از زندگی در اتاق‌های ارزان و دزدی برای تأمین لباس، تا برقراری رابطه هایی که برخی به بن‌بست رسیدند.

پیوستن به پروژه نویسندگان فدرال در ۱۹۳۸ نقطه عطفی در مسیر او بود. فعالیت در واحد «فرهنگ زنده» و گردآوری روایت‌های شخصی، نگاهش به روایت و فرم را گسترش داد. در این دوره نیز با آنکا وربوفسکا، زنی که تأثیر زیادی بر زندگی و آثارش داشت، آشنا شد. حمایت چهره‌هایی چون آلفرد کرایمبورگ و جیمز لافلین او را به اقامتگاه‌های ادبی معتبر رساند و انتشار نخستین مجموعه شعرش در ۱۹۵۴ آغاز شهرت ادبی او را رقم زد.

بازتاب منتقدان:

این اثر با استقبال مثبت گسترده روبه‌رو شد. Kirkus Reviews آن را «تیزبین و همدلانه» توصیف کرد. واشنگتن پست بر ارزش استفاده از منابع شخصی و جایگاه آن به عنوان نخستین زندگی‌نامه جامع این شاعر تأکید داشت. نیویورکر از زنده بودن تصویر نیویورک و دقت در نمایش سبک فرم‌گرای سونسِن سخن گفت. متیو استیونسون در CounterPunch این کتاب را «معیار طلایی مطالعات سونسِن» نامید. دیگر منتقدان نیز کتاب را نمونه‌ای شاخص از ترکیب پژوهش آرشیوی دقیق و روایت‌گری ادبی دانستند.

درباره نویسنده:

مارگارت آ. بروچیا، پژوهشگر فولبرایت و دارنده بورسیه بنیاد ملی علوم انسانی آمریکا و همکار آکادمی آمریکایی در رم، در رشته زبان‌ها و فرهنگ‌های کلاسیک تحصیل کرده است. علاقه او به اسناد شخصی به‌ویژه دفترچه‌ها و نامه‌ها، در این کتاب به او امکان داده زندگی و جهان ذهنی سونسِن را بازسازی کند. همکاری با پل کرامبلی، استاد بازنشسته ادبیات انگلیسی، و دیوید هوک، پژوهشگر نامه‌نگاری ادبی، باعث شد کتاب از لحاظ تاریخی و تحلیلی غنی‌تر شود.

منابع: آمازون، نیویورکر و کانتر پانچ