احسان مقدس، مدیر انتشارات نیلوبرگ، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از انتشار ترجمه فارسی کتاب «فینکس» (فهرست آثار) تألیف طبیب مشهور یونانی، کلودیوس جالینوس، خبر داد.
وی درباره اهمیت این اثر در تاریخ پزشکی جهان گفت: جالینوس یکی از بزرگترین پزشکان دوران باستان است که در سال ۱۲۹ میلادی در شهر پرگاموس در آسیای صغیر متولد شد و در سال ۱۹۹ میلادی در جزیره سیسیل درگذشت. او از چهرههای برجسته علم طب در دوران امپراتوری روم بود و برخی از امپراتوران روم را نیز درمان کرده است. آثار وی در حوزههایی چون داروشناسی، کالبدشناسی، فیزیولوژی و بیماریشناسی نقش تعیینکنندهای در پیشرفت علوم پزشکی داشتهاند.
مقدس با اشاره به تأثیر گسترده جالینوس در تمدنهای بعدی افزود: «جالینوس در تشریح و کالبدشناسی بسیار پیشگام بود، اما به دلیل ممنوعیت کالبدشکافی انسان در روم، عمدتاً روی حیواناتی چون میمون و خوک آزمایش میکرد. دیدگاههای تشریحی او بعدها توسط پزشکان برجسته اسلامی نظیر یوحنا بن ماسویه، زکریای رازی و ابنسینا مورد بررسی، نقد و تکمیل قرار گرفت.»
مدیر انتشارات نیلوبرگ همچنین به جایگاه ویژه جالینوس نزد زکریای رازی اشاره کرد و گفت: رازی جالینوس را «ثانی الفاضلین» مینامید؛ یعنی پس از بقراط، دومین پزشک فاضل. با اینحال رازی در عین احترام، برخی از نظریات جالینوس را نقد کرد و کتابی با عنوان شکوک بر جالینوس نوشت که در آن ایرادات متعددی بر اندیشههای طبی او وارد کرده است.
مقدس درباره تاریخچه ترجمه آثار جالینوس گفت: آثار او توسط حنین بن اسحاق و دیگر مترجمان به زبان عربی ترجمه شد و همین ترجمهها در قرون وسطی، بهویژه در دوره رنسانس، مبنای بازگردانی آثار جالینوس به زبانهای اروپایی قرار گرفتند؛ چراکه نسخههای یونانی اصلی بسیاری از آنها در آن دوره نابود شده بود. در واقع، این ترجمههای عربی بودند که بقای میراث علمی جالینوس را تضمین کردند.
وی در ادامه درباره کتاب «فینکس» توضیح داد: جالینوس این کتاب را به درخواست دوستی به نام ییسن نوشته و در آن، فهرستی از آثار خود را به همراه تاریخ، علت نگارش و ترتیب تألیف هر کتاب آورده است. این کتاب شامل دو بخش است: بخش نخست مربوط به آثار پزشکی و بخش دوم مربوط به تألیفات منطقی، بلاغی و نحوی. متن یونانی این اثر تنها در یک نسخه خطی در کتابخانه آمبروزیانای میلان نگهداری میشود. نسخه عربی آن نیز در قرن نهم میلادی توسط حنین بن اسحاق به زبان عربی و سریانی ترجمه شد.
به گفته مقدس، نسخه خطی کتاب فینکس با شماره ۵۲۲۳ در کتابخانه آستان قدس رضوی نیز موجود است و اکنون ترجمه فارسی این اثر با همکاری انتشارات نیلوبرگ منتشر شده است.
وی افزود: ترجمه فارسی کتاب فینکس، که پیشتر نسخه عربی آن در سال ۱۳۹۹ توسط انتشارات سفیر اردهال و نیلوبرگ منتشر شده بود، اکنون در دسترس عموم قرار گرفته و فرصتی برای علاقهمندان به تاریخ علم پزشکی، فلسفه و تمدن اسلامی است.
نظر شما