به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رساله «نقاوه الادوار و تصانیف» با موضوع مباحث نظری موسیقی ایرانی در قرن نهم توسط عبدالعزیزبن عبدالقادر مراغی تالیف شده بود و در واپسین روزهای سال گذشته توسط سیدحسین میثمی و مصطفی عبادی، دو مولف و پژوهشگر موسیقی مورد تصحیح قرار گرفت.
در بخشی از مقدمه این کتاب به قلم سید حسین میثمی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر ایران نوشته شده است: «عبدالعزیز فرزند عبدالقادر مراغی است. وی همانند پدر خویش در عرصههای مختلفی فعالیت کرده است. حاصل این تلاشها تالیف رساله، ابداعاتی در نظام موسیقی، ساخت یک ساز جدید و ساختن آهنگهایی در اقسام تصانیف زمانه است. در این کتاب ابتدا شرح حال نویسنده، ابتکارات وی در نظام موسیقی و ساخت ساز ذکر و در ادامه به دو موضوع اصلی یعنی رساله نقاوة الادوار و سپس بخشی از تصانیف ثبت شده وی در رساله های مختلف پرداخته میشود.
رساله نقاوةالادوار از آن عبدالعزیز مراغی (د ۸۳۷ ق) برای سلطان محمد فاتح در عثمانی نگاشته شده است. نقاوة معانی مختلفی دارد؛ اما از آن جایی که این رساله تلخیصی از رسالههای جامع الالحان و مقاصد الاحان عبدالقادر مراغی است، میتوان حدس زد که مقصود نویسنده از این عنوان، گزیدهای از این رسالهها است که دو مبحث اصلی آن یعنی «ادوار نغمگی» و «ادوار ایقاعی» را شامل میشود. اصلاح ادوار به بنیانگذار مکتب منتظمیه، صفیالدین ارموی بر میگردد. در این مکتب اصل مهم نظام فکری مولفین، انتظام بخشیدن به مباحث مختلف نظری موسیقی دوران خویش است. رساله نقاوةالادوار و مقاصدالادوار اثر محمود فرزند عبدالعزیز را میتوان آخرین رسالههای مکتب منتظمیه در قلمرو عثمانی دانست».
در مورد مولف به نقل از متن کتاب:
«عبدالعزیز احتمالاً از کوچکترین فرزندان عبدالقادر مراغی، از چهرههای سرشناس تاریخ موسیقی در سلسلههای آل جزایر وتیموری به شمار میآید. وی در ۸۱۶ ق متولد شد. این احتمال وجود دارد که مادر وی نیز در موسیقی دست داشته است. از دوران کودکی وی آگاهی چندانی در دسترس نیست، جز اینکه عبدالقادر در آموزش موسیقی به این فرزند نیز همت گماشت…».
در فصل اول و در تعریف صوت و نغمه و بُعد و جمع و معنی لفظ موسیقی و ذکر موضوع این فن و در آنکه علت غائی این فن چیست، نوشته شده است: «بدان که صوت کیفیتی است از کیفیات مسموعه لذاتهالالغیرها چون حدّت و ثقل و چون خَفاتَت و جَهارت؛ اگرچه آنها نیز از کیفیات مسموعهاند لیکن به تبعیت صوت مسموع میشوند نه به ذات خود. اما تعریف نغمه، صاحب ادوار چنان کرده است که نغمه آوازیست که او را زمانی درنگ باشد از حدّت و ثقل بر وجهی که ملایم طبع باشد».
نسخههای استفاده شده برای تصحیح عبازتند از کتابت نسخه خطی به شماره ۳۴۶۲ که متعلق به سده ۹ قمری است. این نسخه با خط نسخ و نستعلیق کتابت شده که در آن عناوین به روش شنگرف (سرخ رنگ) آمده است. در متن تصحیحات و یادداشتهایی در حاشیه وجود دارد. نسخه دارای رکابه و جلد چرم قهوهای با طرح ترنج و لچک و لبه دار است. دوم، کتابت نسخه خطی ۳۶۴۶ که به سده ۱۰ قمری بر میگردد. این نسخه در کتابخانه نور عثمانیه نور (در کتابخانه سلیمانیه) نگهداری میشود.
رساله «نقاوةالادوار و تصانیف» با شمارگان ۲۰۰ نسخه در ۲۸۲ صفحه و به قیمت ۵۹۵ هزار تومان به بازار نشر کتاب ارائه شده است.
نظر شما