محمدرضا رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره طرح بررسی واژه‌های بیگانه در کتاب‌های درسی مدارس توضیح داد: این طرح در فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گروه واژه گزینی در سال ۱۴۰۱ به اتمام رسید و گزارش پنجم طرح منتشر شد. این طرح بین فرهنگستان زبان و ادب فارسی و صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور منعقد شده بود.

مدرس پژوهشکده مطالعات اصطلاح‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی تاکید کرد: این طرح بر اساس سه پرسش اصلی شکل گرفته است نخست اینکه مفهوم واژه بیگانه چیست و اساساً یک واژه بیگانه چه ویژگی‌های زبان‌شناختی دارد دوم اینکه چه تعداد واژه بیگانه در کتاب‌های آموزشی مدارس ما وجود دارد و سوم آیا کاربرد واژه بیگانه نسبت به واژه معادل فارسی آن در اولویت بوده است یا در چه حوزه‌هایی بیشتر واژه بیگانه نسبت به واژه فارسی به کار رفته است؟

وی درباره اهمیت این طرح توضیح داد: اهمیت موضوع این طرح از آن جهت است که براساس اصل پانزدهم قانون اساسی کشور زبان فارسی زبان رسمی آموزش است و حفظ زبان فارسی در اولویت است همچنین کاربرد واژه بیگانه، در صورت وجود واژه برابر فارسی با وجود مصوبات قانونی منع کاربرد واژه‌های بیگانه جای تامل دارد و تضادی را نشان می‌دهد.

مجری طرح بررسی واژه‌های بیگانه در کتاب‌های درسی مدارس عنوان کرد: این طرح ابتدا توسط معاون گروه واژه گزینی به من به عنوان مجری طرح پیشنهاد و در گروه واژه‌گزینی با همکاری ۳۰ تن از پژوهشگران این گروه انجام شد. در مجموع ۱۹۱ کتاب درسی از مقاطع دوم و سوم متوسطه هنرستان در ۱۶ حوزه موضوعی تخصصی بررسی شده که برخی از آن حوزه‌ها شامل الکترونیک، تربیت بدنی، حسابداری، زیست‌شناسی، مهندسی ساختمان، گرافیک، مکانیک، کشاورزی و تغذیه و فیزیک است. روش ما در این بررسی ابتدا توجه به این نکته بود که آیا واژه‌ای بیگانه در کتاب درسی به کار رفته است یا خیر و اگر به کار رفته است آیا مصوبی برای آن از سوی فرهنگستان ارائه شده است؟ و در صورت وجود مصوب آیا در مواردی واژه فارسی دیگری غیر از آن نیز در کتاب درسی آمده است؟ همچنین در صورت عدم وجود واژه مصوب آیا در کتاب درسی واژه بیگانه بر واژه فارسی رجحان داشته است یا خیر؟

وی در بیان نتیجه این طرح عنوان کرد: ۶۳.۲ درصد از واژه‌های فارسی به کار رفته در کتاب‌های درسی واژه‌هایی هستند که فرهنگستان به آنها نپرداخته است و به اصطلاح مصوبی برای آنها ندارد. ۲۱.۲ درصد از واژه‌های به کار رفته در کتاب‌های درسی واژه‌های بیگانه‌ای بودند که فرهنگستان براشون مصوبی نداشته است و به اصطلاح در فرهنگستان مورد بررسی قرار نگرفتند. ۹ درصد از واژه‌های به کار رفته در کتاب‌های درسی منطبق بوده اند با مصوبات فرهنگستان در اون حوزه‌های بررسی شده و همسو هستند یعنی به عنوان نمونه کلمه چیدمان که فرهنگستان مصوب کرده است در کتاب‌های درسی هم چیدمان به کار رفته است.

این پژوهشگر با بیان اینکه در سال‌های اخیر توجه مولفان کتاب‌های درسی به واژه‌های مصوب فرهنگستان افزایش یافته ولی هنوز باید تلاش جدی‌تری در این حوزه انجام شود، افزود: نتایج کلی طرح نشان می‌دهد که به طور کلی ۱۸.۴ درصد از اصطلاحات مصوب فرهنگستان در کتاب‌های درسی مدارس در آن رشته‌های بررسی شده به کار رفته است. همچنین ۶۳.۲ درصد از واژه‌هایی که در کتاب‌های درسی وجود دارند در فرهنگستان معادل مصوبی ندارد اما مولفین کتاب‌ها واژه‌ای فارسی را به کار بردند و آن را بر واژه بیگانه ترجیح دادند.

وی پیشنهاد کرد که پژوهش‌هایی مشابه در حوزه‌های موضوعی دیگر کتاب‌های درسی نظیر کتاب‌های علوم انسانی و اجتماعی انجام شود تا بتوان به وضعیت کلی زبانی و واژگانی کتاب‌های درسی دید یکپارچه و عمیق‌تری پیدا کرد.