سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): معاونت پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران همزمان با سی‌ویکمین دوره هفته کتاب و در راستای حمایت معنوی از آثار برگزیده سیزدهمین جشنواره ملّی پژوهش و فناوری، نشست معرفی و نقد و بررسی «کتاب‌های درسی دانشگاهی درباره رژیم اشغالگر قدس - فلسطین: سیاست‌های آموزش و دانش در غرب» را در آستانه جشنواره چهاردهم سه‌شنبه ۲۲ آبان برگزار کرد. نقد و نشستی درباره کتابی با عنوان «Textbooks on Israel-Palestine: The Politics of Education and Knowledge in the West» که از سوی انتشارات معتبر بین‌المللی I.B. Tauris منتشر شده است. این کتاب به زبان انگلیسی و توسط سیدهادی برهانی، استادیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران تألیف شده است.

این نشستِ تخصصی با حضور علی کالیراد عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس پژوهشکده اسناد سازمان، سید حامد موسوی دانشیار گروه مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی و الهام کدخدایی استادیار گروه غرب آسیا دانشگاه تهران در تاریخ ۲۳ آبان ماه ساعت ۱۰ در اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

در ابتدای نشست علی کالیراد به عنوان مجری و کارشناس برنامه با گرامیداشت روز کتاب، کتابدار و کتابخوانی که به مناسبت رحلت علامه فقید طباطبایی این روز نام‌گذاری شده است توضیحات ابتدایی درباره کتاب مورد بحث و وقایع این روزهای فلسطین ارائه داد. او وقایع این روزهای غزه را نسل‌کشی خواند که در برابر دیدگان جهانیان و سکوت غربیان در حال رخ دادن است و نظام سلطه را مشروعیت‌بخش و توجیه‌گر جنایات رژیم صهیونیستی دانست.

در ادامه برنامه کالیراد پرسشی را درباره اینکه چگونه در ایالات متحده آمریکا زمینه‌های فکری لابی رژیم صهیونیستی کمک کرده است در فضای علمی و دانشگاهی در این کشور توجیه‌گر جنایات و رفتارهای نامتعارف رژیم صهیویستی باشد؟ مطرح کرد و الهام کدخدایی ارزش کتاب مورد بحث را پرداختن به موضوعی در ظاهر غیرسیاسی با آثار سیاسی مهم دانست. او پرداختن به مسئله فلسطین و اسرائیل در ایران را موضوعی سیاست زده می‌داند که به تاریخ و فرهنگ و جامعه‌شناسی آن توجه کمتری شده است و معتقد است هر کس تاریخ فلسطین و صهیونیسم را با دقت بخواند، فارغ از هر عقبه فکری و ایدئولوژیک تردیدی برایش نمی‌ماند که تصویر درست چه چیزی است و ظالم و مظلوم کیست.

کدخدایی نوشته شدن کتاب مورد بحث به زبان انگلیسی را بسیار پراهمیت دانست و گفت: در فضای غربی پرداختن و علیه اسرائیل نوشتن بسیار سخت است و با تعجب از حمایت شدید غرب از رژیم صهیونیستی و رابطه ویژه آمریکا و اسرائیل، فهم این موضوع را ورای مباحث سیاسی و ژئوپولتیک دانست که ریشه‌های کاملاً هویتی و فرهنگی دارد. او ادبیات غربی و به‌خصوص ادبیات انگلیسی زبان را توجیه‌گر ایجاد رژیم اسرائیل می‌داند که با تولید کتاب و رمان‌های مختلف در سطح بازار و برنامه‌ریزی فرهنگی در دروس مدارس و دانشگاه ذهن‌ها را آماده پذیرش این موضوع می‌کند. او اهمیت کتاب مورد بحث را به تولیدعلم مرتبط می‌داند که یک برساخت common sense (عقل سلیم) و کمک کننده جنگ روایت‌ها است که یک روایت نابرابر است.

کدخدایی در ادامه به نکات مهم کتاب پرداخت و با اشاره به یکی از فصل‌های کتاب درباره حضور یهودیان در فسطین از گذشته تاکنون و دغدغه همیشگی آنها برای بازگشت به سرزمین موعودشان و باز کردن و نقد توجیه غیردقیق این موضوع توسط صهیونیسم‌ها را بسیار با اهمیت دانست. او به روایت‌سازی صهیونیسم اشاره می‌کند که با نشان دادن مشکل یهود و القای حل این مشکل با تشکیل یک دولت یهودی در فلسطین به جهان است. او همچنین به بخش دیگری از کتاب اشاره می‌کند و به انکار حضور دیگر مردمان ساکن فلسطین توسط صهیونیسم می‌پردازد که یک ابر روایت صهیونیسمی می‌داند. او در پایان کتاب مورد بحث را دارای یک ساختار مناسب و روش تحقیق مشخص دانست و مدعای کتاب را در مورد روایت‌سازی را عادلانه می‌داند.

در ادامه مجری کارشناس برنامه با توجه به اهمیت موضوع فلسطین با طرح پرسش این مساله را مطرح کرد که چرا در ادبیات فارسی‌زبانان آن‌طور که باید و شاید به این موضوع پرداخته نشده است؟ و با توجه به اهمیت کتاب مورد بحث به ابعاد مهم این کتاب بپردازند؟

سید حامد موسوی در پاسخ به این پرسش اشاره کرد که متن‌های علمی به سود اسرائیلی‌ها بسیار زیاد است که نقد نمی‌شوند و اهمیت کتاب مود بحث را در جنگ روایت‌ها دانست. او با اشاره به نکات مثبت کتاب با ارائه آمارهایی درباره حضور یهودی‌ها و ساکنین فلسطین روایت صهیونیسم‌ها را درباره غالب بودن جمعیت یهودی‌ها از گذشته تا کنون را غیرواقعی می‌داند. او دومین نکته مثبت کتاب را روش علمی کتاب مطرح کرد که به دور از احساسات و حماسه به موضوع فلسطین می‌پردازد و سومین نکته مثبت کتاب را انتشار آن توسط ناشر بین‌المللی می‌داند.

در ادامه موسوی با چند انتقاد از کتاب به این موضوع می‌پردازد که چون کتاب تز دکترای نویسنده بوده است و سه فصل اول روش تحقیق و مباحث نظری است، نویسنده به جا بود این سه فصل را در یک فصل خلاصه می‌کرد، چون نویسنده عام رغبتی برای خواندن مباحث روشی ندارد و می‌خواهد زودتر به مباحث اصلی کتاب برسد. او دومین نقد کتاب را درباره انتخاب این شش کتاب کم‌تعداد می‌داند و نقد کتاب‌های بیشتر را باعث تغییر نتیجه‌گیری کتاب مطرح می‌کند. سومین نقدی که او اشاره کرد به هجمه افرادی که علیه صهیونیسم مطلب می‌نویسند بود که در کتاب به این موضوع اشاره شده است. او با نقد این موضوع به نویسندگانی همچون نور ماسالا اشاره کرد که بدون هیج هجمه و مشکلی علیه صهیونیسم کتاب انتقادی نوشته‌اند و حتی ارتقا علمی هم گرفته‌اند.

در ادامه نویسنده کتاب، سید هادی برهانی با پذیرفتن تمام انتقادها و نقایص کتاب، با اشاره به یکجانبه بودن تحلیل‌ها در غرب به سود اسرائیل آن را یک روایت نابرابر دانست و انگیزه اصلی نوشتن این کتاب را این روایت یکجانبه به سود اسرئیل دانست. او در پاسخ به پرداختن سه فصل از کتاب به روش و مباحث نظری و پذیرفتن این موضوع تمام تلاش خود را برای برطرف کردن این نقیصه انجام داده است. در ادامه برهانی با نقد فضای کشور نسبت به غرب گفت باید بپذیریم که غرب هم در صنعت و هم در تولید علم جلوتر از بقیه هستند و باید نگاه غیرواقع‌بینانه از غرب را تغییر دهیم. او مهمترین کتاب‌های انتقادی درباره اسرائیل را مختص غرب می‌داند و معتقد است این تاثیرپذیری را باید بپذیریم و به جای لعنت کردن به تاریکی ما باید یک شمع بیافروزیم.

در ادامه کالیراد با توجه به حمایت غرب از صهیونیسم و جنایتی که این رژیم در غزه در حال انجام دادن است با طرح این پرسش که این چه حمایت و فضایی است که اجازه می‌دهد این توجیه جنایت در غرب شکل بگیرد؟ و از کدخدایی خواست تا پاسخ به این پرسش بدهد.

کدخدایی در پاسخ به این پرسش به کتاب شرق شناسی ادوارد سعید اشاره می‌کند که یک شرقی عاقل نیست، دروغ می‌گوید و در ذهن یک غربی چندین قرن است که اینها نهادینه شده است و عقبه این موضوع را از مدارس می داند. او با اشاره به روایت اسرائیل که حماس را یک دروغگو و تروریست می‌داند روایت‌سازی بسیار قوی در باورپذیری این موضوع قائل است که ریشه در شرق‌شناسی غربی‌ها دارد.

موسوی هم در ادامه روایت‌سازی در جهان اسلام را بسیار ضعیف می‌داند و عملکردشان را در جنگ روایت غیرقابل قبول می‌داند اما معتقد است انحصار رسانه‌ای غرب دچار ترک و شکست شده است و تأثیر شبکه‌های اجتماعی در این شکست را مهم می‌داند.