سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- سیدمجید نبوی: نقد کتاب به لحاظ جامعیت یک روش علمی است که در آن به بررسی کمیت و کیفیت پوشش موضوعات مختلف در کتاب پرداخته می‌شود و توانایی نویسنده در پوشش تمامی ابعاد و جنبه‌ها و جزئیات مرتبط با موضوع اصلی ارزیابی می‌شود. برای انجام نقد کتاب به لحاظ جامعیت، باید به موارد زیر توجه شود:
دقت در پوشش تمامی بخش‌ها و ابعاد موضوع: نویسنده کتاب باید به تمامی ابعاد و جنبه‌های موضوع اصلی پرداخته باشد. باید بررسی شود که آیا کتاب تمامی جنبه‌های مهم موضوع را پوشش داده و به افق جامعی از موضوع دست یافته است. حتی اشاره به مسائل جانبی و جزئیات ضروری، مفید و سازنده است.
بیان دیدگاه‌های مختلف و نقدها: نویسنده باید به نظرات مخالف و انواع دیدگاه ها، بپردازد این مسئله می‌تواند به توضیح بهتر موضوع و ارتقاء جامعیت کتاب کمک کند.همچنین نویسنده باید به نقدها و انتقادهای مطرح شده در موضوع موردنظر بپردازد و به گسترش نظری، موضوع کمک کند.
تعادل میان جنبه‌های مختلف: نویسنده باید، تعادل مناسبی بین جنبه‌های مختلف موضوع ایجاد کند وکتاب به اندازه کافی به مسائل تاریخی، نظری، عملی و کاربردی و غیره پرداخته باشد.
پس از مشخص شدن بحث سوال اصلی اینجاست که راه تشخیص جامعیت کتاب چیست؟ در ادامه سوالاتی مطرح می شود که در نقد جامعیت یک کتاب، بسیار مفید و راهگشاست:
آیا کتاب تمام جنبه‌ها و زوایای موضوع اصلی را پوشش داده است یا خلاءهایی در آن وجود دارد؟ تمام خلاءها را نام ببرید.
آیا نویسنده به مباحث کلیدی و اساسی مرتبط با موضوع پرداخته یا برخی از آن‌ها را نادیده گرفته است؟
آیا دانش موجود در آن حوزه به طور کامل مرور و بررسی شده است؟
آیا منابع و مآخذ معتبر و کافی برای پوشش همه جنبه‌های موضوع مورد استفاده قرار گرفته است؟ یا اینکه منابع مهم و معتبر و به روزی فراموش شده است؟ آن منابع را نام ببرید؟
آیا پیشینه و سابقه تاریخی موضوع به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است؟
آیا دیدگاه‌ها و نظریات مختلف و موافق و مخالف درباره موضوع مورد تحلیل و نقد قرار گرفته است؟
آیا کتاب تمام جنبه‌های کاربردی و عملی موضوع را پوشش می‌دهد؟
علاوه بر سوالات بالا می‌توان کتاب موردنظر را با منابع (معتبر و جامع) دیگر مقایسه کرد. اگر کتاب در مقایسه با منابع دیگر، مباحث مهمی را جا انداخته باشد، می‌توان نتیجه گرفت که از جامعیت لازم برخوردار نیست. روش دیگر برای بررسی جامعیت یک کتاب، بررسی فهرست مطالب و عناوین فصول آن است. اگر در فهرست مطالب، مباحث مهمی مرتبط با موضوع اصلی کتاب وجود نداشته باشد، کتاب جامع نیست. در نهایت، می‌توان با مطالعه دقیق کتاب، به بررسی جامعیت آن پرداخت.
دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۲ - ۰۹:۲۱
نظر شما